اشتراک گذاری
جهنمِ «پرفروش‌های نیویورک‌تایمز»
آریامن احمدی
این روزها این عبارت را روی جلد کتاب‌ها زیاد می‌بینیم: «از پرفروش‌های نیویورک‌تایمز!» عبارتی پرطمطراق که قصدش این است شما را به سمت خود بخواند، وادارتان کند به انتخاب کتاب، و قاعدتا بعد از انتخاب و پول‌دادن بابت آن، ناگزیرید وقت بگذارید و آن را بخوانید. این اتفاق ناراحت‌کننده‌ای است که این روزها در بازار نشر افتاده و ناشران و مترجمان هم به این ابتذال دامن می‌زنند. پس باید ترسید و نگران بود: از پائولو کوییلوها، جوجو مویزها، روث ورها، میچ آلبوم‌ها، فردریک بکمن‌ها و نویسنده‌های دیگری که مترجم‌ها و ناشران ایرانی در بازار بدون کپی‌رایت، در پی سودِ ارزان و به‌قول معروف «مُفت» هستند.
اين موضوع باید همه ما را نگران كند كه درواقع این ناشران و مترجمان و نویسندگان آن‌قدرها هم كه ما تصور مي‌كنيم، بي‌ضرر نيستند. اين نوع كتاب‌ها در كنار فوايدی كه دارند (مثلا برخی را کتابخوان کنند)، ممكن است به همه ما لطمه هم وارد كنند و گاهي نه‌تنها راه‌گشا نيستند، بلكه همه ما را از درك واقعيت نيز دور مي‌سازند. باید به همه منتقدان و صاحب‌نظران توصيه کرد که دست از بی‌تفاوتی در این زمینه بردارند و تنها با اين ديدگاه آرامش‌بخش كه اين كتاب‌ها هرچه باشند درنهايت خوانندگان را به سمت کتاب و کتابخوانی سوق مي‌دهند، به آنها نگاه نكنند. بايد به اين فكر كرد اگر درعوض، ادبياتِ پيش‌پاافتاده موجودِ در اين كتاب‌ها باعث زوال ادراك شود و توانايي فرد را در درك خود و هستی تحت‌تاثير قرار داده و مانع از دركِ درست آنها شود، چه اتفاقي مي‌افتد؟ سخن اين است كه اگر این كتاب‌ها آنطور كه ناشران و مترجمانشان ادعا مي‌كنند با كشف و شهودشان موجب تقويت خوانندگان مي‌شوند، نتوانند به قدر كافي رضايت آنها را جلب كنند و درعوض باعث ضعف خوانندگان شوند، چه مي‌شود؟
جُرج اُروِل نویسیده شهیر انگلیسی در مراسم بزرگداشت معروف خود عليه سخنان سياسي مبتذل و پيش‌پاافتاده به دوره‌اي مخرب اشاره کرد: «زبان، زشت و سخيف مي‌شود، به دليلِ اينكه افكار ما پوچ و ابلهانه است، اما همين شلختگي و ضعفِ زبان، داشتن افكار احمقانه را براي ما آسان‌تر مي‌كند.»
انحطاطِ زبان، موجب خوش‌بيني و غرور كاذب مي‌شود. ما نيز زماني كه حس مي‌كنيم در حكمت عميق خود فرورفته‌ايم، دچار سرنوشت مشابهي مي‌شويم و لطمه مي‌بينيم، مانند خاكي كه سرانجام بدبيني در آن ريشه مي‌كند؛ از آن بدتر بيان راه‌و‌رسم زندگی با اين نوع کتاب‌های به‌ظاهر جذاب و فریبنده‌ای است که از سوی ناشران و مترجمانی که تنها به فکر سود هستند، صورت می‌گیرد: اين بسيار خطرناك است، زيرا در هر زندگي چالش‌هايي سر راه انسان قرار مي‌گيرد كه نياز به خردِ واقعي و بصيرتي سخت دارند. بايد آگاه باشيم اين نوع كتاب‌هاي جذاب که با تیتر فریبنده «پرفروش‌های نیویورک‌تایمز!» که هیچ ربطی هم به بازار کتاب ایران ندارد، مزین شده، طرفداران زيادي دارند، ما را به کتابخوانی سوق نمی‌دهند! باید مراقب بود! چراکه همان‌طور كه شما در جست‌وجوي كتاب هستيد، كتاب نيز شما را مي‌جويد و فرامي‌خواند.
آرمان