اشتراک گذاری

۶ گام برای نوشتن یک داستان

«جو بانتینگ» نویسنده و رییس انجمن پرورش نویسنده و صاحب آثاری چون «ساختار نوشتار»، «بیایید داستان کوتاه بنویسیم» و «۱۴ نکته درباره نوشتن غافلگیری»، در مقاله‌ای که در سایت پرورش نویسنده منتشر کرده، درباره تجربه خود در انتخاب طرح داستان، نوشتن و … پیشنهادهایی را ارائه کرده است.

او می‌گوید: انتخاب آنچه درباره آن می‌خواهید بنویسید، تصمیم بسیار مهمی است که هر نویسنده‌ای باید بگیرد. اگر انتخاب شما ضعیف باشد، کار را تمام می‌کنید اما متوجه می‌شوید که هیچ‌کس تمایلی به نوشته شما ندارد؛ بدتر از آن اینکه، ممکن است وسط کار آن را رها کنید، زیرا به این نتیجه می‌رسید که اصلا نباید از آغاز آن را شروع می‌کردید. پس چطور باید طرح و ایده اصلی داستان خود را انتخاب کنید؟

«جو بانتینگ» تاکید می‌کند: چند وقت پیش داستان کوتاهی را به پایان رساندم و تمام هفته پیش را برای تصمیم‌گیری درباره مطلب بعدی گذراندم. این روند ممکن است برای شما کارآمد نباشد اما وقتی خود من می‌خواهم برای نوشتن داستان بعدی تصمیم بگیرم، این نکات را به‌کار می‌گیرم:

۱ – آرامش خود را حفظ کنید

پیش از این برای نوشتن مطلب بعدی فشار زیادی را تحمل می‌کردم؛ عصبی می‌شدم و دائم این طرف و آن طرف می‌رفتم. نتیجه کار همیشه فاجعه‌بار بود.

فرایند ایده‌پردازی وقتی بسیار عجولانه عمل می‌کنید رخ نمی‌دهد. مجله‌ای بردارید و برای قدم زدن بیرون بروید. پرنده‌ها را نگاه کنید. به خودتان اجازه دهید تا کمی تنبلی کنید. خلاقیت نیازمند آرامش کامل است. وقتی آرام باشید، ذهن شما توانایی پیدا می‌کند تا به هرجایی سرک بکشد، به عنواع ایده‌های متفاوت ناخنک بزند، عجایبی را کشف کند و با چیزهای غریبی ارتباط برقرار کند.

دور کردن خودمان از فشارهای عصبی ایده‌های عالی را به ذهن می‌آورد. به اتاق فکر ناخودآگاه خود اجازه دهید تا با شما سخن بگوید.

۲ – ایده‌های زیادی را دنبال کنید

انتخاب مطلب برای نوشتن نوعی گفت‌وگو است میان مهارت، بلندپروازی، روح و مخاطبان شما. هنگامی که ایده‌های جدیدی به ذهن من خطور می‌کند، برای خودم چهار نوع پرسش را مطرح می‌کنم:

چه می‌توانم بنویسم؟ داستانی را با راوی شخص اول به پایان رساندم و نتیجه خیلی خوب بود. دیگر چه چیزی را با راوی شخص اول می‌توانم بنویسم؟ درباره همین شخصیت داستان اخیرم چه داستان دیگری را می‌توانم روایت کنم؟ چه داستانی می‌تواند مهارت من را نمایان کند و صدای شخص درون من باشد؟

چه داستانی می‌تواند کمک کند که نویسنده بهتری شوم؟ آیا می‌توانم داستان بهتری را با راوی شخص اول بنویسم؟ می‌توانم روایت سوم شخص را تجربه کنم؟ یا حتی راوی دوم شخص؟ آیا می‌توانم از زاویه دید یک کودک داستان را بیان کنم؟ یا یک زن؟ به عبارت دیگر: چگونه می‌توانم مهارت خود را در داستان بعدی به محک آزمون بگذارم؟

مخاطب چه چیزی را می‌خواهد بخواند؟ همین الان در حال نوشتن مطلبی برای یک مجله ادبی هستم. چه نوع داستان‌هایی را سردبیران مجله‌های ادبی دوست دارند بخوانند؟ چگونه می‌توانم داستانی بدوزم که به تن خواسته‌های آن‌ها خوب بنشیند؟

درباره چه چیزی می‌خواهم بنویسم؟ درباره چه چیزی در این چند وقت اخیر زیاد فکر کرده‌ام؟ چه اتفاقی در زندگی من رخ داده است که دوست دارم آن را به همه نشان دهم؟ چه تجربه‌ای در کودکی من وجود داشته که می‌خواهم به آن معنا بدهم؟ آیا این همان داستانی است که باید تعریف کنم؟

خودتان را غافلگیر کنید. تفکرات خود را پس نزنید و سانسور نکنید و وقتی به ایده احمقانه‌ای می‌رسید، به خودتان بخندید.

ایده‌های خود را روی تکه‌ای کاغذ بنویسید؛ من خودم ترجیح می‌دهم ایده‌هایم را دست‌نویس یادداشت کنم. چند ایده جالب به ذهن شما رسیده است؟

۳ – ایده‌های اشتباه را نابود کنید

این مهم‌ترین گام است. چیزهای زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد یک ایده اشتباه است:

می‌توانید چنین داستانی را روایت کنید؟ اگر به اندازه کافی توانایی آن را ندارید، هیچ مشکلی نیست. اما اگر به اندازه کافی توانایی نوشتن یک ایده را ندارید، شاید بهتر باشد که سراغ داستانی با مضمونی محدودتر و ساده‌تر بروید.

آیا این داستان به اندازه کافی برای خود شما جالب است؟ اگر خود شما علاقه‌ای به آن نداشته باشید، زمانی که اوضاع برایتان دشوار شود آن را رها خواهید کرد.

آیا این داستان برای کسانی غیر از خود شما جالب است؟ آیا خوانندگان، سردبیران یا ناشرها این داستان را دوست خواهند داشت؟ اگر نه، همان نخست آن را دور بیاندازید.

آیا ایده این داستان به اندازه کافی بزرگ است؟ اگر می‌خواهید رمانی بنویسید، آیا ایده شما تمامی داستان را به‌طور کامل پوشش می‌دهد؟ آیا می‌تواند یک داستان کوتاه باشد؟ اصلا یک داستان است؟

آیا ایده داستانی شما به اندازه کافی جاه‌طلبانه است؟ آیا لازم است روی ایده‌ای بزرگ‌تر و پیچیده‌تر کار کنید؟

تا جایی که می‌توانید ایده‌های خود را دور بیاندازید و درباره ایده‌های جدیدتر فکر کنید.

۴ – از اتاق فکر ناخودآگاه خود بپرسید

اگر بر این باور هستید که اشتیاق بسیار زیادی برای نوشتن ایده خود دارید، پایان دادن به آن ساده‌تر است. هنگامی که فهرست ایده‌های خودم را بررسی می‌کنم، همیشه به همان مکان آرام و کوچک خودم، جایی که اتاق فکر در آن قرار دارد می‌روم و می‌پرسم: «آیا باید درباره این موضوع بنویسم؟»

آگر اتاق فکر من بگوید «نه» آن موضوع را کنار می‌گذارم؛ که اکثر اوقات همین را می‌گوید. دیر یا زود، به ایده‌ای می‌رسم که اتاق فکر پاسخ آری را می‌دهد. به‌نظر عجیب می‌رسد اما دوست دارم این کار را دو بار انجام دهم تا اطمینان پیدا کنم که واقعا ناخودآگاه من پاسخ داده است و نه عقلم؛ عقل من کمی حیله‌گر است و دوست دارد کنترل‌کننده باشد. پس معمولا برای بار دوم می‌پرسم: «واقعا؟ اطمینان داری؟» اگر چند بار پشت سر هم پاسخ مثبت را بشنوم، بازی شروع می‌شود.

۵ – دوباره از خود بپرسید

اگر تمام مراحل بالا را انجام دادید، وقت آن است که کار را شروع کنید. کمی تحقیق کنید. یک صحنه را بنویسید و شخصیت‌پردازی کنید.

با این وجود، خود من وقتی در همان مراحل اولیه کار هستم، پیش از آنکه کاملا به ایده‌ای که انتخاب کرده‌ام بپردازم، دوباره درباره آن فکر می‌کنم. آیا واقعا این داستانی است که باید آن را بنویسم؟ آیا داستان بهتری درون آن نهفته است؟ اگر قرار باشد کاری را کنار بگذارم، ترجیح می‌دهم در همان آغاز باشد؛ پیش از آنکه کلی زمان را هدر بدهم.

نکته: آگر آدم کثیرالشکی هستید، احتمالا همان پرسش و فکر دوم کافی است؛ نوشتن را شروع کنید.

۶ – اکنون که انتخاب کردید …

پیش از آنکه به ایده‌ای پاسخ مثبت بدهید، باید به بسیاری از ایده‌ها نه بگویید. بیشتر روند قبل از نوشتن، همین گفتن نه به بسیاری از ایده‌ها است.

هرچند وقتی انتخاب خود را کردید، باید خود را وقف آن کنید. بارها پیش می‌آید که کاری را تمام می‌کنید اما به‌نظر می‌رسد کاری ابلهانه و دردآور بوده و ارزش صرف وقت را نداشته است. تمامی فرایندی که در بالا گفته شد برای ایجاد باور نسبت به ایده شما است تا از شک و تردیدی که در میانه کار برای شما پیش می‌آید، به‌سلامت عبور کنید.

نوشتن مانند ازدواج کردن است. وقتی ایده‌ای را پذیرفتید، آن را ادامه دهید؛ پس، ایده‌های غلط را انتخاب نکنید.

ایسنا