این مقاله را به اشتراک بگذارید
بازی هرمنوتیک از هنر تا میدان نقش جهان
نشر پرسش به‌تازگی سه اثر تألیفی و ترجمه در حوزه اندیشه و به‌طور مشخص در گستره هرمنوتیک منتشر کرده است. مهم‌ترین آنها شاید ترجمه کتاب «هنر: بازی، نماد، فستیوال» گادامر است که در نظر بسیاری می‌توان آن را مرتبط با مهم‌ترین اثر او یعنی «حقیقت و روش» دانست. همچنین ترجمه کتاب «تحلیل متن و گفتمان» اثر ون دیک که می‌کوشد تحلیل گفتمان را به‌عنوان درآمدی بین‌‌رشته‌ای به شکلی مقدماتی معرفی کند. در کنار این دو کتاب، نشر پرسش اثر تألیفی دیگری منتشر کرده به نام «پدیدارشناسی هرمنوتیک مکان» که پژوهشی است درباره میدان نقش جهان اصفهان به روش پدیدارشناسی هرمنوتیکی.
هنر بعد از «حقیقت و روش»
در سال‌های اخیر آثار تألیفی و ترجمه زیادی درباره هرمنوتیک به نحو عام و هرمنوتیک فلسفی به نحو خاص منتشر شده. به همین دلیل تقریبا دیگر روشن شده هرمنوتیک فلسفی بیش از همه با نام گادامر گره خورده است. گادامر از این شیوه استفاده کرد تا مانند هایدگر بار دیگر بر رابطه حقیقت و هنر تأکید کند. این مضمون اصلی کتاب «هنر: بازی، نماد، فستیوال» است. در تلقی گادامر اثر هنری به منزله یک متن است و او با قول به امکان مواجهه با حقیقت در عرصه هنر و زیبایی و امکان شناخت در این عرصه، در مقابل سنت زیباشناسی مدرن قرار می‌گیرد. البته گادامر بیشتر مایل بود از تجربه هنری و پرسش از حقیقت آن‌گونه که در تجربه هنری پدیدار می‌شود استفاده کند تا اصطلاح زیباشناسی. او به صراحت می‌گوید مسئله نظام‌مند زیباشناسی را به پرسش از تجربه هنری تغییر داده است، چراکه زیباشناسی مدرن اثر هنری را به احساسات و انفعالات و به‌طورکلی لذت زیباشناسی سوژه تقلیل می‌دهد. به‌طور خلاصه ادعای گادامر این است: جهان تجربه هنری که در اصل در تفکر یونانیان نمایانگر امر قدسی است؛ یعنی حامل محتوا و پیام و در واقع به‌مثابه پاسخ انسان‌ها به خدایان، در دوران جدید و با ظهور سوبژکتیویسم با ازدست‌رفتن جایگاه و شأن ابژه، اثر هنری به موضوع و متعلق داوری و لذت زیباشناسانه تبدیل و از عالم خود جدا شد. گادامر با همین نقطه‌نظر در حقیقت و روش می‌کوشد درباره سه اصطلاح «بازی»، «فستیوال» و «نماد» که در نظرش نقش عمده‌ای در زیباشناسی دارند، چارچوبی کلی ارائه دهد؛ سه اصطلاحی که در کتاب «هنر: بازی، نماد، فستیوال» ایده‌پردازی شده است. او در مقالات «بازی هنر» و «مناسبات امر زیبا» در این کتاب همان بحث خود در حقیقت و روش را دنبال می‌کند هرچند با اندکی تغییر، تفصیل یا اختصار و با تأکیدی متفاوت در این دو نوشته.
«هنر: بازی، نماد، فستیوال» / هانس گئورگ گادامر/ ترجمه: عبدالله امینی/ قیمت: ١١٠٠٠ تومان
تحلیل متن و گفتمان
در رشته‌های مختلف علمی، توصیف متن مسئله بسیار مهمی است. این کار از نقطه‌نظرهای مختلف و چشم‌اندازهای متعددی صورت می‌گیرد. اگرچه فهرست رشته‌های علمی درگیر با متون به هیچ عنوان کامل نیست، تا این حد روشن است که تحلیل ساختارها و کارکردهای متون نیازمند روندی بین رشته‌ای است. این موضوع برای تحقیقات کاربرد زبان و ارتباطات به یک اندازه عمومیت دارد. ازاین‌رو، تصورات سال‌های اخیر درباره این موضوع به این‌سو حرکت کرد که مسائل و اهداف تحلیل متن در رشته‌های مختلف نیازمند رهیافتی هم‌گراست. این نیاز موجب شکل‌گیری یک پژوهش بین رشته‌ای جدید به نام تحلیل گفتمان شده است. در تحلیل گفتمان وجوه مختلف صورت‌های کاربرد زبان و ارتباط به همان شکلی که در رشته‌های منفرد تحلیل می‌شوند، در زمینه داخلی و خارجی‌شان توصیف و تشریح می‌شود. دراین‌باره «تحلیل متن و گفتمان» اثر ون‌دیک کتابی است که می‌کوشد همین موضوع را به شکل مقدماتی معرفی کند. با توجه به خاستگاه بین رشته‌ای این علم و موضوع کتاب حاضر، مخاطبان این کتاب دانشجویان و استادان رشته‌های زبان‌شناسی، علوم ادبی و حوزه‌های جامعه‌شناسی و رشته‌های تحلیلی هستند. در این کتاب وجوه مختلف متن و کاربرد آن به صورت اجمالی و کلی انتخاب شده است. برای مثال سطوح مختلف تحلیل (معناشناسی، کاربردشناسی، سبک‌شناختی) و روابط اساسی آنها با انواع مختلف بافت‌ها، به‌ویژه بافت‌های روان‌شناختی و اجتماعی در نظر گرفته شده است. به‌همین‌دلیل این کتاب را شاید بتوان اثری پایه‌ای درباره توصیف متن دانست. این کتاب در هفت بخش رابطه تحلیل گفتمان را با زبان‌شناسی و علوم ادبی، روان‌شناسی شناختی، روان‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی و علم تاریخ بررسی می‌کند.
تحلیل متن و گفتمان / تون آدریانوس ون‌دیک/ ترجمه: پیمان کی‌فرخی/ قیمت: ٢۵٠٠٠ تومان
حیث مکانی میدان نقش جهان
اگرچه مطالعات فراوانی درباره میدان نقش جهان اصفهان صورت گرفته، کتاب «پدیدارشناسی هرمنوتیک مکان» می‌کوشد میدان نقش جهان را به شیوه‌ای خاص بررسی کند. روش این کتاب پدیدارشناسی هرمنوتیکی است. منبع مبانی نظری این کتاب مطالعات نوبرگ شولتز در معماری و اندیشه‌های مارتین هایدگر در فلسفه است که با استفاده از آنها، مکان به عنوان یکی از مفاهیم پایه‌ای معماری و شهرسازی در میدان نقش جهان اصفهان توضیح و تبیین می‌شود. میدان نقش جهان از جمله فضاهای شهری ایران است که به‌عنوان یکی از الگوهای برجسته تاریخچه معماری و شهرسازی ایران مطرح است، اما اهمیت آن در چیست؟ این کتاب به این سؤال پاسخ می‌دهد. چون در نظر نویسنده کتاب، در دوران معاصر ماندگاری فضاهای شهری روزبه‌روز کم‌رنگ‌تر و فضا به‌عنوان عنصری خالی تلقی می‌شود. این درحالی است که فضا پتانسیل‌های بسیاری دارد و با استفاده از آنها می‌تواند خود را مکان‌مند کند. همچنین در زمانه حاضر شاهد ازبین‌رفتن مکان‌های غنی هستیم. این‌چنین است که بی‌مکانی تبدیل به مسئله اساسی برای انسان امروز شده است. ازاین‌رو، شناخت پدیدارشناسانه مکان و آشکارکردن خاستگاه آن به همراه دستیابی به ارتباطی بین سکنی‌گزیدن و مکان از دغدغه‌های اصلی کتاب حاضر است. به همین دلیل نویسنده از میدان نقش جهان به‌عنوان یک مکان، توصیفی پدیدارشناسانه و هرمنوتیکی ارائه می‌دهد تا ساختارهای ثابت و متغیری را بررسی کند که این میدان را به‌عنوان یک مکان معرفی کرده است. ازاین‌رو، نخست مبانی نظری پیرامون پدیدارشناسی هرمنوتیک هایدگر بررسی و سپس پدیدار مکان به صورت خاص انتخاب و نقش هنر در این میان مشخص می‌شود. در این مسیر مکان در نسبت با کالبد بنا تحلیل و جنبه‌های مختلف این پدیدار در عرصه معماری تبیین می‌شود. در آخر نیز با این اساس نظری، مکان میدان نقش جهان اصفهان بسان یک پدیدار بررسی می‌شود.
پدیدارشناسی هرمنوتیک مکان/ مائده انصاری/ قیمت: ١۴٠٠٠ تومان