کناره‌گیری شمس‌لنگرودی و عباسی از شعر فجر
انصراف در دقیقه ٩٠
نهمین جایزه شعر فجر امروز درحالی به ایستگاه تالار وحدت می‌رسد که از میان شش نامزد مجموعه شعر، دو‌شاعر انصراف دادند. در این میان شاید انصراف سرشناس‌ترین نامزد این دوره یعنی محمد شمس‌لنگرودی اختتامیه آن را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. شاعری که بی‌تردید یکی از ١٠ شاعر برگزیده ٣٠ سال شعر معاصر ایران است و امسال بخت اول مجموعه شعر با «آوازهای فرشته بی‌بال» بود. اما او به همراه علیرضا عباسی شاعر دیگر از گردونه رقابت امسال خارج شدند تا رقابت در بخش مجموعه، رقابت میان مجموعه‌های «باغ در حصار مصائب»، سروده علیرضا رجبعلی‌زاده کاشانی، «روی جاده ابریشم شعر»، سروده محمد قهرمان، «شجره‌نامه یک جن» سروده علیرضا بدیع، «ضد»، سروده فاضل نظری باشد و حاشیه‌های این جایزه امسال هم دست از سر این جایزه دولتی برندارد. حاشیه‌هایی که البته می‌توان رد‌پای برخی حمله‌های جریان‌های سیاسی به جریان‌های ادبی را در آن دید و از سال‌گذشته نیز در جریان بوده است. نکته‌ای که البته در یادداشت کوتاهی که شمس‌لنگرودی در اختیار ایسنا قرار داده است، دیده نمی‌شود. او در این نوشتار کوتاه آورده است: « «با سلام و احترام و با خوشحالی از اینکه شعرم مورد قبول سلایق متفاوت واقع شده و با اظهار تشکر از حسن ظن داوران محترم، تقاضا دارم نامم را از شایستگان دریافت جایزه شعر حذف کنند. با سپاس، شمس‌لنگرودی» البته در نسخه‌دیگری از این یادداشت که در خبرگزاری کتاب منتشر‌شده او خواستار این شده است تا: « این فرصت را به جوانان بدهند تا در فهرست برگزیدگان قرار گیرند.»
البته هرچه نامه لنگرودی کوتاه است نامه علیرضا عباسی بلند است و دلایل، روشن‌تر. این شاعر در متن ارسالی‌اش به بخش ادبیات ایسنا نوشته است: «مجموعه شعر «تیترهای درشت سیاه‌ترند» ماه گذشته از نامزدهای نهایی دریافت جایزه کتاب سال شده بود و در چندروز اخیر به‌عنوان یکی از نامزدهای نهایی دریافت جایزه از سوی دبیرخانه جشنواره بین‌المللی شعر فجر معرفی شده است. نتیجه نهایی جایزه شعر فجر قرار است روز شنبه شانزدهم اسفند اعلام شود. ضمن احترام به نظر داوران و تشکر از حسن نظر ایشان، بی‌هیچ خصومتی و به دلایلی که برای خود محفوظ می‌دارم‌شان، اعلام می‌کنم که هیچ‌گونه اعتقاد و اشتیاقی به منتخب‌شدن و دریافت چنین جوایزی و هر جایزه دولتی دیگری ندارم و انصراف خود را از حضور در لیست برگزیدگان نهایی اعلام می‌کنم.»
عباسی همچنین با یادآوری چند نکته نوشته است: «اول اینکه معتقدم دیده‌شدن، انتخاب‌شدن و جایزه‌گرفتن به هرحال برای هرآنکه قلم به دست دارد خوب است و لذتی نهفته دارد؛ اما طی سالیان گذشته تجربه نشان داده که بیش‌ترین دستاورد دخالت نهادهای رسمی و دولتی، ایجاد فاصله بین شاعران بوده است؛ تقسیم آنها به خودی و غیرخودی. سال‌ها عده‌ای خودی تلقی شده‌اند و عده‌ای غیرخودی؛ پس به یک‌باره چطور می‌توان پذیرفت همه چیز تغییر کرده درحالی که چیزی تغییر نکرده است. دوم اینکه بسیاری از شاعران، نویسندگان و مترجمان مستقل و حرفه‌ای این سرزمین هنوز در اولین خم‌های معیشتی و رفاهی درمانده‌اند؛ سوال اساسی این است که کدام نهاد وظیفه حمایت از آنان را برعهده دارد؟»
جایزه شعر فجر سال گذشته البته با حاشیه‌های بیشتری روبه‌رو بود، حاشیه‌هایی که اصل جایزه را به عمق برد. مهم‌ترین حاشیه جایزه شعر سال گذشته انتشار خبر دعوت از یدالله رویایی بود؛ شاعر ایرانی مقیم فرانسه که با حمله‌های شدیدی از سوی جناح اصولگرا روبه‌رو شد. هرچند علی آبان و عبدالجبار کاکایی، بارها توضیح دادند که اصلا دعوتی از یدالله رویایی صورت نگرفته، بلکه او که در دهه هشتم زندگی خود به سر می‌برد در گفت‌وگوهایی ابراز تمایل کرده است که به ایران بیاید. ظاهرا مسوولان جشنواره شعر فجر از رویایی برای دعوت از چند شاعر سرشناس اروپایی کمک خواسته بودند و طی این مراودات، یدالله رویایی نیز اظهار تمایل کرده بود که به ایران سفر کند؛ اما این منتقدان را قانع نکرد و دست از بولتن‌سازی برنداشتند به طوری که مسوولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نهایت در مقابل این حمله کوتاه آمدند. امسال هم دبیری جایزه را به جای کاکایی که خودش یکی از موارد انتقادات بود به اسماعیل امینی دادند تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حاشیه‌های کمتری نسبت‌به دوره هشتم روبه‌رو باشد. امینی با همراهی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، سیداحمد نادمی، بهمن ساکی، ناصر فیض، غلامعلی فلاح قهرودی، محمدعلی بهمنی، افشین علاء و جواد محقق به‌عنوان هیات علمی، این دوره از جایزه فجر را به اینجا رساندند. حالا باید منتظر ماند تا نام برندگان امروز در حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مشخص شود تا دید حاشیه‌های دوره نهم به کجا می‌رسد. / شرق