Share This Article
کوتاه درباره تاریخ موسیقی از نشر نو
نشر نو در کنار مخاطبان بزرگسال، توجهی ویژه به کودکان و نوجوانان داشته است. کتابهایی که البته هم در محتوا و هم فرم آثار متفاوتی هستند با آن چیزهایی که در بازرار کتاب برای این گروه سنی سراغ داریم و مهمتر از آن اینکه برای مخاطبان بزرگسال هم خواندن آنها می تواند علاوه بر جذابیت نکات آموزنده بسیاری داشته باشد. یکی از کتابهای ویژه و خواندنی کتابی است در باره تاریخ موسیقی:
«تاریخ موسیقی با داستان‌های مصور»، کتابی است که به شکلی کاملا مختصر به سیر موسیقی در طول تاریخ پرداخته است. آن‌طور‌که از عنوان کتاب هم مشخص است، تاریخ موسیقی در این کتاب به‌صورت داستان‌های مصور روایت شده است. این کتاب درواقع می‌تواند دریچه‌ای باشد برای به‌دست‌آوردن اطلاعاتی کلی و مقدماتی درباره تاریخ تکوین موسیقی و پس‌ا‌زآن می‌توان با رجوع به کتابهای تخصصی‌تر، جزئیات بیشتری از سیر تکوین موسیقی در دوره‌های مختلف تاریخی به دست آورد.
این کتاب توسط برنار دیری، دنی لمری و مایکل سدلر تدوین شده و با ترجمه ناتالینا ایوانووا و هرمز ریاحی در نشر نو به چاپ رسیده است. فصل‌های مختلف کتاب به‌طور خلاصه شمایی کلی از دوره‌های موسیقی به دست می‌دهند: دوران پیش از تاریخ و دوران باستان، سده‌های میانه، رنسانس، سده هفدهم، سده هجدهم، کلاسیسیسم، رمانتیسم، پیروزی ملودرام، مکتب‌های ملی، رمانتیسم متأخر، آغاز سده بیستم، تحول مکتب‌های ملی و موسیقی معاصر. در توضیحات خود کتاب درباره این اثر آمده: «تاریخ موسیقی با داستان‌های مصور ما را در راهی پیش می‌برد که پر است از ماجراهای گوناگون و پرشور که هم مایه سرگرمی‌اند و هم آگاهی‌بخش. همه لحظات مهم تاریخ موسیقی، یعنی هیجان‌انگیزترین بخش از تاریخ بشر، از عصر باستان تا سده بیستم، در این کتاب سرزنده و رنگارنگ با تکیه بر اسناد و مدارک روایت شده‌اند. در این کتاب هر رویداد برجسته‌ای را در تاریخ موسیقی پیدا می‌کنید: از موسیقی عصر سنگ گرفته تا آواز مذهبی گرگوریایی، ملودی‌های مسحورکننده تروبادورها، پلی‌فونی‌های سده‌های میانه، گوناگونی موسیقی رنسانس، نبوغ آسمانی باخ و موتسارت، پشتکار هندل، روح پرومتئوسی در آثار بتهوون، آواز وطن‌پرستی وردی، سبک غنایی و غمگینانه پوچینی، ریتم‌های بدوی استراوینسکی، آزمون‌های غیرمتعارف کِیج و…».
این کتاب، تاریخ موسیقی را با تاریخ انسان پیوند می‌زند و نشان می‌دهد که چگونه انسان به‌واسطه تعامل با طبیعت و نیز با استفاده از ابزارهای ساده‌ای که برای زندگی‌اش ساخته بود به سمت خلق موسیقی گام برداشت. پیش‌آغاز تاریخ موسیقی چنین است: «تاریخ موسیقی با تاریخ انسان آغاز شد. انسان برای آنکه با زندگی عصر سنگ خو بگیرد، ابزارها و سلاح‌هایی را اختراع کرد تا روی زمین کار کند و به شکار برود. نخستین سازهای موسیقی پیدا شدند… انسان از چوب یا استخوان فلوت ساخت. زه کمان سیم ساز زهی شد. از پوست کشیده شده دهل پیدا شد. انسان به صداهای طبیعت گوش می‌سپرد و آنچه را می‌شنید تکرار می‌کرد. در مصر پنج هزار سال پیش، شبانان، پاروزنان قایق‌ها بر رود نیل و روستاییان هنگام کار آواز می‌خواندند، مثل بسیاری از آدم‌های عصر حاضر. موسیقی ترانه‌های عاشقانه را همراهی می‌کرد و با مراسم مذهبی نیز همراه می‌شد و در همه‌گونه مراسم شرکت می‌جست». به‌این‌ترتیب موسیقی در دوران باستان با فراز‌ونشیب‌ها و سختی و راحتی‌های انسان‌های آن دوره پیوند خورد و همراه با پیشرفت‌های بشری پیش آمد. داستان‌های مصور این کتاب باعث می‌شوند تا این اثر مخاطبانی عام‌تر داشته باشد و حتی گروه‌های سنی کودک و نوجوان نیز می‌توانند به‌واسطه این کتاب درکی ابتدایی از تاریخ موسیقی پیدا کنند. در بخشی از کتاب درباره بتهوون می‌خوانیم: «لودویگ وان بتهوون –نخستین آهنگساز بزرگ سبک کلاسیک- در 1770 در بن به دنیا آمد. اما دوره جوانی‌اش به اندازه‌ای که در این چشم‌‌انداز از شهر زادگاهش دیده می‌شود آفتابی نبود. پدرش، خواننده تنور و درس‌نخوانده، مردی خشن و سودجو بود که می‌خواست از استعداد پسرش بهره‌ای بیندوزد و از او موتسارت دیگری بسازد. اما لودویگ کودک-اعجوبه‌ای از کار درنیامد. در وین اتریش به شاگردی باباهایدن درآمد. هایدن به اتفاق باخ و موتسارت الهام‌بخش نخستین آثار بتهوون بود. بتهوون برای گذراندن زندگی در محله‌های ثروتمند وین درس پیانو می‌داد. به شاگردانش که اغلب از استعداد موسیقی برخوردار نبودند توجه زیادی ابراز می‌داشت. سمفونی سوم، اروئیکا (قهرمان‌مآب)، به ناپلئون بوناپارت تقدیم شده است. سرخوردگی غمبار! 1804 که بوناپارت امپراتور شد و قهرمانی‌اش به جاه‌طلبی بدل گشت، بتهوون از خشم و رنج صفحه تقدیم‌نامه پارتیتور را پاره کرد. این خشم بعدها جایش را به ضرباهنگ موسیقی داد. 1789 تاریخ سرنوشت‌ساز، انقلاب نه‌فقط لویی شانزدهم را از این رو به آن رو کرد، بتهوون نیز به تصورات آزادی‌خواهانه‌ای که اروپا را درمی‌نوردید دل بست. در سونات‌ها و سمفونی‌هایش به‌تدریج از سنت فاصله گرفت. درواقع برای بتهوون فرم سمفونی به‌وسیله‌ای برای ابراز احساسات و به نمایش درآوردن عواطفش بدل شد. سمفونی پاستورال، ششمین سمفونی او، نمونه‌ای گویاست. بتهوون هنگام گشت‌وگذارهایش در دشت و دمن اغلب به آهنگسازی می‌پرداخت. هم‌نوایی طبیعت را به‌خوبی می‌شناخت. اما در پاستورال کارش توصیف ساده مناظر طبیعی نیست بلکه به توصیف احساس‌هایی که چشم‌اندازهای طبیعت برمی‌انگیزند می‌پردازد».