تقدیر از برندگان جایزه «مهرگان ادب»
نویسندگان شهرهای کوچک درخشیدند
جایزه مهرگان تلافی برگزارنشدن سال قبلش را کرد و با انتشار نام برگزیدگان دوره‌های سیزدهم و چهاردهم به استقبال سال آینده خود رفت. در این مراسم علیرضا زرگر، مدیر و برگزار‌کننده جایزه مهرگان شرحی از برگزاری این جایزه و مصایب برگزاری جوایز ادبی را ارایه کرد و گفت: «در مورد مصایب برگزاری جوایز ادبی خصوصی نیز حرفی نزنیم بهتر است. پس از سال‌ها برگزاری مراسم با حدود ٧٠٠ تا هزارنفر جمعیت علاقه‌مند به ادبیات و محیط‌زیست مجبور شده‌ایم مراسم نهایی جایزه خود را در نشستی خصوصی و فقط با حضور برگزیدگان و داوران مهرگان برگزار کنیم. به برندگان عزیز جایزه هم گفته‌ایم با خودشان میهمان نیاورند. از ناشران، حتی آنهایی که کتاب‌هایشان برنده جایزه شده نیز عذرخواهی کرده‌ایم، مبادا باز هم اصل مراسم اهدای جایزه لغو شود. درهرحال با این سختی‌ها کنار آمده‌ایم و به راه خودمان ادامه می‌دهیم.»
مدیر جایزه مهرگان در مورد هزینه‌های برگزاری جایزه نیز گفت: اعتبار جوایز به ترکیب هیات‌داوران، قضاوت منصفانه و استقلال‌رای آنهاست، نه به مبالغ هنگفت جوایز. ما در مهرگان سرجمع هزینه‌هایمان رقم درشتی نیست و صورت هزینه‌ها نیز موجود است.
علیرضا سیف‌الدینی، منتقد و نویسنده و عضو هیات‌داوری مهرگان ادب به نمونه‌های درخشان در داستان کوتاه اشاره کرد و گفت: داستان‌های کوتاه خوبی داشته‌ایم که به زبان‌های مختلف ترجمه شده و به اروپا و آمریکا راه پیدا کرده و در نشریات معتبر ادبی چاپ شده‌اند. اما در مورد رمان، کاستی‌هایی وجود دارد و این برمی‌گردد به رمان که مثل داستان کوتاه نیست و کانون واحدی ندارد و هسته‌های مختلف دارد. این هسته‌ها برشی از زندگی و عرصه وسیعی است که در آن همه‌چیز وجود دارد. در نوشتن رمان تجربه زیسته و دانش مهم است. سیف‌الدینی گفت: اشاره‌ای هم می‌خواستم داشته باشم به اینکه در چندسال اخیر در جامعه ما ادبیات عامه‌پسند بیشتر از ادبیات جدی مطرح می‌شود. من سایر جوایز را نمی‌دانم. اما در مورد جایزه مهرگان می‌دانم که توجهمان به ادبیات جدی است. البته ادبیات جدی کنارش هم باید ادبیات عامه‌پسند باشد. اما نباید به‌گونه‌ای باشد که ادبیات جدی تضعیف و ادبیات عامه‌پسند تقویت شود. رونق و تقویت ادبیات عامه‌پسند به نظر من امری عادی نیست. ما نمی‌گوییم همه بروند فاکنر یا نویسندگان معروف جهانی بشوند. اما باید ادبیات جدی را تقویت کرد. جایزه مهرگان خط خودش را مشخص کرده است و ادبیات جدی را تقویت می‌کند. فتح‌الله بی‌نیاز، منتقد، نویسنده و عضو هیات‌داوری مهرگان ادب سخنان کوتاهی در مورد جوایز گفت و اشاره کرد که در همه عرصه‌ها مثل سیاست، اقتصاد و حتی علم، باخت وجود دارد، ولی عرصه فرهنگی باخت ندارد یا برد است یا برد بیشتر. ما الان شاهد هستیم که کشور ترکیه برد بیشتری دارد. به‌هرحال جوایزی تشکیل داده و مراکزی وجود دارد برای ترجمه کتاب‌ها و حتی برای ارزان‌شدن کتاب‌ها تلاش می‌کنند. کتاب‌ها ترجمه می‌شود و از طریق وابسته‌های فرهنگی سفارت‌خانه‌های ترکیه در کشورهای اروپایی به‌جای ١٢یورو مثلا به قیمت چهاریورو عرضه می‌شود تا بهتر به فروش برسد. شاهد بیشترشدن جوایز در همه کشورها هستیم. رقابت میان کارخانه‌ها، شرکت‌ها و موسسات بزرگ برای دراختیارگذاردن سالن‌ها و آمفی‌تئاترهایشان به جوایز خصوصی وجود دارد. همین‌طور اسپانسرینگ جوایز خصوصی رونق دارد و مثلا فلان نخست‌وزیر مثلا استرالیا یا شخصیت‌های دیگر خودشان جایزه خصوصی راه می‌اندازند و آن را حمایت مالی می‌کنند تا گروهی از نویسندگان تشویق شوند. در خیلی از کشورها جوایز دولتی هم وجود دارد، مثلا در اسپانیا دولت از جایزه پرنس استوریاس یا دن‌کیشوت، حمایت می‌کند، اما این دولت‌ها کمترین دخالتی در انتخاب‌های جوایز ندارند، نظر نمی‌دهند و تنها افتخار می‌کنند که در یکی از تالارها یا آمفی‌تئاترهای خود میزبان این جوایز باشند. بخش‌های تولیدی و مالی خصوصی برای کسب اعتبار فرهنگی در پشتیبانی از جوایز به رقابت برمی‌خیزند. اما در ایران چنین نیست. ما جنوبی‌ها مثلی داریم که می‌گوید: «مثل ماه شب چارده واپس رفت». همان‌طور که هلال ماه کوچک می‌شود جوایز خصوصی ما نیز کوچک و کوچک‌تر شده است و به عکس جوایز دولتی بیشتر شده‌اند که البته عیبی هم ندارد، اما نباید نگاه‌ها پیوسته خودی و خودی‌تر شود و دایره انتخاب‌ها تنگ‌تر. (متن کامل سخنان فتح‌الله بی‌نیاز متعاقبا منتشر می‌شود.)
سپس مهدی غبرایی، مترجم و منتقد و عضو هیات‌داوری مهرگان ادب بیانیه هیات‌داوران دوره‌های سیزدهم و چهاردهم جایزه مهرگان ادب را قرائت کرد و برندگان را برای دریافت جوایز و شنیدن صحبت‌هایشان فراخواند. / شرق