این مقاله را به اشتراک بگذارید
از آنجا که موسیقی با احساس آدم‌ها رابطه مستقیم دارد؛ می‌توانیم محتوای کلامی را خیلی راحت‌تر از طریق موسیقی انتقال دهیم. شاید به همین دلیل هم وقتی کسی می‌خواهد نوحه بخواند؛ آهنگ را با آن ترکیب می‌کند. اگر کسی نوحه‌ای را با لحنی عادی و بدون آهنگ بخواند، روی هیچ‌کسی تاثیر نمی‌گذارد اما وقتی آهنگ را با نوحه ترکیب کنیم، یعنی حس را به آن بیفزایم، شنوندگان را تحت‌تاثیر قرار داده‌ایم. با این پیش فرض، باید گفت سامی یوسف خواننده‌ای است که در واقع کلامش «موسیقی تقدس» به حساب نمی‌آید؛ چرا که کافی است روی موسیقی او شعر کوچه بازاری بگذاریم. در این صورت به خواننده‌ای کوچه بازاری تبدیل می‌شود. فکر می‌کنم کسانی با گوش سپردن به ترانه‌های او به این احساس می‌رسند که زمینه ذهنی داشته باشند، یعنی این موسیقی زمانی به آدم شور و هیجان می‌دهد که به آن علاقه‌مند باشد. در مورد دیگر انواع موسیقی؛ مثلا موسیقی «هوی متال» هم، وضع به همین منوال است. آنهایی که به این نوع موسیقی علاقه داشته باشند تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. شما یک قطعه هوی متال را برای کسی که اصلا زمینه‌اش را نداشته باشد بگذارید. فورا فرار می‌کند. قصدم از بیان این مثال‌ها آن بود که بگویم وقتی کسی زمینه مذهبی داشته باشد، می‌تواند تحت‌تاثیر آهنگ‌های خواننده‌ای چون سامی یوسف قرار بگیرد. در واقع، داشتن زمینه مذهبی در اینجا عنصر بسیار مهمی است. بنابراین فکر نمی‌کنم کسی که زمینه مذهبی ندارد بتواند احساس تقدس داشته باشد. چنین شخصی یا اینکه اصلا این سبک موسیقی را نمی‌شناسد یا اصلا با زبان عربی آشنا نیست ولی جذب موسیقی مذهبی می‌شود. براین اساس فکر کنم یک فرد اروپایی که اصلا زبان عربی نمی‌داند اگر آهنگی از سامی یوسف را گوش دهد تحت‌تاثیر قرار نگیرد. با تمام اینها، معتقدم سامی یوسف خواننده‌ای است که به آنچه می‌خواند اعتقاد دارد. من خود امکان ندارد آهنگ‌های سامی یوسف را گوش دهم، ولی چون احساس می‌کنم به کاری که انجام می‌دهد اعتقاد دارد، مطمئنم این کارها به دل خیلی‌ها نشسته است. دلایل موفقیت سامی یوسف البته فقط اینها نیست. از دلایل دیگر موفقیت او می‌توان به مارکت و بازار فروش آلبومهایش اشاره کرد که مربوط به خاورمیانه است و بین‌المللی نیست. ساکنان خاورمیانه اکثرا مسلمان و عرب هستند. ما خودمان در ایران با موسیقی عربی آشنایی داریم و اصولا این نوع موسیقی به شکلی با موسیقی ایرانی عجین شده است. در واقع فرهنگ ایرانی و عربی کاملا با هم عجین هستند. به همین دلیل سامی یوسف از این جهت خوشوقت است که آلبومهایش در بستری به فروش می‌رسد و عرضه می‌شود که مارکت خوبی برای آنها موجود است. زبان عربی و موسیقی آن با حال‌وهوای شرقی‌اش، به دل کل آدم‌های خاورمیانه می‌نشیند و شعر‌ها مضمونی مذهبی دارند. تا آنجایی که من شنیده‌ام او با موسیقیدان‌های خوبی هم کار می‌کند و کارش از نظر فنی قابل توجیه و دفاع است. از نظر خیلی‌ها سامی یوسف پدیده بین‌المللی موسیقی محسوب می‌شود؛ اما به نظر من او پدیده‌ای منطقه‌ای است. یعنی چند کشور اطراف ایران روی او حساب باز می‌کنند. در هر حال من نظرم همانی است که همیشه بوده. هرکسی حق دارد هر نوع موسیقی‌ای را که دوست دارد گوش کند. موسیقی هر قدر تنوع بیشتری داشته باشد به نفع همه ماست.
***
برای آنهایی که در کشورهای اسلامی زندگی می‌کنند، ماه مبارک رمضان علاوه بر آداب و رسوم ویژه دینی که دارد معمولا با برنامه‌ها و جشن‌های خاصی همراه است. سامی یوسف که خود را مسلمانی بریتانیایی معرفی می‌کند با اینکه از سال‌ها پیش ساکن اروپاست، با خواندن ترانه و اجرای موسیقی‌هایی که مضمونی دینی و اسلامی دارند، خود را با دیگر مسلمانان دنیا شریک دانسته و با آهنگ‌هایی که برای مناسبت‌های خاص دینی اجرا کرده، پیام مسلمانان را به مردم کشورهای سراسر دنیا منتقل کرده است. البته سامی یوسف علاوه‌بر اینکه مسلمان است و آهنگ‌هایش موردپسند ایرانیان قرار گرفته، از یک نظر دیگر هم برای مردم ما همواره مورد توجه بوده است. او علاوه بر خواندن ترانه‌هایی که مضمونی اجتماعی و دینی دارند و حتی برخی از آنها در واکنش به اقداماتی بوده که برعلیه مسلمانان صورت گرفته است، ترانه‌هایی برای یکی از بزرگ‌ترین مناسبت‌های مسلمانان یعنی ماه مبارک رمضان اجرا کرده است. یکی از این ترانه‌ها که «شفا» (Healing) نام دارد، به زبان‌های انگلیسی و عربی و تلفیقی از ملودی غربی و شرقی ساخته شده است. سامی یوسف در مورد این کار در وبلاگ رسمی خود گفته است: «در سال ۲۰۰۶، وقتی که برای یک کنسرت در جده (عربستان سعودی) بودم، افتخار دیداری را با دکتر ولید فتیح، مدیرعامل IMC (مرکز پزشکی بین‌المللی) داشتم. جلسه خوبی بود، اما نه به اندازه زمانی که ما مجددا امسال دیداری را ازIMC داشتیم، که زیبایی واقعی و اهمیت چیزی را که می‌خواستیم آغاز کنیم، فهمیدم. پروژه بسیار پسندیده‌ای بود، که تصمیم به ساختن آن به صورت دسترسی با دانلود رایگان گرفتیم. مفهوم «شفا دهید تا شفا یابید» نه‌تنها مرا به سمت این پروژه کشاند، بلکه مرا کاملا مجذوب کرد.» خواندن ترانه‌ای برای ماه مبارک رمضان از سوی یوسف محدود به این اثر نشد. او در سال ۲۰۱۳ نیز آلبومی با عنوان «سلام» را روانه بازار کرد که یکی از ترانه‌های آن به نام «الا بذکرک» ویژه ماه مبارک رمضان اجرا شده بود.
«سامی یوسف بزرگ‌ترین خواننده راک اسلام در جهان است» این توصیف تایم از یوسف، در شماره ۳۱ جولای ۲۰۰۶ این نشریه، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت، هرچند خود سامی یوسف در گفت‌وگویی که با «شرق» در همین صفحه کرده چندان رغبتی در به‌کار‌گیری چنین توصیف‌هایی برای خود ندارد. تایم ضمن اشاره به تور کنسرت‌های این خواننده در نقاط مختلف جهان به نقل از وی به اهتمام این خواننده نسبت به مسایل خاورمیانه و وضعیت ملت فلسطین اشاره می‌کند؛ آنجا که سامی یوسف می‌گوید: «همواره قلب‌هایمان، ذهن‌هایمان و روحمان با برادران و خواهرانمان در فلسطین و لبنان همراه خواهد بود.»
گاردین
روزنامه انگلیسی گاردین در شماره ۲۷ آوریل ۲۰۰۶ خود ضمن نگارش مطلبی مفصل، سامی یوسف را بزرگ‌ترین ستاره خاورمیانه و البته اهل بریتانیا نامیده است. نویسنده این روزنامه می‌نویسد: «سامی یوسف از قاهره تا استانبول را با صدای خود تسخیر کرده است… در زمانه‌ای که مسلمانان در اقصی نقاط جهان با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند، سامی یوسف در جهت نزدیکی و پیوند مردمان شرق و غرب جهان حرکت می‌کند.»
رولینگ استون
مجله‌ای آمریکایی رولینگ استون نشریه‌ای است که به موسیقی، سیاست و موضوعات عامه‌پسند می‌پردازد و هردو هفته یک‌بار منتشر می‌شود. این مجله که همیشه در ارایه برترین آهنگ‌های سال یا انتخاب برترین ترانه‌های قرن و … در صدر اخبار بوده است، در شماره اول نوامبر ۲۰۱۰ خود می‌نویسد:«سامی یوسف با یک آلبوم جدید به موسیقی بازگشت. نویسنده در این مطلب به استقبال ۲۰۰هزارنفری از یکی از کنسرت‌های او اشاره می‌کند و مخاطبان او را بر خلاف نظر برخی، فقط مسلمانان نمی‌داند.»
ایندیپندنت
روزنامه انگلیسی ایندیپندنت هم در مقاله‌ای که سوم اکتبر ۲۰۰۷ منتشر کرد سامی یوسف را، بزرگ‌ترین نام در موسیقی جهان دانست. نویسنده این مقاله می‌نویسد:«در همه جای جهان اسلام او ستاره راک مقدس است.»
شبکه الجزیره
طبیعی است که شبکه الجزیره با خاستگاهی که در دوحه به عنوان پایتختی اسلامی دارد سامی یوسف را سلطان پاپ اسلامی بداند. این شبکه در گفت‌وگویی که دوم اکتبر ۲۰۰۷ با این خواننده انجام داده چنین در موردش گزارش می‌دهد: «همه استادیوم‌ها را در لس‌آنجلس، پاریس و دمشق از شنوندگان پر کرد و به خاطر او ترافیک‌های طولانی در ترکیه ایجاد شد.»
تودیز‌زمان
روزنامه ترکیه‌ای تودیز‌زمان در تاریخ اول آوریل ۲۰۱۳ به کنسرت این خواننده در استانبول پرداخته و نوشته:
«سامی یوسف خواننده مطرح، آلبوم جدیدش را با عنوان «سلام» در استانبول رونمایی می‌کند. او که خواننده‌ای انگلیسی – آذربایجانی است، به استانبول آمده تا آلبوم جدیدش را رونمایی کند.»
مجله تایم او را «بزرگ‌ترین ستاره راک اسلام» خوانده و روزنامه گاردین نیز از او به‌عنوان «ستاره راک مقدس» یاد کرده است؛ اما او خودش هیچ‌یک از این عنوان‌ها را قبول ندارد و می‌گوید صرفا یک خواننده مومن است و تنها برای عقاید و ایمانش می‌خواند. نام اصلی او «سیامک رادمنش» است و در تیر ماه ۱۳۵۹ در تهران به دنیا آمده است. مسلمانان جهان او را به نام «سامی یوسف» می‌شناسند و در سطح جهان نیز از او به‌عنوان یک «مسلمان بریتانیایی» نام می‌برند. او نیز خودش را یک مسلمان بریتانیایی معرفی می‌کند. شاید دلیل این معرفی آن باشد که با وجود آنکه در تهران به دنیا آمده و هر دو نسب آبا و اجدادی‌اش هم به باکویی‌هایی بازمی‌گردد که سال‌ها پیش به تبریز مهاجرت کرده بودند، اما از سه‌سالگی همراه خانواده خود در انگلیس سکونت گزید و در عنفوان جوانی و در ۱۸سالگی در «فرهنگستان سلطنتی موسیقی لندن» تحصیل کرد. پدر او، بابک رادمنش، موسیقیدانی است که در هر دو سبک اصیل و پاپ فعالیت می‌کند. او بیش از ۳۰سال است که آهنگسازی، ترانه‌سرایی، شعرگویی، تدریس موسیقی و خوانندگی را انجام می‌دهد. متخصص و مدرس سازهای تار، سه‌تار، سنتور، بربط (عود)، کمانچه، تنبک و نی است و در سازهای بین‌المللی همچون ویولن، پیانو و کیبورد نیز فعال است. او در کودکی شاگرد ابوالحسن صبا، در نوجوانی شاگرد علی تجویدی و در آموزش ساز کمانچه شاگرد علی‌اصغر بهاری بود که همگی از خبرگان موسیقی سنتی ایران محسوب می‌شود. سرود «خلبانان» در ارتباط با جنگ تحمیلی و سرود «ایران اُلا باشدان باشا سنگر» با صدای خود او به زبان آذری از ترانه‌های معروفی بود که در اوایل انقلاب از تلویزیون پخش می‌شد. با تمامی این احوال پسر او، سامی یوسف در حال حاضر و در سن ۳۳سالگی به خواننده‌ای عرب‌زبان شهره شده است. البته، در چهار اثر خود، به زبان فارسی خوانده و برای دو اثر «مادر» و «به سویم آمدی»، موزیک ویدیو ساخته است. او که بر اینترناسیونالیسم اسلامی تاکید دارد همیشه در معرفی خود اظهار کرده: «هرچند برای هر هنری بُعد سرگرمی وجود دارد، اما هدف من در این عرصه سرگرمی نیست. هرکس کارهای من را گوش دهد می‌فهمد که برای سرگرمی نیست و در حقیقت، موسیقی در جهان کلاسیک سرگرمی نیست؛ مثلا در مورد باخ شما وقتی موسیقی او را گوش می‌دهید بیشتر از سرگرمی، سعی می‌کنید تا به آن فکر کنید و حتی ممکن است به یاد خدا بیفتید چراکه باخ، مذهبی بود و اساسا موسیقی کلاسیک دارای طبیعت دینی بوده و موسیقی عربی نیز دینی است که بیشتر به جریان‌های صوفی تعلق داشته که نوعی طبیعت دینی داشته است.»
از مهم‌ترین نقاط عطف کاری سامی یوسف باید از «کنسرت برای صلح» در سال ۲۰۰۷، که برای مردم منطقه دارفور در سودان و تلاش برای برقراری صلح در آنجا و با همراهی گروه موسیقی «اوتلندیش از دانمارک، کریم سلما از آمریکا، سوند ریسون از کانادا و حمزه رابرتسون از انگلستان» اجرا شد، نام برد. هدف اصلی این کنسرت جمع‌آوری کمک برای مردم منطقه دارفور بود و تمامی درآمد حاصل از این کنسرت به موسسه خیریه کمک به دارفور اهدا شد، به‌طوری که در پایان، بیش از ۲/۲میلیون‌پوند جمع‌آوری شد. به جز آن می‌توان به آهنگ «من امید شما هستم» در سال ۲۰۱۱، که آن را به همه جوانان دنیا تقدیم کرد و آهنگ «این یک بازی است» در سال ۲۰۱۲، که آ ن را در محکومیت اهانت به پیامبر اسلام سرود، اشاره کرد. سامی یوسف برای اولین‌بار این موزیک ویدیو را به صورت انیمیشن کارتونی ساخت. «این یک بازی است» اثری است با ملودی و متن شعر قوی که به چهار زبان انگلیسی، عربی، ترکی و اردو ساخته شده است.
در قسمتی از این ترانه می‌خوانیم: آنها به او توهین کردند زمانی که او را نمی‌شناختند/ و سپس پیرو او شدند وقتی که راه او را به درستی شناختند/
سامی یوسف در پیغامی که در رابطه با پخش این کلیپ در سایت رسمی خود منتشر کرده بود، نوشت: «این ویدیوکلیپ در پاسخ به کاریکاتورهای موهن و ضداسلامی طراحی شده اما وقت مناسب آن پیش نیامده بود تا اینکه با توجه به حوادث اخیر، ضرورت انتشار آن احساس شد.» یوسف از طریق این کلیپ تلاش کرده تا با کینه‌ورزی‌ها علیه اسلام مقابله شده و بر تفاهم و اعتدال و معرفت و احترام عمیق بین انسان‌ها تاکید شود و این ترانه به ما یادآوری می‌کند که نباید بخشی از بازی‌ای باشیم که اقلیتی کوچک آن را به راه انداخته‌اند. سامی یوسف این ترانه را در آلبوم «سلام» هم قرار داده است. «یوسف» را باید مسلمانی دانست که دارای پیوند فرهنگی مستحکمی با موسیقی است و سابقه درخشانی در زمینه موسیقی دارد. او تحصیلکرده موسیقی نزد چندین آهنگساز مشهور است. موسیقی او غالبا دربرگیرنده ترانه‌هایی است با مضامین اسلامی و معنوی. وی همچنین از موضوعات اجتماعی و بشردوستانه در موسیقی خود استفاده می‌کند. او خود، هدفش را ایجاد تفاهم بین فرهنگ‌ها از طریق ترویج ارزش‌های جهانی و تجلیل از روح انسانی می‌داند.