فاشیسم ابدی و جذابیت امبرتو اکو

درباره جذابیت امبرتو اکو

«فاشیسم ابدی» با ترجمه غلامرضا امامی می‌آید

　زینب کاظم‌خواه

غلامرضا امامی مترجم زبان ایتالیایی است؛ البته زبان اول او عربی است، سال‌ها در خوزستان زندگی کرده و به کشورهای عربی که می‌رفت زبان عربی را آنجا یاد گرفته است. چند سالی قبل از انقلاب ویراستار کانون پرورش فکری
کودکان و نوجوانان بود و بعد از انقلاب هم به پیشنهاد سیروس طاهباز مدیر انتشارات کانون پرورش فکری شد. بعد هم رفت ایتالیا و چند سالی در آنجا زندگی کرد و همین شد که کارهایی را هم از زبان ایتالیایی به فارسی برگرداند. «داستان‌های مارکو و میرکو» اثر جانی رداری، «سه قصه» اومبرتو اکو، «کولاک» سلینا کونتس «گروتسک در ادبیات» فیلیپ جان تامسون از جمله ترجمه‌های او هستند. او به تازگی کتاب دیگری از
اومبرتو اکو را به فارسی ترجمه کرده‌، کتابی که مقالات اجتماعی و مصاحبه‌های این فیلسوف و نویسنده را شامل می‌شود. به این بهانه با غلامرضا امامی گفت‌وگو کردیم.

چه شد که تصمیم گرفتید کتاب دیگری از اکو را به فارسی برگردانید؟

پس از انتشار کتاب «سه قصه» اومبرتو اکو که همراه با نقاشی‌های شاهکار اوجینو کارمی که با اجازه امبرتو اکو و پرداخت کپی‌رایت به ناشر ایتالیایی توسط نشر چکه منتشر و با استقبال خوانندگان مواجه شد در اندیشه شدم کتابی دیگری از این نویسنده ترجمه کنم.

اومبرتو اکو از چهر‌ه‌های نامدار جهانی است که به گمان من مثلثی است از سه ضلع. هر چند که او با رمان جاودانه«به نام گل سرخ» شهرتی در خور یافت و بر پایه رمان او فیلم زیبایی با بازیگری «شون کانری» ساخته شد؛ اما دو سوی دیگر چهره و اضلاع این مثلث برای خوانندگان ایرانی شاید کمتر شناخته شده باشد. نخست اینکه اومبرتو اکو تنها رمان نویسی نامدار نیست بلکه از بزرگ‌ترین فیلسوفان قرن ما به شما می‌رود. استاد هرمنوتیک و فلسفه دانشگاه بولونیا و استاد مدعو بسیاری از دانشگاه‌های جهان است و از بسیاری از این دانشگاه‌ها دکترای افتخاری دریافت کرده است. آنچنان که گفتم اومبرتو اکو داستان‌نویس، فیلسوف و استاد دانشگاه به شمار می‌آید. چهره دیگر امبرتو اکو در ضلع روشن این مثلث این است که: در مباحث و مسائل اجتماعی او صدای بلندی دارد و به آنچه در گرداگرد میهنش می‌گذرد بی خیال نیست. از این رو در مجلات و روزنامه‌های مشهور ایتالیا همچون هفته‌نامه «اسپرسو» یا روزنامه «رپوبلیکا» ایتالیا نوشته‌هایی از او نشر می‌یابد. از یاد نبرده‌ایم که اومبرتو اکو با نخست وزیر اسبق ایتالیا «برلوسکونی» سخت درافتاده بود و به هنگام صدارتش او را هیتلری دیگر خواند و نیز از ساختن مسجدی در رم و از حقوق مهاجران و پناهندگان سخت دفاع کرد. در پی سال‌ها مجموعه‌ای از مقالات اجتماعی و مصاحبه‌های او را گرد آورده‌ و ترجمه کرده‌ام که به زودی در کتابی با نام «فاشیسم ابدی» توسط کتاب پنجره منتشر خواهد شد.

عنوان این کتاب را چرا فاشیسم ابدی گذاشتید؟

یکی از مقالات این کتاب عنوان فاشیسم ابدی دارد که در آن اکو به شرح فاشیسم پرداخته است. از این رو این نام را برای کتاب برگزیدم.

شما گفتید که کتاب «سه قصه» اکو را با اجازه خود او منتشر کردید. با توجه به قیمت کتاب در ایران چطور می‌شود که کپی رایت اثری را پرداخت کرد؟

دقیقا همین طور است. مساله این است که یورو بسیار بالاست و کمتر ناشری می‌پذیرد که کپی‌رایت پرداخت کند. مشکلات زیادی هم در ایران برای نگرفتن کپی‌رایت وجود دارد که هنوز حل نشده‌اند. حالا که ما کپی رایت نداریم می‌توانیم تنها نویسنده را در جریان ترجمه کتابش قرار دهیم و یک نسخه را بعد از انتشار برایش بفرستیم. خیلی از نویسندگان غربی خوشحال هم می‌شوند که کتاب‌شان در کشورهای دیگر منتشر شود. از سوی دیگر با این وضع تیراژ افتضاح کتاب، ما نمی‌توانیم کپی‌رایت بدهیم که اگر این کار را انجام دهیم، وضع کتاب وحشتناک خواهد شد. من وقتی با اکو صحبت کردم گفتم «سه قصه» را در بیاورم او می‌دانست که ما کپی‌رایت نداریم اما این اجازه را به من داد. به خاطر نقاشی‌هایی که این کتاب داشت از اکو خواستم که از ناشر اجازه گرفته تا نقاشی‌های کتاب را به ما دهد تا چاپ کنیم. اگر قرار بود کپی رایت دهیم هر کتاب بیش از ١۵٠ هزار تومان می‌شد. در نهایت ناشر گفت ۴ درصد قیمت ریالی پشت جلد را بفرستید. بد نیست که مترجم در ایران از نظر اخلاقی این موضوع را رعایت کند.

شما اکو را از زبان ایتالیایی ترجمه کرده‌اید، اما کتاب‌هایی از این نویسنده از زبان‌های دیگر هم ترجمه شده است، به نظر شما ترجمه اثر نویسنده از زبان دیگری چقدر به اثر لطمه می‌زند؟

من اعتقاد دارم به خصوص در مورد اکو باید از زبان اصلی ترجمه کرد. مثلا اگر گلستان سعدی را به انگلیسی برگردانند و فرد دیگری بخواهد از انگلیسی به فرانسه برگرداند شاید آن ظرافت‌ها را در نیابد؛ بهتر است از فارسی برگردانده شود.

پس از ترجمه این مجموعه مقالات دریافتم که برخی از آنها قبلا از زبان‌ دیگری در شبکه‌های مجازی انتشار یافته است.

اعتماد