نگاهی به ولاد اثر کارلوس فوئنتس

‘

نگاهی به رمان ولاد اثر کارلوس فوئنتس

پرسه در مه
سيد فرزام حسيني

«ولادِ» رماني كه نبايد خواندنش را از دست داد
    كارلوس فوئنتس از آن عجايبِ روزگار است، يك مكزيكي اصيل با رمان هايي درجه يك. يك چپگراي واقعي كه البته رمان هايش هيچگاه شعارزده نبوده اند و از اتفاق در بلاد غرب طرفدار هم زياد دارند، «آئورا» را كه حتما خوانده ايد، با ترجمه بي نظير آقاي عبدالله خان كوثري، مترجم خوب و جاسنگين ادبيات ما. و «پوست انداختن» هم كه خب مثالزد خاص و عام است. چندي پيش «درخت پرتقال»اش با ترجمه علي اكبر فلاحي منتشر شد. حالاهم به تازگي رُمان «ولادِ» فوئنتس با ترجمه «محمدعلي مهمان نوازان» توسط نشر «مرواريد» منتشر شده است: رماني كه نبايد خواندنش را از دست داد، مثل ديگر آثار آقاي نويسنده. فوئنتس در آثارش به دنبال عدالت مي گردد و بازتعريف مفهوم آن در جهان معاصر، از ستم مي گويد و تفاوتي كه بين آدم ها به وجود آمده است. فوئنتس را بايد در دل تبعيض ها و نابرابري هاي تاريخ معاصر خواند. از ميان چنين تضادهايي ارزش آثار او برملامي شوند. پشت جلد كتاب «ولاد» مي خوانيم: «محكوم شد كه در اردوگاهي كنار رودخانه تيرناوا زنده به گور شود. در امتداد مسير او را در انظار چرخاندند، در حالي كه به باد تحقير و تمسخر گرفته مي شد. از ميانِ جماعت جان به در برده از جنايات بي حد و حصرش در حالي عبورش دادند كه آنها، وقتي او در غل و زنجير، ايستاده بر يك گاري و در حالي كه به طرف گور مي رفت جلوشان مي رسيد، رو برمي گرداندند و به او پشت مي كردند. هيچ كس نمي خواست آماج آخرين نگاه او باشد.»
    
    زندگي اين لحظه اش خوب است
    در اين سال هاي اخير و البته كمي تا قسمتي از سال هاي گذشته، باب بوده كه مثلارمان نويسي بيايد و شعر بنويسد و چاپ كند يا بالعكس. يا اين اواخر، ديده ايم و شده كه بازيگران سينما هم ورودي پيدا كنند به عرصه شعر و داستان. اما كمتر پيش آمده كه اهل جامعه شناسي و علوم سياسي شعر بگويد و البته از حق كسوت اگر نگذريم،
     به گمانم دكتر محمدرضا تاجيك و مراد فرهادپور مجموعه شعرهايي- اولي رسمي و دومي به صورت آنلاين- منتشر كرده اند و همين. اما اين بار، دكتر همايون كاتوزيان هم به عرصه شعر و شاعري ورود كرده است و البته لازم به ذكر است كه پيشتر و چيزي حدود ١٠ سال پيش از ايشان مجموعه شعري با عنوان «از خشت خام» منتشر شده بود كه با اين اوصاف مجموعه شعر «گفتمش آن مثنوي تاخير شد» دومين مجموعه شعر آقاي كاتوزيان است كه به تازگي توسط نشرِ مركز منتشر شده است. كاتوزيان را با نظريه يكه اش «ايران جامعه كوتاه مدت» مي شناسيم كه كتابي نيز به همين نام منتشر كرده است و در اين سال ها در باب اين نظريه سخن رانده است. كاتوزيان را نمي شود در حوزه جامعه شناسي جدي نگرفت، استاد دانشگاه آكسفورد است و حرف هاي اساسي براي گفتن هميشه دارد، در اين مجموعه شعر اما كاملاذوق محور حاضر شده است و در مقدمه كتاب هم خودش اشاره مي كند كه هيچگاه شاعر حرفه اي نبوده است، شعرهاي اين كتاب از نو و آزاد شامل مي شود تا شعرهايي كه موزون و مقفي هستند بي آنكه مثلادر قالب خاصي قرار بگيرند، شعرهاي كتاب آن طور كه مشهودند بسيار ذوقي و حسي نوشته شده اند: «زندگي اين لحظه اش خوب است/ لحظه پيشين؟ نمي دانم/ يا دمي بگذشته بعد از اين؟ نمي دانم/ زندگي جويي ست جاري/ با زلال آب و با خاشاك…».
    
    تحليل تازه اي از اثر كلاسيك كمدي الهي
    بورخس يكي از نوابغِ ادبيات امريكاي لاتين و در واقع آرژانتين است. مردي كه ولع خواندن و نوشتن داشت و درباره هرچه از شعر تا قصه تا نقد ادبي سخن رانده، از قضا سخنش درست و حسابي از آب درآمده و قصه ها و شعرهايش خواندني شده است. بورخس نويسنده اي منحصر به فرد است كه آوازه اش جهاني شد. نويسنده اي كه در اواخر عمرش كور شده بود، اما با اين حال هر روز دنبال كسي مي گشت تا برايش كتاب بخواند و او گوش كند، مگر مي شود اين همه شوق دانستن؟ بورخس علاوه بر شعر و قصه در زمينه تحليل متون كهن و نقد ادبي هم فعاليت داشته و كارهاي بي نظيري را ارايه داده است. به تازگي كتاب «نُه مقاله درباره دانته» از اين نويسنده با ترجمه كاوه سيد حسيني/محمدرضا رادنژاد توسط نشر نيلوفر منتشر شده است. اين كتاب كه تحليل تازه اي از اثر كلاسيك كمدي الهي و نويسنده اش دانته به دست مي دهد حاوي نكات بسيار دقت و ظريفي است. پشت جلد اين كتاب آمده است: «بورخس گفته و تكرار كرده است كه هر خواندني كتاب را غني تر مي كند: كه كتاب ها، با زمان و نسل هاي خوانندگان پي در پي، حتمي مي توانند تغيير نوع بدهند: كه شرح هيچ موضوع روزمره اي نيست كه احتمال تبديل شدن به يك مرثيه را نداشته باشد…»

‘