یک معرفی کوتاه از رضا براهنی/ جواد اسحاقیان

به مناسبت درگذشت زنده یاد دکتر “رضا براهنی” (نویسنده، شاعر، منتقد ادبی، مترجم) در روز جمعه پنجم فروردین 1401 پس از تحمل یک دوره ی بیماری در کشور کانادا

متن سخنرانی کوتاه “جواد اسحاقیان” منتقد ادبی و از اعضای داوران نهایی “جایزه ی مهرگان ادب” ومعرفی کوتاه دکتر “رضا براهنی” و اهدای “جایزه ی مهرگان ادب” به پاس “یک عمر تلاش در عرصه ی نوشتن” در اردیبهشت ماه 1397 در فرهنگسرای نیاوران در حضور همسرشان خانم “ساناز صحّتی” و سخنرانی کوتاه دخترشان خانم “الگا براهنی”

به نام خداوند جان و خرد

        زندگی نامه و معرفی آثار و احوال این شخصیت به گونه ای گذرا در “ویکیپدیا”ی فارسی آمده و من تنها به ذکر چند نکته از “ویکیپدیای انگلیسی” می پردازم که در کمتر منبعی نوشته شده است.

       او نویسنده، شاعر، منتقد ادبی و مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران و از چهره های برجسته در تشکیل این کانون با همکاری جلال آل احمد و دکتر ساعدی در سال های 47-45 است. وی رئیس پیشین انجمن قلم PEN در کانادا در سال های 2000-2003 بوده و همزمان در دانشگاه تورنتوی این کشور، ادبیات تطبیقی تدریس می کرده است. به نوشته ی “ویکی پدیا” ی انگلیسی بیش از پنجاه عنوان کتاب از او انتشار یافته که برخی از آن ها به زبان های انگلیسی، فرانسوی و سوئدی نیز ترجمه شده است.

    جوایز دریافت کرده: برنده ی جایزه ی بهترین روزنامه نگار در زمینه ی دفاع از حقوق بشر در سال 1356، برنده ی جایزه ی ادبی “یلدا” برای یک عمر تلاش فرهنگی در زمینه ی نقد ادبی در 1384، دریافت تندیس چهره های شاخص شعر آوانگارد در 1395.

   ترجمه ها: ترجمه ی رمان “آمریکا، آمریکا” نوشته ی “الیاکازان” با “دکتر ساعدی”، “عرب و اسرائیل” نوشته ی “ماکسیم رودنسون”، ترجمه ی “بارِ هستی” نوشته ی “کوندرا” که پیش از انتشارش، به خاطر ترجمه و انتشار زودتر دکتر “پرویز همایون” از خیر انتشارش گذشت اما تأثیر ترجمه ی “بارِ هستی” بر رمان “آزاده خانم و نویسنده اش” کاملاً آشکار است. ویکی پدیای انگلیسی به ترجمه های دکتر براهنی از برخی آثار “شکسپیر”، “فانون” و “آندریچ” و “دیوید کات” و “فرنزرو” نیز اشاره کرده است.

    دکتر “براهنی” در دانشگاه های تهران، تگزاس، بلومینگتن، مریلند، تورنتو، یورک و به عنوان محقق فوق دکترا در دانشگاههای “آکسفورد” و “لووا” تدریس کرده. در تهران یک بار دستگیر و شکنجه شده و 104 روز در سلول انفرادی به سر برده که در مجموعه اشعارش با عنوان “ظل الله” بازتاب یافته. این کتاب با عنوان God’s Shadow: prison poems  به انگلیسی ترجمه شده و “دکترو” بر آن مقدمه ای نوشته. کتاب Crowned Cannibals: writings on repression ( آدمخواران تاجدار) در افشای شکنجه های زندانیان سیاسی در روزگار ستم شاهی است. مقالاتش در دفاع از زندانیان سیاسی ایران در مجله هایی مانند “تایم” و “نیویورک تایمز” انتشار یافته و در 1976 سازمان حقوق بشر در ایالات متحد آمریکا هشدار داد که مأموران “ساواک” برای ترور گروهی از اعضای اپوزیسیون آماده شده اند که دکتر براهنی یکی از این سوژه ها است. او با همکاری “انجمن قلم آمریکا” و یاری “رَمزی کلارک” توانست توطئه ی ساواک و شاه را در ترور خود، خنثی کند. در فوریه ی 1977 در مقاله ای چهار صفحه ای از شکنجه های وحشیانه ی زندانیان سیاسی به وسیله ی “ساواک” سخن گفت. “کریستین دولا نووا” در کتاب “ساواک” ـ که استاد جامعه شناسی ام آقای دکتر “عبدالحسین نیک گهر” آن را ترجمه کرده ـ فصلی از کتاب را به تحمل شکنجه های این استاد بزرگ اختصاص داده است.

  امیدوارم این معرفی فشرده توانسته باشد گوشه ای از سیمای انسانی، ادبی و هنری این شخصیت استثنایی و دانشگاهی را به شما عزیزان نشان داده باشد. با سپاس از بذل توجه شما گرامیان!