Share This Article
نظریه و داستان جهان
هنر معاصر و جریان‌های اصلی‌اش
هنر مدرن یا هنر معاصر اصطلاحاتی‌اند که در بعدی وسیع توسط عموم مدرن استفاده می‌شوند اما شاید معنای روشن و دقیق این اصطلاحات برای بسیاری از کسانی که از آنها استفاده می‌کنند معلوم نباشد. این‌که هنر مدرن چیست و چه دوره‌ای از تاریخ هنر را می‌توان با عنوان مدرن نام‌گذاری کرد ابتدایی‌ترین پرسش‌هایی است که در مواجهه با این اصطلاح می‌توان مطرح کرد. به‌تازگی کتابی با عنوان «نظریه هنر معاصر» از آن ککلن با ترجمه بهروز عوض‌پور در نشر نگاه منتشر شده که در آن هم به توضیح مفهوم هنر مدرن پرداخته شده و هم مروری بر سیر شکل‌گیری و تطور هنر مدرن شده است. این کتاب در سال ١٩٩٢ منتشر شده و همان‌طور که مترجم کتاب نیز در مقدمه کوتاهش اشاره کرده، در طول سال‌هایی که از انتشار این کتاب گذشته تحولات جدیدی در عرصه هنر رخ داده که جایشان در این کتاب خالی است اما بااین‌حال به‌اعتقاد او این اثر برای جامعه ما کهنه یا تکراری نیست. «نظریه هنر معاصر» در دو فصل کلی با این عناوین نوشته شده: «آئین‌واره‌های هنر» و «هنر معاصر» (هنرمندان و مکاتب هنری). نویسنده در مقدمه کتاب با طرح پرسش «مدرن یا معاصر؟»، به طرح این نکته پرداخته که عبارت «هنر معاصر» به معنای واقعی کلمه، عبارتی دقیق و چندان مفهومی نیست؛ چراکه هنر هر عصری و از جمله عصر کنونی که اینک در جریان است، در همان عصر و از سوی مردمان آن دوره تعریف میشود. از طرف دیگر، «عصری که همین حالا در جریان است، یعنی عصر معاصر، به قرن بیستم اطلاق میشود. و از طرف دیگر، قرن بیستم از سوی مردم این عصر به مفهوم عام آن عصر مدرن خوانده میشود. پس به نظر می‌رسد که شایسته است هنر این عصر را نه هنر معاصر، بلکه هنر مدرن بخوانیم و بدانیم». براین‌اساس فصل اول کتاب به رودررویی مفاهیم مدرن و معاصر پرداخته و کوشیده از طریق واشکافی صفات و ویژگی‌های کلی این دو، سازوکاری را که هرکدام از آنها در درون نظام خود برای تولید، ارائه و توزیع آثار هنری مدنظر قرار می‌دهند را مورد بررسی قرار دهد. در فصل دوم کتاب، نویسنده به توصیف جنبش‌های تأثیرگذار هنر معاصر و نیز تحلیل وضعیت حال حاضر هنر در مفهوم عام آن پرداخته است. به اعتقاد نویسنده، پیش از هرچیز لازم است شاخص‌ها، معیارها یا ضوابطی را تبیین کنیم که «بر تمییز تمامی آثاری که کنار هم هنر معاصر خوانده می‌شوند از تمامیت چیزی که در کلیت خود معاصر خوانده میشود، توانا باشد». مقدمه کتاب در ادامه به ارزش ریالی هنر معاصر پرداخته، موضوعی که همواره برای مردم عادی پرسش‌برانگیز بوده است.
داستان‌های کوتاه آلن‌پو
ادگار آلن‌پو از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نویسندگان و شاعران قرن‌نوزدهمی آمریکا است که در سال ١٨٠٩ در بوستون متولد شد. پو در جوانی‌اش با مشکلات مالی زیادی روبرو بود و ضمنا شعرهایی که در آن دوره منتشر کرده بود با استقبال چندانی روبرو نشده بودند و او در ابتدا برای به‌دست‌آوردن موقعیت مالی بهتر به داستان‌نویسی روی آورد. چاپ داستان‌هایی از او باعث شد تا او در مجله‌ای شروع به فعالیت کند و بعد از مدتی تا سمت سردبیری مجله پیش رفت و کم‌کم به شهرت رسید. پو نظریاتی مخصوص‌به‌خود در باب شعر و داستان داشت براین‌اساس نقدهای تندی درباره آثار ادبی نویسندگان دیگر منتشر می‌کرد که این مسئله عده‌ای را با او مخالف می‌کرد. اما بااین‌حال بسیاری از داستان‌های مشهور پو در مجلات مختلفی که او در آنها کار می‌کرد منتشر شدند از جمله داستان «قتل در خیابان مورگ» یا «قتل‌های کوچه مورگ». پو با نوشتن این داستان در سال ١٨٤١ درواقع ژانر ادبیات پلیسی یا معمایی-جنایی را بنیان گذاشت و روایت کارآگاهی مدرن را برای اولین‌بار در داستان مطرح کرد. شخصیت اصلی این داستان، شوالیه دوپن است که چهره‌ای فراموش‌نشدنی در این ژانر ادبی به‌شمار می‌رود و بعدها بسیاری از نویسندگان دیگر ژانر ادبیات پلیسی از این پرسوناژ برای آفرینش شخصیت‌های داستانی‌شان الهام گرفتند. تنوع و گونه‌گونی آثار آلن‌پو زیاد است و از این نظر داستان‌ها و شعرهای او را می‌توان بر اساس نظریات مختلف مورد بررسی قرار داد و یا از سویی دیگر تأثیرات او را در جریان‌های مختلف ادبی دید. ادگار آلن‌پو از سال‌ها پیش در ایران ترجمه و معرفی شده بود و تاکنون مترجمان مختلفی به سراغ او رفته‌اند. به‌تازگی نیز کتابی با عنوان «داستان‌های کوتاه ادگار آلن‌پو» با ترجمه زیبا گنجی و پریسا سلیمان‌زاده‌اردبیلی در نشر نگاه منتشر شده است. مترجمان نیز در مقدمه کتاب درباره تنوع آثار پو نوشته‌اند: «پو به‌عنوان نویسنده‌ای قصه‌گو شناخته شده است، گرچه شعرهای فراوانی هم دارد. داستان‌های او در سه سبک متفاوت نوشته شده‌اند: وهم‌‌آلود، علمی- تخیلی، و وحشت و هراس-پلیسی. حوزه علاقه‌مندی پو گسترده بود و از زبان‌های فرانسه، یونانی، اسپانیولی، ایتالیایی و آلمانی چیزهایی می‌دانست. با وجود زندگی شخصی پرآشوب و فلاکت‌بارش، به‌عنوان نویسنده‌ای مرموز و غریب، نبوغ سرشاری داشت». داستان‌هایی که در این مجموعه انتخاب و ترجمه شده‌اند عبارتند از: «گربه سیاه»، «سوسک طلایی»، «قصه هزارودوم شهرزاد»، «بالماسکه مرگ سرخ»، «خمره آمونتیلادو»، «روش دکتر قییر و پروفسور پرر»، «نامه ربوده‌شده»، «افسانه سکوت»، «سقوط در گرداب مالستروم»، «لیجیا»، «قلب افشاگر»، «قتل در خیابان مورگ»، «سقوط خانه آشر»، «میعاد»، «چاه و آونگ»، «قورباغه لنگ»، «پیامی پیدا شده در یک بطری»، «تصویر بیضی‌شکل» و «تدفین پیش‌هنگام». ادگار آلن‌پو هم در آثارش و هم در زندگی شخصی‌اش چهره‌ای منحصربه‌فرد بوده و همچنان به‌عنوان نویسنده‌ای تأثیرگذار در ادبیات جهانی مطرح است.