اشتراک گذاری
«جمال الغيطاني» نويسنده مطرح جهان عرب درگذشت
بهار سرلك
صبح يكشنبه هجدهم اكتبر
«جمال الغيطاني» يكي از تحسين‌شده‌ترين نويسندگان مصر در سن ٧٠ سالگي درگذشت. جمال الغيطاني، رمان‌نويس، روزنامه‌نگار و سردبير نشريه اخبار ادب مصر به دليل مشكلات تنفسي در بيمارستان ارتش قاهره درگذشت. الغيطاني نويسنده رمان كلاسيك «زيني بركات» است كتابي كه نگاهي انتقادي به توتاليتاريسم رژيم «مملوك» دارد. «هامفري ديويس» كه كتاب‌هاي «متون هرم» و «مكالمه‌هاي محفوظ» را، كه مجموعه‌اي از مصاحبه‌هاي الغيطاني با نويسنده برنده جايزه نوبل «نجيب محفوظ» است، به انگليسي ترجمه كرده است، درباره او مي‌گويد: «الغيطاني پيشتاز سبكي بود كه مي‌توان آن را نوعي رئاليسم جادويي به شيوه مصري دانست كه ريشه در تاريخ ادبيات عرب و همچنين مكتب صوفي و سحر و جادوي عرب‌ها دارد كه الغيطاني اين عناصر را به شيوه‌اي جذاب درهم آميخته است.» ديويس كه از درگذشت اين نويسنده جهان عرب متاثر شده است، گفته است: «فكر مي‌كنم صداي متفاوتي را از دست داديم.»الغيطاني سال ١٩٩٣ هفته‌نامه ادبي «اخبار ادب» را بنيان نهاد و تا سال ٢٠١١ جايگاه سردبيري اين هفته‌نامه را برعهده داشت. هنگامي كه اين هفته‌نامه زيرنظر الغيطاني بود، به عنوان صدايي مستقل كه منتقد دولت است، شناخته مي‌شد. الغيطاني در مصاحبه‌اي كه سال ٢٠١٢ با وبسايت خبري «اهرام آنلاين» داشت، گفته بود: «فرهنگ، آن‌طور كه ما مي‌دانيم، جنبش روشنفكرها و اقدامات اعضاي وزارت فرهنگ نيست بلكه فرهنگ درباره مجموع اعمال جامعه است. ما قادريم متوني را منتشر كنيم كه هيچ‌كدام از روزنامه‌هاي دولتي توان صحبت از آنها را ندارد.» او يكي از منتقدان سختگير برادري مسلمانان و حامي سرنگوني رييس‌جمهور مصر «محمد مرسي» در سال ٢٠١٣ بود. رييس‌جمهوري مصر پس از درگذشت الغيطاني بيانيه‌اي را در تقدير اين نويسنده منتشر كرد و او را «نمادي براي نويسندگان عرب دانست كه قلم‌هاي خود را در خدمت به وطن و مردم كشورشان به كار گرفته‌اند.» در ادامه اين بيانيه مي‌خوانيم: «عزادار پيشگامِ رمان عربي، نگهبان نگهبانان فرهنگ ملي، جنگجوي ميدان مبارزات ادبي، خبرنگار و سربازي كه در جبهه مقدم، قلم خود را به مثابه يك اسلحه درآورده بود و يكي از نخستين خبرنگارهاي نظامي، هستيم.»
جمال‌الغيطاني از زماني كه پا به عرصه روزنامه‌نگاري نهاد شروع به نگارش داستان‌هاي تاريخي كرد. اغلب داستان‌هاي او در شهر قاهره رخ مي‌دهند. اواخر دهه ١٩٦٠ الغيطاني خبرنگار جنگي روزنامه «اخبار اليوم» شد و خبرهاي مربوط به خط مقدم جنگ مصر و سوريه با اسراييل را در سال ١٩٧٣ گزارش مي‌كرد. همچنين او به نوشتن درباره فرهنگ و سياست علاقه زيادي داشت. او در تلاش براي بهبود فرهنگ ادبي مصر به بنيان نهادن مجله «گالري ٦٨» كمك كرد. سال ١٩٨٠ جايزه «ملي مصر براي ادبيات» را از آن خود كرد و سال ١٩٨٧ نشان شواليه «پردازنده هنر و ادبيات» فرانسوي را دريافت كرد. سال ٢٠٠٥ جايزه فرانسوي «لائور باتيلو» كه به ادبيات ترجمه تعلق مي‌گيرد براي نگارش «كتاب اشراق» به او اهدا شد. اين جايزه يكي از برجسته‌ترين جايزه‌هاي ادبي فرانسوي است كه به نويسندگان غير فرانسوي اهدا مي‌شود. سال ٢٠٠٩ نيز براي نگارش كتاب «رن» توانست جايزه كتاب «شيخ زايد» را از آن خود كند. الغيطاني سال جاري جايزه « نيل» را، برترين جايزه ادبي و دولتي، دريافت كرد.
اعتماد