نویسنده مطرح جهان عرب درگذشت

«جمال الغیطانی» نویسنده مطرح جهان عرب درگذشت

بهار سرلک

صبح یکشنبه هجدهم اکتبر
«جمال الغیطانی» یکی از تحسین‌شده‌ترین نویسندگان مصر در سن ٧٠ سالگی درگذشت. جمال الغیطانی، رمان‌نویس، روزنامه‌نگار و سردبیر نشریه اخبار ادب مصر به دلیل مشکلات تنفسی در بیمارستان ارتش قاهره درگذشت. الغیطانی نویسنده رمان کلاسیک «زینی برکات» است کتابی که نگاهی انتقادی به توتالیتاریسم رژیم «مملوک» دارد. «هامفری دیویس» که کتاب‌های «متون هرم» و «مکالمه‌های محفوظ» را، که مجموعه‌ای از مصاحبه‌های الغیطانی با نویسنده برنده جایزه نوبل «نجیب محفوظ» است، به انگلیسی ترجمه کرده است، درباره او می‌گوید: «الغیطانی پیشتاز سبکی بود که می‌توان آن را نوعی رئالیسم جادویی به شیوه مصری دانست که ریشه در تاریخ ادبیات عرب و همچنین مکتب صوفی و سحر و جادوی عرب‌ها دارد که الغیطانی این عناصر را به شیوه‌ای جذاب درهم آمیخته است.» دیویس که از درگذشت این نویسنده جهان عرب متاثر شده است، گفته است: «فکر می‌کنم صدای متفاوتی را از دست دادیم.»الغیطانی سال ١٩٩٣ هفته‌نامه ادبی «اخبار ادب» را بنیان نهاد و تا سال ٢٠١١ جایگاه سردبیری این هفته‌نامه را برعهده داشت. هنگامی که این هفته‌نامه زیرنظر الغیطانی بود، به عنوان صدایی مستقل که منتقد دولت است، شناخته می‌شد. الغیطانی در مصاحبه‌ای که سال ٢٠١٢ با وبسایت خبری «اهرام آنلاین» داشت، گفته بود: «فرهنگ، آن‌طور که ما می‌دانیم، جنبش روشنفکرها و اقدامات اعضای وزارت فرهنگ نیست بلکه فرهنگ درباره مجموع اعمال جامعه است. ما قادریم متونی را منتشر کنیم که هیچ‌کدام از روزنامه‌های دولتی توان صحبت از آنها را ندارد.» او یکی از منتقدان سختگیر برادری مسلمانان و حامی سرنگونی رییس‌جمهور مصر «محمد مرسی» در سال ٢٠١٣ بود. رییس‌جمهوری مصر پس از درگذشت الغیطانی بیانیه‌ای را در تقدیر این نویسنده منتشر کرد و او را «نمادی برای نویسندگان عرب دانست که قلم‌های خود را در خدمت به وطن و مردم کشورشان به کار گرفته‌اند.» در ادامه این بیانیه می‌خوانیم: «عزادار پیشگامِ رمان عربی، نگهبان نگهبانان فرهنگ ملی، جنگجوی میدان مبارزات ادبی، خبرنگار و سربازی که در جبهه مقدم، قلم خود را به مثابه یک اسلحه درآورده بود و یکی از نخستین خبرنگارهای نظامی، هستیم.»

جمال‌الغیطانی از زمانی که پا به عرصه روزنامه‌نگاری نهاد شروع به نگارش داستان‌های تاریخی کرد. اغلب داستان‌های او در شهر قاهره رخ می‌دهند. اواخر دهه ١٩۶٠ الغیطانی خبرنگار جنگی روزنامه «اخبار الیوم» شد و خبرهای مربوط به خط مقدم جنگ مصر و سوریه با اسراییل را در سال ١٩٧٣ گزارش می‌کرد. همچنین او به نوشتن درباره فرهنگ و سیاست علاقه زیادی داشت. او در تلاش برای بهبود فرهنگ ادبی مصر به بنیان نهادن مجله «گالری ۶٨» کمک کرد. سال ١٩٨٠ جایزه «ملی مصر برای ادبیات» را از آن خود کرد و سال ١٩٨٧ نشان شوالیه «پردازنده هنر و ادبیات» فرانسوی را دریافت کرد. سال ٢٠٠۵ جایزه فرانسوی «لائور باتیلو» که به ادبیات ترجمه تعلق می‌گیرد برای نگارش «کتاب اشراق» به او اهدا شد. این جایزه یکی از برجسته‌ترین جایزه‌های ادبی فرانسوی است که به نویسندگان غیر فرانسوی اهدا می‌شود. سال ٢٠٠٩ نیز برای نگارش کتاب «رن» توانست جایزه کتاب «شیخ زاید» را از آن خود کند. الغیطانی سال جاری جایزه « نیل» را، برترین جایزه ادبی و دولتی، دریافت کرد.

اعتماد