این مقاله را به اشتراک بگذارید
فیلمهایی که ساخته شدند اما اکران نشدند
احمد جهان بین
“هیچ فیلمی، هیچ وقت، تو هیچ کُمُدی نمونده، بالاخره یه روز، یه جایی دیده می‌شه، چه سازنده‌اش زنده باشد، چه مرده…” اکران یک فیلم مهمترین بخش کاری یک فیلمساز است و متاسفانه این موضوع همیشه با مصائب و مشکلات فراوانی همراه بوده است. سینمای ایران در سال‌های اخیر جدای از همه معضلاتی که داشته در زمینه اکران فیلمهایی که سال‌ها در آرشیو فیلمساز و یا در انتظار دریافت مجوز در ساختمان‌های وزارت ارشاد خاک خورده‌اند و اینک به دلایلی رنگ پرده نقره‌ای را می‌بینند، عملکرد نسبتا خوبی داشته است. در واقع با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید بود که امید اهالی سینما به تدبیر دولتمردان برای گشودن گره این مشکل رنگ و بویی تازه یافت و برخی از فیلمهایی که گاهی تا بیست و اندی سال در محاق بودند به اکران عمومی رسیدند. در این بین سهم گروه تازه نفس «هنر و تجربه» در اکران این فیلم‌ها و فیلم‌های خاص قابل تامل و تقدیر بوده است.
در ادامه مروری داریم بر برخی از این فیلم‌ها و حواشی مربوط به تاخیر اکران آن ها.
این فیلم بعد از ٢۴ سال اکران مى‌شود!
فیلم «رقص خاک» ساخته ابوالفضل جلیلی که محصول ۱۳۷۰ است به زودی در سینماهای گروه هنر و تجربه اکران می‌شود.«رقص خاک» از اواخر آذر در سینماهای گروه هنروتجربه به نمایش درمی‌آید. این فیلم که در سال ۱۳۷۰ توسط ابوالفضل جلیلی ساخته شده، درباره نوجوانی به نام ایلیاست که تنها و بی‌کس در کوره پزخانه‌ای قدیمی کار می‌کند. او دچار زمزمه‌ای است که گویی او را به خود فرا می‌خواند و آن‌چه او را آرام می‌کند نقش دست دختری برخشت خام است که در کوره پخته می‌شود. لیمووا رحمانی، محمود خسروی، جمیل موسوی و…. بازیگران اصلی این فیلم هستند. ابوالفضل جلیلی در گفتگو با روابط عمومی گروه هنر و تجربه، درباره اکران این فیلم گفت: «رقص خاک عارفانه ترین فیلم من بود و بسیار مورد بی‌مهری قرار گرفت. این فیلم هشت سال مجوز نمایش نگرفته بود.» جلیلی تشکیل گروه هنر وتجربه را اقدام مناسب و مثبتی دانست و گفت: «گروه هنر وتجربه به نظرم می‌تواند محل مناسبی برای نمایش فیلم‌های متفاوت و مستقل باشد.»
اکران فیلم «قصه ها» پس از چهار سال کشمکش
فیلم «قصه ها» به کارگردانی رخشان بنی اعتماد، بعد از چهار سال توقیف، سرانجام در سینماهای تهران و شهرستان‌ها به روی پرده رفت.«قصه‌ها» در سال ۱۳۹۰ ساخته شد اما به خاطر مضمون اجتماعی و انتقادی آن و به اتهام “سیاه نمایی” از آن زمان تا امروز اجازه نمایش نداشته است. رخشان بنی اعتماد، در واکنش به اکران عمومی فیلمش گفت: «مهمترین موفقیت یک فیلم ایرانی، نمایش آن در ایران و برای هموطنان ایرانی است.» علاوه بر رضایی، گلاب آدینه، صابر ابر، فرهاد اصلانی، بابک حمیدیان، نگار جواهریان، محمدرضا فروتن، باران کوثری، پیمان معادی، فاطمه معتمدآریا، حسن معجونی و مهدی هاشمی نقش‌های اصلی را بازی می‌کنند.
«قصه‌ها» جایزه بهترین فیلمنامه هفتادویکمین جشنواره فیلم ونیز را دریافت کرد
اکران عمومی فیلم «قصه‌ها» با واکنش‌های منفی برخی رسانه‌های وابسته به نیروهای تندرو و محافظه کار مواجه شده است. برخی رسانه ها فیلم «قصه ها» را فیلمی در ستایش از «فتنه‌گران» توصیف کردند و اکران آن را «تابوشکنیِ» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و«عادی شدن» اکران فیلمهایی دانستند که به دلیل «محتوای نامناسب» در توقیف به‌سر می‌برند.در یکی از دیالوگ‌های فیلم «قصه ها» آمده: “هیچ فیلمی، هیچ وقت، تو هیچ کُمُدی نمونده، بالاخره یه روز، یه جایی دیده می‌شه، چه سازنده‌اش زنده باشد، چه مرده…”
«خواب تلخ» بعد از ۱۲ سال تعبیر شد
بعد از ۱۲ سال، نخستین فیلم بلند محسن امیریوسفی در گروه سینمایی هنر و تجربه به نمایش در می‌آید. نخستین فیلم بلند محسن امیریوسفی، در حالی تاکنون اکران نشده است که در بیش از ۴۰ جشنواره حضور پیدا کرده و جوایزمتعددی نیز به دست آورده است. پیش از آن که «خواب تلخ» هم در کن جایزه بگیرد و هم در جشنواره‌های خارجی دیگر خوش بدرخشد، امیریوسفی با فیلم‌های کوتاه «دست‌های سنگی» و «کاروان» توانسته بود توجه منتقدان و اهالی سینما را به خود جلب کند با این حال وقتی به سراغ «خواب تلخ» رفت، یازده ماه باید صبر می‌کرد تا مجوز این فیلم صادر شود. حضور در بیش از چهل جشنواره جهانی و کسب جوایز متعدد دلیل خوبی بود برای این که فیلم نماینده ایران در اسکار ۲۰۰۶ شود. اتفاقی که نیفتاد و امیریوسفی هم درباره آن سکوت کرد.
احتمال اکران یک فیلم توقیفی بعد از چهار سال
تهیه‌کننده فیلم سینمایی پریناز از احتمال زیاد اکران این فیلم در دی ماه ۹۴ خبرداد. به گفته محمد نجیبی پروانه نمایش فیلم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اخذ شده و به‌دنبال آن هستیم که بعد از انعقاد قرارداد نمایش در شورای صنفی از اول دی ماه فیلم را اکران کنیم. او می‌گوید حدود چهار دقیقه از فیلم با نظر وزارت ارشاد اصلاح شده است و پخش آن برعهده سعید سعدی است. فیلم سینمایی پریناز دومین فیلم بلند سینمایی بهرام بهرامیان است که در آن فاطمه معتمدآریا، حمید فرخ‌نژاد، طناز طباطبایی، فرهاد آئیش، مصطفی زمانی و… بازی کرده‌اند. این فیلم قرار بود در سال ۹۰ سی امین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید که به دلیل مشکلات ممیزی از این رویداد خارج شد و حتی پس از آن فیلم نتوانست پروانه نمایش دریافت کند و مدت چهار سال اجازه نمایش نداشت.
اکران فیلم الناز شاکردوست پس از ۶ سال
فیلم سینمایی «پوسته» به کارگردانی مصطفی آل احمد پس از گذشت شش سال از ساخت، در گروه سینمایی هنر و تجربه اکران می‌شود. این فیلم مضمونی اجتماعی دارد و داستانش درباره زندانی محکوم به مرگ است که پس از اثبات بی گناهی‌اش آزاد می‌شود و بلافاصله در شرایطی قرار می‌گیرد که شواهد می‌تواند او را یک بار دیگر روانه زندان کند. اولین اکران پوسته ساعت ۱۹ در پردیس آزادی و روز ۲۰ آبان ساعت ۱۹:۳۰ در سینما هویزه مشهد خواهد بود. بازیگران این فیلم: حمید فرخ‌نژاد، الناز شاکردوست، مریم کاویانی، حمیدرضا فلاحی، امیر غفارمنش و حسن موذنی از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.فیلم پوسته در بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۷ شرکت کرده است.
اکران فیلم کیمیاوی بعد از ۱۷ سال
۱۷ سال پیش پرویز کیمیاوی، فیلمساز صاحب‌نام ایرانی فیلمی ساخت به نام «ایران سرای من است» به تهیه‌کنندگی محمدرضا سرهنگی که تا امروز وضعیت اکرانش نامشخص بود. حالا قرار است این فیلم در گروه هنر و تجربه اکران شود. این فیلم در دهه هفتاد ساخته شد مشکلاتی بر سر راه اکرانش بود.چندی پیش کارگردان فیلم «مغول‌ها» گفته بود که «ایران سرای من است» با سرمایه بنیاد فارابی ساخته شده و این مرکز سینمایی باید تکلیف اکران فیلمش را مشخص کند. حالا گویا این مشکل حل شده و قرار است یکی از معدود فیلم‌های ایرانی که با موضوع ادبیات کهن ایران ساخته شده است، در سینماهای محدودی در گروه هنر و تجربه به نمایش درآید. فیلم «ایران سرای من است» که در جشنواره هفدهم فیلم فجر به نمایش درآمد درباره سهراب نویسنده جوان کرمانی است که در تدارک تالیف کتابی درباره تاریخ شعر کهن ایران است و برای دریافت مجوز چاپ کتابش در راه تهران در کویر گم می‌شود. او در راه با شخصیت‌های عجیبی آشنا می‌شود و شاعران قدیمی در برابر او ظاهر می‌شوند. او عاقبت از طریق قنات‌های خشک کویر از راهروهای متروی تهران سردرمی‌آورد. بهزاد خداویسی، سعید پورصمیمی، پرویز شاهین‌خو، مهدی فقیه، محمد پورستار و معصومه اسکندری بازیگران این فیلم هستند.
اکران فیلم جنجالی «خانه پدری» بعد از ۴ سال توقیف
خانه پدری فیلمی به کارگردانی و نویسندگی کیانوش عیاری ساخته، سال ۱۳۸۹ است. این فیلم که قصه اتفاق‌های یک خانه قدیمی را از سال ۱۳۰۸ (اواخر دوره قاجار) تا ۱۳۷۹ روایت می‌کند با بازیگرانی همچون مهدی هاشمی، شهاب حسینی و مهران رجبی، ناصر هاشمی، مینا ساداتی، نازنین فراهانی و… در چند اپیزود ساخته شده و مسائل و مشکلات زنان ایران را در هفتاد سال اخیر به تصویر کشیده است. فیلم «خانه پدری» پس از ۳ سال توقیف در جشنواره فجر ۳۲اکران شد و اکثر منتقدان ان را ستوده‌اند. خانه پدری یکی از بهترین‌های سینمای ایران در چند سال اخیر است که از هر نظر یاداور جدایی نادر از سیمین است که نشان دهنده بحران‌های اخلاقی و اجتماعی است که از پس یک صفت نکوهیده اجتماعی می‌آیند. «عالی» صفت ناقصی برای توصیف خانه پدری کیانوش عیاری است.این فیلم در روزهای چهارم و پنجم دی ماه ۱۳۹۳ در گروه هنر و تجربه در پردیس سینمایی کوروش به نمایش درآمد اما پس از آن اکران فیلم متوقف شد.
اکران «زادبوم» پس از ۶ سال
با صدور جدیدترین پروانه نمایش‌ها از سوی سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نام فیلم «زادبوم» ساخته ابوالحسن داوودی نیز در این لیست دیده می‌شود؛ فیلمی که از سال ۸۷ تاکنون امکان اکران نیافته بود. یکی از چالش‌های سینمای ایران همواره این بوده است که برخی فیلم‌های بلاتکلیف وجود دارند که نه مشخصا اشاره می‌شود که توقیف هستند و قرار نیست رنگ پرده را ببینند و نه اینکه پروانه نمایش آنها صادر می‌شود تا مشخص شود مشکل جدی پیش روی آنها وجود ندارد. از جمله فیلمهایی که در چندین سال گذشته با چنین وضعیتی روبه رو بود «زادبوم» است که بالاخره در خرداد ماه گذشته پروانه نمایش آن صادر و تکلیف آن نیز روشن شد. «زادبوم» در بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر (۱۳۸۷) نامزد کسب سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد و در نهایت سیمرغ بلورین فیلم برگزیده تماشاگران و سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را گرفت. همچنین مسعود رایگان و پگاه آهنگرانی برای بازی در این فیلم نامزد دریافت سیمرغ بلورین نقش اول مرد و نقش مکمل زن شدند.
اکران «باز هم سیب داری؟» بعد از ۱۰ سال
کارگردان فیلم «باز هم سیب داری؟» که پس از ۱۰ سال رنگ پرده نقره‌ای را دیده است درباره دلیل تاخیر در اکران این اثر توضیح داد. بایرام فضلی که نخستین تجربه کارگردانی وی با نام «باز هم سیب داری؟» پس از ۱۰ سال این روزها در گروه سینمایی «هنر و تجربه» روی پرده رفته است درباره بازخورد و نظر مخاطب گفت: بازتاب‌های خوبی از نمایش فیلم «باز هم سیب داری؟» در گروه سینمایی «هنر و تجربه» دریافت کرده ام و فکر می‌کنم این گروه راه نجات و حیات سینمای مستقل در ایران است.بایرام فضلی در پایان گفت: وقتی امروز به ۱۰ سال پیش نگاه می‌کنم، از ساخت این فیلم خرسندم چون فکر می‌کنم راه نادرستی نرفتم و ذائقه و سطح سلیقه مردم را با فیلم «باز هم سیب داری؟» پایین نیاورده ام.
اکران «کاغذ خروس نشان» بعد از سه سال
فیلم کاغذ خروس نشان که در بیست و پنجمین جشنواره بین‌المللی کودک حضور موفقی داشت؛ پس از سه سال ۱۵مهر ماه در گروه هنر و تجربه به نمایش درآمد.عوامل این فیلم عبارت‌انداز: نویسنده و کارگردان: مریم میلانی، تهیه‌کننده: محمد نیک‌بین، بازیگران: شهرام‌پور اسد، شایان جلالی، پرنیا علی پناهی، علی صمیمی‌مقدم، رویا بختیاری، با معرفی: نرگس میلانی، نیما انصافیان، فاطمه عبادی و رویا نیاکان و با حضور افتخاری دانیال عبادی.خلاصه داستان: سه کودک در دهه ۵۰ با تلاش فراوان سعی در رسیدن به آرزو‌ها و رویا‌هایشان را دارند و برای رسیدن به این آرزو، ما بزرگان باید آنها را یاری دهیم… اما…
اولین ساخته نیکی کریمی بعد از ۱۰ سال توقیف اکران شد
اولین فیلم نیکی کریمی در مقام کارگردان «یک شب» بعد از ۱۰ سال توقیف در سینما آزادی و چند سینمای دیگر به نمایش درآمد.فیلم درباره دختری است به نام نگار که یک شب را در خیابان‌های تهران می‌گذراند و در این شب با سه مرد برخورد می‌کند که هر کدام داستان‌هایی از زندگی خود برای دختر می‌گویند.
اکران یک فیلم بعد از ۸ سال
فیلم «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» ساخته شهرام مکری پس از ۸ سال در گروه «هنر و تجربه» به نمایش درآمد. این فیلم که محصول ۱۳۸۶ است و در سال‌های اخیر هیچ گاه امکان نمایش پیدا نکرده، از ۱۶ خرداد در سینماهای گروه «هنر و تجربه» اکران شد. در خلاصه «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» آمده است: دو نابینا تصمیم دارند از یک جواهرفروشی سرقت کنند، آدم‌های مختلفی درگیر این سرقت می‌شوند و هر کدام بخشی از داستان را پیش می‌برند. پلیس ها، مال خر، شریک دزدها و … همه در یک روز سرنوشتان به هم گره می‌خورد. بازیگران فیلم سینمایی «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» عبارتند از: سعید ابراهیمی فر، سینا رازانی، سیامک صفری، علی سرابی، رضا بهبودی، هوتن مکری، محمد عباسی، پگاه طبسی نژاد، هوشنگ قوانلو و …
«پاداش» کمال تبریزی بعد از ۷ سال
مراسم اکران ویژه فیلم «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» ساخته کمال تبریزی شامگاه ٨ تیر ماه با حضور عوامل فیلم و جمعی از هنرمندان و مسئولین در پردیس ملت برگزار شد.وی با اشاره به اکران این فیلم بعد ٧ سال افزود:ما بالاخره توانستیم بعد هفت سال دست اندرکاران را برای اکران این فیلم قانع کنیم.عوامل این فیلم زحمات زیادی برای تولید از رئیس جمهور پاداش نگیرید کشیدند. زیرا در همان زمان هم مسئولینی در ایران و عربستان بودند که با کار ما مخالفت کردند.تبریزی ادامه داد:این روزها اتفاقی افتاده که وقتی شما پیش دکتر می‌روید و معاینه می‌شوید بعد از آن احساس می‌کنید که قبلا سالم‌تر بودید. فیلم ما هم شبیه همین است. این اثر بعد ٧ سال قرنطینه جراحان و متخصصین در ارشاد تصمیم گرفتند که کار ما را جراحی کنند.