اشتراک گذاری
امروز 22 آذر برابر با 13 دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
1048 – سالمرگ بيروني دانشمند بزرگ ايراني که هزار سال پیش گردش زمین را محاسبه کرد
ابوريحان محمد بيروني دانشمند بزرگ ايراني 13 دسامبر سال 1048 ميلادي (22 آذر) در شهر غزنه (افغانستان امروز) وفات يافت. او درنيمه سپتامبر سال 973 ميلادي درمنطقه خوارزم كه در قلمرو سامانيان بود به دنيا آمده بود و زادگاه او كه در آن زمان روستاي كوچكي بود بعدا به «بيروني» تجديد نام داده شده است.
بيروني در رياضيات، هيأت (علوم فضايي)، فيزيك، زمين شناسي و جغرافيا سرآمد دانشمندان عصر خود بود. دائرة المعارف علوم چاپ مسكو ابوريحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسياري از كشورها نام بيروني را بر دانشگاهها، دانشكده ها و تالار كتابخانه ها نهاده و به او لقب « استاد جاويد » داده اند.
بيروني گردش خورشيد، گردش محوري زمين و جهات شمال و جنوب را دقيقا محاسبه و تعريف كرده است. خورشيد گرفتگي هشتم آوريل سال 1019 ميلادي را در كوههاي لغمان (افغانستان كنوني) رصد و بررسي كرد و ماه گرفتگي سپتامبر همين سال را در در غزنه به زير مطالعه برد.
در زمان بيروني، سامانيان كه پايتختشان شهر بخارا بود بر شمالشرقي ايران شامل خراسان بزرگتر و منطقه خوارزم، زياريان بر گرگان و مازندران و مناطق اطراف آنها، بازماندگان صفاريان بر سيستان بزرگتر، غزنويان بر جنوب ايران خاوري (مناطق مركزي و جنوبي افغانستان امروز) و بوئيان بر ساير مناطق ايران تا بغداد حكومت مي كردند، و همه آنان مشوّق دانش و ادبيات فارسي بودند و سامانيان بيش از ديگران در اين راه اهتمام داشتند. بيروني كه در جرجانيه خوارزم نزد ابونصر منصور تحصيل علم كرده بود مدتي نيز در گرگان تحت حمايت مادي و معنوي زياريان كه مرداويز سر دودمان آنان بود به تحقيق پرداخته بود و پس از آن تا پايان عمر در ايران خاوري آن زمان به پژوهش هاي علمي خود ادامه داد. بااينكه محمود غزنوي ميانه بسيار خوبي با بيروني نداشت و وسائل كافي براي تحقيق در اختيار او نبود ولي اين دانشمند لحظه اي از تلاش براي تكميل تحقيقات علمي خود دست نكشيد.
بيروني كه بر زبانهاي يوناني، هندي و عربي هم تسلط داشت كتب و رسالات متعدد كه شمار آنها را زائد بر 146 گزارش كرده اند نوشت كه جمع سطورشان بالغ بر 13هزار است. مهمترين آثار او عبارتند از: «تفهيم» در رياضيات و نجوم، «آثار باقيه» در تاريخ و جغرافيا، «قانون مسعودي» كه نوعي دائرة المعارف است و كتاب «هند» درباره اوضاع اين سرزمين از تاريخ و جغرافيا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعي آن. بيروني كتاب دائرةالمعارف خود را به نام سلطان مسعود غزنوي حاكم وقت كرد، ولي هديه او را كه سه بار شتر سكه نقره بود نپذيرفت و به او نوشت كه كتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته است، نه پول.
بيروني معاصر بوعلي سينا بود كه در اصفهان مي نشست و باهم مكاتبه و تبادل نظر فكري داشتند.
بيروني در جريان لشكركشي هاي محمود غزنوي به هند غربي (كه پاكستان امروز قسمتي از آن است) امكان يافت كه به آن سرزمين برود، زبان هندي فراگيرد و درباره اوضاع هند تحقيق كند كه محصول اين تحقيق، كتاب «هند» اوست.
1574 – سلطان سليم دوم (پسر سلطان سلیمان) امپراتور عثماني در حمام به علت ليزخوردن بر زمين افتاد و درگذشت . وي پس از شكست در جنگ دريايي «لپانتو» در سواحل قبرس از ناوگان مشترك اسپانيا، اتريش، پاپ و «ونيز» و از دست دادن 230 كشتي جنگي دچار آنچنان اندوهي شده بود كه از خوابگاهش به ندرت بيرون مي آمد و به شراب پناه برده بود. دوسال بعد از اوهم شاه طهماسب صفوي، شاه ايران درگذشت.
1916 – درجريان جنگ جهاني اول، بهمن در منطقه تيرول در كوههاي آلپ 16 هزارسرباز اتريشي و ايتاليايي را زنده به گور كرد و يك تن جان سالم به در نبرد ــ رويدادي كه تاريخ نظير آن را ثبت نكرده است .
1920 – ايجاد دادگاه بين المللي
جامعه ملل 13 دسامبر سال 1920 تصميم به ايجاد يك دادگاه جهاني در شهر لاهه گرفت. اين دادگاه پس از تاسيس سازمان ملل وظايف بيشتري به دست آورد كه اخيرا به تصويب مجمع عمومي اين سازمان موضوع دادرسي بين المللي و تعميم آن وارد مرحله جدي خود شده، یک دادگاه بین الملل کیفری بوجود آمده و احتمال گسترش دادرسی های جهانی افزايش يافته است که مورد نياز مبرم ملل است. مسئله کار در اين است که اين دستگاه قضايي نيز در کنترل برخي از قدرتهاست که به صورت ابزار و حربه از آن استفاده مي کنند.
1937 – افتادن نانژینگ به دست ژاپنی ها و قتل عام فجیع 300 هزار چيني
13 دسامبر 1937 و در جریان تعرض نظامی ژاپن به چین، سپاهیان ژاپنی که نهم اکتبر این سال شانگهای را تصرف کرده بودند نانژینگ (نانکینگ) پایتخت وقت چین را هم متصرف شدند. مقامات جمهوری چین دو روز پیش از تعرض ژاپنی ها، نانژینگ را ترک کرده بودند. در حمله به نانژینگ 240 هزار نظامی ژاپنی شرکت کرده بودند حال آنکه از این شهر تنها 70 هزار نظامی چینی دفاع می کرد که ده هزار نفرشان کشته شدند. ژاپنی ها پس از تصرف نانژینگ، در این شهر قتل عام به راه انداختند و بیش از سیصد هزار تن را به طرزی فجیع کشتند.
1283 ش – مهاجرت علماي تهران به ري معروف به "مهاجرت صغري"
در اثر فراگير شدن ظلم و فساد و فقر و قحطي، در اواخر سلطنت مظفرالدين شاه قاجار، علما كه از وضع موجود به شدت رنج ميبردند، جهت اصلاح اوضاع و فشار به دولت، تصميم به مهاجرت از تهران به حرم حضرت عبدالعظيم در شهر ري گرفتند. اين سفر كه در 22 آذر ماه 1284 ش برابر با 16 شوال 1323 صورت گرفت به مهاجرت صغري شهرت يافت و در ابتدا شامل دو هزار نفر بود. پس از چند روز، به تعداد متحصّنين افزوده گشت و از ده هزار تن فراتر رفت. وعاظ و خطبا دائماً بر منبر رفته و از استبداد حكومت عين الدوله، صدر اعظمِ وقت، سخن ميگفتند و خواستار تشكيل عدالت خانه ميشدند. مظفرالدين شاه با مشاهده وخامت اوضاع، درصدد حل قضيه برآمد و سرانجام با خواسته آنان كه تاسيس عدالتخانه در كليه شهرهاي ايران، اجراي قوانين اسلام در سراسر كشور، عزل موسيونوژ رييس بلژيكي گمرك ايران و نيز عزل علاءالدوله حاكم ظالم تهران، موافقت نمود. اين تحصن سرانجام در 22 دي 1284 ش به پايان رسيد و با ادامه مبارزه توسط علما و مردم، مظفرالدين شاه مجبور شد فرمان مشروطه را در چهاردهم مرداد ماه 1285 ش امضا كند.
1304 ش – انتقال مقام سلطنت ايران به رضا خان
پس از مدتها تلاش براي قدرتطلبي و تغيير حكومت توسط رضاخان، سرانجام در نهم آبان 1304 ش مجلس مؤسسان كه براي انتقال سلطنت از سلسله قاجار به خاندان پهلوي تشكيل شده بود، مأموريت خود را با تغيير اصولي از قانون اساسي انجام داد. 22 آذر 1304 مجلس موسسان با تغيير 4 اصل از متمم قانون اساسي، سلطنت را به رضاشاه و اعقاب وي تفويض كرد؛ تصميمي كه سرآغاز تغيير و تحولات زيادي در عرصه سياسي، اقتصادي و اجتماعي جامعه ايراني شد. به اين ترتيب 153 سال حاكميت شاهان قاجار بر ايران خاتمه يافت و حكومت 53 ساله رژيم پهلوي به طور رسمي از اين روز آغاز شد. ويژگيهاي مشترك سلاطين قاجار به ويژه در سالهاي آخر آن و نيز پهلوي، استبداد داخلي، بيكفايتي و فرمانبرداري آنان از دولتهاي بيگانه بود. رضاخان ميرپنج كه يك درجهدار ارتش بوده و با توطئه و كمك انگليس، در سال 1299 ش دست به كودتا زده بود، زمام امور را به دست گرفته و در اين روز، رسماً شاه ايران شد. او در 15 ارديبهشت سال بعد، پس از مراسم تاج گذاري، تاسيس سلسله پهلوي را اعلام كرد. رژيم ديكتاتوري پهلوي نيز به دليل وابستگي به قدرتهاي بيگانه و نيز روا داشتن ظلم و ستم فراوان بر مردم ايران، در بهمن 1357 در پي پيروزي انقلاب اسلامي، سرنگون گرديد.
1928 – كراوات به بازار آمد.
1947 – گزارش مشروح تلفات جنگ جهانی دوم انتشار یافت که نشان داد در این جنگ کمی بیش از 50 میلیون انسان کشته شدند. از این شمار، تلفات شوروی بیش از همه و نزدیک به 27 میلیون نفر بود.
1959 – ژنرال آيزنهاور رئيس جمهوري وقت آمريكا در جريان ديدار از 11 كشور در سه قاره وارد تهران شد و پنج ساعت در اينجا توقف داشت و با سران ايران گفتگو كرد.
1966 – آمريكا در جريان جنگ ويتنام بمباران شهر هانوي را آغاز كرد.
2000 – آغاز ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش
درچنین روزی درسال 2000 میلادی جرج دبلیو بوش پس ازگذشت 5 هفته به دلیل برخی تشکیکات درچگونگی رای گیری با حکم دادگاه وبا رایی ناچیزبه ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا منصوب شد . وی درسال 2004 میلادی نیزتوانست به رایی بالاتر ازرقیب خود جان کری نامزد دموکرات ها دست یابد .
۲۰۰۲ – پذیرش کشورهای قبرس، چک، استونی، مجارستان، لاتویا، لیتوانی، مالت، لهستان، اسلواکی و اسلوونی به عضویت در اتحادیه اروپا.
2003 – دستگیرشدن صدام حسین دشمن خونی ایرانیان
13 دسامبر 2003 صدام حسین تکریتی که از روز سقوط بغداد ناپدید شده بود در ناحیه الدوّار واقع در 15 کیلومتری جنوب تکریت و نه چندان دور از دجله در حفره ای در یک خانه روستایی دستگیر شد. وی یک تفنگ و یک تپانچه با خود داشت ولی از آنها برای مقابله با نظامی آمریکایی که پوشالهای روی حفره را عقب زده بود استفاده نکرد و جرات خودکشی هم نداشت. در آن روز صدام با آن قیافه و وضعیت، در ذهن بیننده یک آدم مفلوک را تداعی می کرد. صدام مقداری شوکلات و 750 هزار دلار با خود داشت. برای نشان دادن صدام 25 میلیون دلار پاداش تعیین کرده بودند که همین پاداش باعث لو رفتن او شده بود. تعیین پاداش نقدی همچنین باعث لو رفتن دو پسر صدام در ماه ژوئیه 2003 شده بود که هردو مقاومت کرده و کشته شده بودند. صدام حسین (رئیس جمهور پیشین عراق) که در طول عمر و حتی در کنار طناب دار کینه ایرانی را از دل بیرون نکرد بعدا محاکمه و اعدام شد. وی بیش از هرفرد دیگر به ایران و ایرانی آسیب وارد ساخته است.
زادروزها
۱۵۲۰ – زادروز سیکتوس پنجم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک روم
۱۵۵۳ – زادروز هانری چهارم پادشاه فرانسه و ناوار ، نخستین پادشاه از دودمان بوربون
۱۷۹۷ – زادروز هاینریش هاینه از مشهورترین شاعران و خبرنگاران آلمانی
۱۹۲۹ – زادروز کریستوفر پلامر بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما ، برنده جایزه اسکار
۱۹۶۷ – زادروز جیمی فوکس بازیگر و خواننده امریکایی صاحب جایزه اسکار
۱۹۸۹ – زادروز تیلور سوئیفت خواننده و ترانه‌سرای اهل آمریکا
درگذشت‌ها
۱۰۴۸ – درگذشت ابوریحان بیرونی دانشمند ، ریاضیدان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هندشناس و تاریخ‌نگار بزرگ ایرانی
۱۲۵۰ – درگذشت فریدریش دوم، امپراتور مقدس روم ، پادشاه اورشلیم
۱۹۳۵ – درگذشت ویکتور گرینیارد شیمیدان فرانسوی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۱۲
۱۹۴۴ – درگذشت واسیلی کاندینسکی نقاش روسی و نظریه پرداز هنری.
۲۰۰۳ – درگذشت حیدر علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان از سال ۱۹۹۳ تا سال ۲۰۰۳ میلادی
۲۰۰۹ – درگذشت پل ساموئلسون اقتصاددان اهل ایالات متحده آمریکا ، برنده جایزه نوبل اقتصاد سال
*****
منابع:
-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون
برترین ها