این مقاله را به اشتراک بگذارید
۲۶ آذر – ۱۷ دسامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟
امروز ۲۶ آذر برابر با ۱۷ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
امروز ۲۶ آذر برابر با ۱۷ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
۱۲۷۳ – سالروز درگذشت مولانا
مولانا جلال الدین محمد صوفی بزرگ و صاحب مثنوی ۱۷ دسامبر سال ۱۲۷۳ میلادی در قونیه (ترکیه امروز) درگذشت و هر سال به این مناسبت مراسمی در کنار مزار او بر پا می شود که یک هفته به طول می انجامد. مولانا جلال الدین محمد متخلّص به مولوی که بیش از ۲۶ هزار شعر عرفانی سروده است بسال ۵۸۶ هجری خورشیدی (سی ام سپتامبر ۱۲۰۷ میلادی = هشتم مهرماه) در بلخ خراسان یکی از مراکز بزرگ فرهنگ و ادبیات فارسی و تمدن ایرانی به دنیا آمده بود. مثنوی وسعت اندیشه و صفای مولانا را منعکس می سازد. برای مولوی در سرودن شعر، ادای مقصود بر زینت های لفظی ترجیح داشته است. همه جا بر ضد خودپسندی، غرور، جاه، ظاهردوستی و ریا بوده و تاکید بر راهنمایی و نجات بشر داشته است. مولانا از این جهت به رومی معروف است که مدتی و اواخر عمر در قونیه و در آن زمان در قلمرو روم شرقی (دولت قسطنطنیه) زندگی کرد.
از سال ۱۳۳۶ به این سوی مراسم بزرگداشت مولوی منظما در تهران برگزار شده است. مراسم سال ۱۳۳۶ که هشتم آبان این سال (۳۰اکتبر ۱۹۵۷) برگزارشده بود «بسیار باشکوه» توصیف شده است.
۱۷۷۷ – فرانسه ایالات متحده آمریکا را به رسمیت شناخت.
۱۸۳۰ – درگذشت سیمون بولیوار قهرمان معروف امریکای جنوبی
سیمون بولیوار، سردار و سیاستمدار معروف امریکای جنوبی در بیستم آوریل ۱۷۸۳م در شهر کاراکاس در ونزوئلا به دنیا آمد. وی پس از طی دروس متوسطه، برای ادامه تحصیل راهی مادرید در اسپانیا گردید و در رشته حقوق فارغ التحصیل شد. بولیوار که در اواخر انقلاب کبیر فرانسه در آن کشور به سر برده بود، پس از بازگشت به کشورش درصدد برآمد تا کشور خود و مناطق امریکای جنوبی را که در زیر یوغ استعمار اسپانیا بودند، آزاد سازد. از این رو، مبارزات خود را از سال ۱۸۱۳م آغاز کرد و طی سالهای متمادی و جنگهای پیاپی، قدرت اسپانیا را در منطقه درهم شکست. بولیوار در جریان این مبارزاتْ بر آزادی تمامی مناطق امریکای جنوبی تاکید میورزید و به دنبال استقلال کشورهای این منطقه بود. در این جنگها، وی ممالکی را که امروزه اکوادور، پرو و کلمبیا نامیده میشود از چنگ اسپانیا خارج ساخت و به استعمار سیصد ساله آنان پایان داد. بولیوار از آن پس خود به ریاست جمهوری این مناطق انتخاب گردید. در سال ۱۸۲۵، آزادی پروی علیا از طرف بولیوار اعلام شد و به همین جهت، این کشور را بولیوی نام نهادند. این مبارزات، از بولیوار شخصیتی محبوب و الگو ساخت و علاوه بر سرمشقگیری جوانان از او، وی به مظهر مبارزه ضد استبداد در جهان غرب نیز شهرت یافت. او سرسختانه طالب آزادی، عدالت و دموکراسی بود و از این رو در جریان مبارزات خود، لقب آزادی بخش گرفت. با این حال، خودخواهی و فرقهگرایىها، مانع از تحقق رؤیای بولیوار در ایجاد فدراسیونی متحد در امریکای جنوبی شد و بروز برخی مخالفتها، وی را به استفاده از روشهای دیکتاتوری ناچار ساخت. این مسئله به کاهش محبوبیت بولیوار انجامید و باعث شد که در سال ۱۸۳۰م از قدرت کنارهگیری کند. وی تمام ثروت سرشار و ارثیه هنگفت پدر را در راه پیشرفت انقلاب و آزادی گذاشت تا اینکه در هفدهم دسامبر ۱۸۳۰م در ۴۷ سالگی بر اثر بیماری سل درگذشت. در حال حاضر نیز، سیمون بولیوار در امریکای لاتین به ویژه ونزوئلا به عنوان قهرمان ملی، معروف است. بولیوار از دید معاصرانش، رهبری برجسته در مبارزه برای استقلال سیاسی امریکای لاتین بود که تقریباً با دست خالی قادر شد بر همه موانع و ناکامیهایی که در راه اداره کردن و حفظ مبارزه دشوار پانزده ساله با اشغالگران اسپانیایی وجود داشت فائق آید و سلطه آنان را بر امریکای لاتین پایان بخشد.
۱۹۰۳ – نخستین پرواز با هواپیما
۱۷ دسامبر سال ۱۹۰۳ در صحرای «کیتی هاک» ایالت کارولینای شمالی آمریکا برادران رایت (ارویل و ویلبر رایت) هواپیمایی را که در کارگاه دوچرخه سازی شان بر پایه استفاده از مقاومت هوا ساخته بودند به پرواز در آوردند که به عنوان نخستین پرواز بشر با هواپیما ثبت شده است. پرواز بشر با بالون هوای گرم در چهارم ژوئن ۱۷۸۳ صورت گرفته بود. این بالون توسط دو برادر فرانسوی ـ ژاک و ژوزف مون گلفیه ـ ساخته شده بود. بالون ساخت این دو برادر در نوامبر و دسامبر آن سال چند مسافررا هم حمل و در ارتفاع ۵۰۰ متری با سرعت ۲۲ کیلومتر در ساعت پرواز کرده بود.
برادران رایت ۱۸ دسامبر، و یک روز پس از نخستین پرواز که پیروزمندانه بود، از دولت آمریکا خواستند که اختراع آنان را خریداری کند. وزارت جنگ آمریکا مامور بررسی این درخواست شد و پس از مذاکره و مشاهده اختراع، تصمیم گرفت براداران رایت را به خدمت بگیرد و کمک مالی به تکمیل این صنعت بکند.
۱۹۱۴ – انگلستان با استفاده از فرصت جنگ جهانی اول، مصر را به عنوان یک کشور تحت الحمایه خود اعلام کرد.
۱۹۱۴ – عثمانیها که بر فلسطین حکومت داشتند و به حمایت از آلمان وارد جنگ جهانی اول شده بودند یهودیان را از شهر تل اویو بیرون کردند.
۱۲۹۶ – ابطال معاهدات تحمیلی روسیه تزاری علیه ایران
در زمان صدارت وثوق الدوله، دولت جدید التأسیس بلشویکی روسیه که میخواست قوای خود را از نواحی شمالی ایران خارج سازد، با ارسال نامهای برای دولت ایران اعلام داشت تمام معاهداتی که دولت روسیه تزاری به ایران تحمیل کرده بود از درجه اعتبار ساقط است. طبق مواد این اعلامیه که به امضای تروتسکی، همکار لنین و از رهبران انقلاب بلشویکی روسیه، رسیده بود، عهدنامهای که روسیه تزاری و دولت استعماری انگلیس در سال ۱۹۰۷ م برای تقسیم ایران بسته بودند، لغو شد و مبنای اعتبار سایر معاهداتی که میان ایران و روسیه وجود داشت، رضایت طرفین اعلام گردید.
۱۳۶۵ ش – تحویل ۶۰ فروند میراژ ۲۰۰۰ به عراق از سوی فرانسه در اوج جنگ با ایران.
۱۹۶۵ – کشته شدن ۲۵ هزار نفر در جریان توفان و گردبادِ سهمناک پاکستان
۲۰۱۰ – خود سوزی مرد تونسی و جرقه انقلاب بزرگ
۱۷ دسامبر ۲۰۱۰ ـ روزی چون امروز ـ خودسوزی یک مرد ۲۶ ساله تونسی به نام محمد بوعزیزی ـ یک میوه فروش دوره گرد (طوّاف) در شهرک سیدی بوزید ـ آتش انقلابی را روشن ساخت که نه تنها دگرگونی عمیق در آن کشور ـ زمانی کارتاژ و مطمح نظر قدرتها در طول تاریخ ایجاد کرد بلکه افراد و توده ها را در جهان روشن ساخت که چگونه حق خود بستانند. انقلاب تونس نه تنها مدیون «بوعزیزی» بلکه تکنولوژی نوین ـ دوربین های سلفونها، ارسال تکست و پیام کتبی با سلفون و آشناشدن مردم (پابلیک) با راههای تماس با رسانه های عمومی و نیز انبوه وبلاگها و آنلاین ها است.
محمد بوعزیزی که پس از ترک مدرسه موفق به یافتن کار مورد نظر و متناسب با تحصیلات خود نشده بود برای پُرکردن شکم راهی جز روی آوردن به فروش میوه و سبزی به صورت دوره گرد که سرمایه زیاد و ابزار جز یک ترازو و چهارچرخه نیاز نداشت روی آورد. او باید درآمد می داشت تا نان مادر، شوهر مادر که زمینگیر شده بود و خواهرانش را تامین کند. او از اینکه در تونس تامین رفاه اجتماعی وجود نداشت رنج می بُرد و خشمگین بود تا مانع گرسنه ماندن شوهر مادرش شود که علیل و زمینگیر شده بود.
بوعزیزی پس از آغاز کار طوّافی، با ضعف ها و دشواری های دیگری رو به رو شد و آن مشاهده رواج رشوه و وجود فساد اداری بود. او موفق نشد از سدهای اداری و بوروکراسی فساد انگیز عبور کند و بدون دادن رشوه ـ پولی را که نداشت ـ پروانه کسب بگیرد و لذا بدون آن «ورقه کاغد» به کار پرداخت زیراکه شکم های گرسنه خواهران، مادر و ناپدری وعده سر خرمن نمی پذیرفت.
روزی نبود که پلیس و ماموران شهرداری شهر سراغ او نروند و تهدید نکنند که راه حل، دادن رشوه بود. روز ۱۶ دسامبر ۲۰۱۰، بوعزیزی که از این رشوه دادن و مزاحمت خسته شده بود به مامور پلیس که طبق معمول سراغ او رفته بود اعتناء نکرد و این مامور جریان را به مقام مربوط در شهرداری خبر داد و بانو فائزه حمدی مامور شهرداری با دو کارمند زیردست خود سراغ بوعزیزی که در گوشه میدان میوه می فروخت رفت و با تهدید و اهانت ترازوی اورا مصادره و چهارچرخه اش را واژگون ساخت که میوه ها و سبزی ها که تنها سرمایه و وسیله امرار معاش او بودند بر سطح میدان پراکنده شدند. [طبق اظهار یک شاهد به بوعزیزی سیلی هم زد]. بوعزیزی به شهرداری و هرجا که به فکرش رسید رفت تا به عمل بانو حمدی اعتراض کند و دست کم ترازوی خودرا پس بگیرد که موفق نشد و روز بعد و گرسنه به ساختمان فرمانداری شهرستان مراجعه کرد تا درد خودرا بگوید و از شهرداری و رشوه گیری ها شکایت کند که فرماندار نه تنها اورا نپذیرفت بلکه بازرس و حتی یک کارمند فرمانداری را هم مامور نکرد تا درد دل بوعزیزی را بشنود. بوعزیزی که چنین دید با فریاد تهدید کرد که می رود و در میدان شهر ـ همان جایی که روز پیش از آن میوه هایش را بر زمین ریخته و مختصر سرمایه اش را به باد داده بودند خودرا آتش می زند که این تهدید هم موثر واقع نشد، کسی اعتناء نکرد و خم به ابرو نیاورد. بوعزیزی از ساختمان فرمانداری خارج و مقداری بنزین خریداری کرد و همانجاکه روز پیش از آن میوه هایش را پراکنده ساخته بودند خودرا آتش زد. مردمی که از آنجا می گذشتند و سلفون داشتند از این منظره عکس گرفتند (عکس هایی که در زیر آمده است) و برخی از آنان هم بوعزیزی نیمسوخته را به بیمارستان رسانیدند.
عکس ها سریعا به رسانه داده شد، انتشار یافت، روزنامه نگاران به بیمارستان و خانه بوعزیزی رفتند، بررسی و مصاحبه کردند و جزئیات انتشار یافت و تونسی ها که از حکومت ۲۳ ساله زین العابدین بن علی به علل متعدد ازجمله نپوتیسم (قوم و خویش بازی)، فساد الیت ها، سوء استفاده های اقتصادی، بی توجهی به حقوق و رفاه مردم، نبود دمکراسی و رعایت نشدن آزادی ها خسته و خشمگین بودند به خیابانها ریختند و تظاهرات عمومی و اعتصابات آغاز شد. اخبار این اعتراضها همراه با عکس بوعزیزی شعله ور و شرح حال او در رسانه های سراسر جهان انتشار یافت، انجمن ها صدا به پشتیبانی بلند کردند و دولتها هرکدام از ظن خود وارد ماجرا شدندو ….
تظاهرات و اعتراض های خیابانی تونسی ها روز ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ با انتشار خبر درگذشت بوعزیزی در بیمارستان به اوج رسید، به غرّش مردم و انقلاب تبدیل شد بگونه ای که همان شب «بن علی» از کشور گریخت و به دولت سعودی پناهنده شد و کابینه تغییر کرد و ….
با تغییر حکومت در تونس که با اتحادیه اروپا همکار (نه، عضو) است بسیاری از تبعیدی ها و خود ـ تبعیدها به وطن بازگشتند و دکتر منصف المرزوق (پزشک) یکی از این بازگشتگان ۱۲ دسامبر ۲۰۱۱ با رای مجلس موسسان (مجلس قانون اساسی) به ریاست جمهور انتخاب شده است. وی ـ تحصیلکرده فرانسه ـ که از هواداران جنبش نهضت (خواهان اجرای اصول و اخلاقیات اسلامی) تونس است قبلا چندبار به اتهام اعتراض به نقض حقوق بشر در تونس بازداشت شده بود. او رئیس کمیته ملی تامین آزادی ها و نیز رئیس کمیته عربی تامین حقوق بشر بوده است.
تونس که در هزاره یکم پیش از میلاد توسط مهاجران فنیقی (لبنانی ـ سوری) ایجاد شده که بعدا مهاجران یونانی بر آنان افزوده شدند قرنها در دست رومیان بود، بعد مرکز حکومت اسلامی شمال آفریقا (افریقیه) شد، سپس به دست عثمانی ها افتاد و از سال ۱۸۸۱ تا ۱۹۵۶ در کنترل فرانسه بود. تونس کشوری توریستی و حاصلخیز است.
انقلاب تونس ـ کشور ۱۱ میلیونی و ۱۶۳ هزار کیلومتری شمال آفریقا و به فاصله نه چندان دور از اروپا ـ به همینجا ختم نشد، به چند کشور عربی سرایت کرد، قدرت های جهانی هرکدام برای دوختن کلاهی برای خود از این بپاخیزی ها پا به معرکه گذاردند. این بپاخیزی ها در مصر به کناره گیری حسنی مبارک منجر شد و باز به پایان نرسید، در لیبی به مداخله «ناتو» انجامید و به جنگ داخلی منجر شد و …. روسیه یک بار دیگر فریب خورد و یا اشتباه محاسبه کرد و با «وتو» نکردن قطعنامه مداخله نظامی «ناتو» در لیبی، این کشور را به غرب باخت ـ شکستی که جبران آن برای روسیه آسان نخواهد بود. در سوریه، یمن و بحرین اعتراضات و زد و خورد ادامه دارد. مداخله قدرتها در درگیری های سوریه روشن و آشگار است، در یمن ماجرا ریشه در ساختار کشور دارد. مردم جنوب یمن که سُنّی مذهب اند قبلا جدا از شمال بودند، کنفدراسیون قبایل داشتند، دهها سال مستعمره دولت لندن بودند، بعد که استقلال یافتند متحد روسیه شدند و حکومت کمونیستی داشتند. شمالی ها شیعه اند و قرنها حکومت مذهبی و امام داشتند و وحدت یمن از نتایج فروپاشی بلوک شرق و پایان جنگ سرد است و بنابراین مصنوعی و ناپایدار. در بحرین، اکثریت شیعه نمی تواند ادامه تبعیض ها و … را تحمل کند.
بپاخیزی ها در چند کشور عربی و نیز اعتراض های همگانی در چند کشور دیگر ازجمله اشغال کنندگان وال استریت در آمریکا نشان داد که مردم قرن ۲۱ فساد دولتی، غارتگری اموال و منابع عمومی و بی اعتنایی الیت ها، ظلم و استبداد و نقض حقوق انسانی خودرا تحمل نمی کنند. در عصر اینترنت چیزی برای مدتی طولانی پنهان نمی ماند، سوء استفاده ها رو می شود و فریاد توده ها که برقراری ارتباطشان با یکدیگر آسان و همگانی شده و از احوال هم باخبرند بلند می شود، قدرتها ـ هرکدام بر وفق سیاست خود از ماجرا استفاده می کنند و …. این است واقعیت های قرن ۲۱ که بشر دومین دهه آن را آغاز کرده است.
زادروزها:
۱۷۷۰ – زادروز لودویگ فان بتهوون موسیقی‌دانان برجستهٔ آلمانی
۱۷۷۸ – زادروز همفری دیوی شیمیدان بریتانیایی
۱۹۰۵ – زادروز سیمو هایها تک تیرانداز فنلاندی
۱۹۰۸ – زادروز ویلارد لیبای شیمی‌فیزیکدان آمریکایی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۶۰
۱۹۳۶ – زادروز فرانسیس رهبر سریر مقدس؛ حکومت مرکزی کلیساهای کاتولیک جهان
۱۹۶۷ – زادروز جی‌جی دی‌آگوستینو خواننده و آهنگساز ایتالیایی
۱۹۷۵ – زادروز میلا یوویچ بازیگر، مدل، خواننده و طراح مد اوکراینی-آمریکایی
مرگ ها:
۱۲۷۳ – درگذشت مولانا جلال‌الدین بلخی شاعر ایرانی
۱۸۳۰ – درگذشت سیمون بولیوار قهرمان ملی آمریکای لاتین
۱۹۰۷ – درگذشت ویلیام تامسون ریاضیدان ، فیزیکدان و مهندس بریتانیایی
۱۹۰۹ – درگذشت لئوپولد دوم پادشاه بلژیک
۱۹۴۸ – درگذشت اورویل رایت از مخترعین هواپیما
۱۹۸۷ – درگذشت مارگریت یورسنار رمان‌نویس ، نمایشنامه‌نویس، شاعر و پژوهشگر فرانسوی
۲۰۰۳ – درگذشت جین کرین بازیگر آمریکایی و برنده جایزه بهترین بازیگر زن اسکار
۲۰۱۱ – درگذشت کیم جونگ-ایل رهبر کره شمالی از ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۱
*****
منابع:
-پایگاه نوشیروان کیهانی زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون