تازه ترین جلدهای دانش‌نامه استنفورد به فارسی

انتشار دانش‌نامه استنفورد به فارسی همچنان ادامه دارد و اخیراً با پنج جلد دیگری که منتشر شده به مجلد چهل‌وششم رسیده است: «گادامر و زیباشناسی»، «عشق»، «زیباشناسی گودمن»، «این‌همانی شخصی» و «متافیزیک».
در آخرین مدخلی که به فارسی منتشر شده، پیتر اینواگن و مگان سالیوان می‌کوشند «متافیزیک» را از حیث تاریخی، مفهومی و نظری معرفی کنند؛ موضوعی که به آسانی نمی‌توان گفت چیست. اگرچه فیلسوفان باستان متافیزیک را همانند علم شیمی یا نجوم می‌دانستند که باید براساس موضوعش تعریف شود؛ یعنی متافیزیک علمی است که «وجود بماهو وجود» یا «موجود بماهو موجود» یا علل نخستین اشیا یا اشیای لایتغیر را مطالعه می‌کند. اما به دو دلیل دیگر نمی‌توان متافیزیک را این‌گونه تعریف کرد. نخست اینکه امروزه تصور می‌شود فیلسوفی که وجود اشیایی را که زمانی موضوع متافیزیک قلمداد می‌شدند، انکار می‌کند، بدین وسیله خود ادعایی متافیزیکی مطرح می‌کند. دوم اینکه مسائل فلسفی بسیاری وجود دارند که امروزه مسائل متافیزیکی یا دست‌کم تا حدی متافیزیکی قلمداد می‌شوند و به هیچ‌وجه به علل نخستین یا اشیای لایتغیر مربوط نیستند؛ برای مثال مسئله امور ذهنی و امور فیزیکی. واژه‌های جدیدی که از قرن بیستم به بعد وارد فلسفه شد مثل «فرازبان» و «فرافلسفه» این برداشت را پیش کشیدند متافیزیک مطالعه‌ای است که به نحوی از فیزیک فراتر می‌رود؛ مطالعه‌ای که مصروف موضوعاتی می‌شود که از دغدغه‌های این‌جهانی نیوتن و آینشتاین و هایزنبرگ فراترند. مدخل ٤٦ استنفورد این برداشت را نادرست می‌داند و بحث خود را در واکنش به همین نگاه آغاز می‌کند. این مدخل معتقد است واژه متافیزیک برگرفته از عنوان مجموعه ١٤ کتاب ارسطو است که امروزه آنها را متافیزیک ارسطو می‌دانند. ازاین‌رو، نخستین‌باری که این واژه وارد فلسفه شد، شاخه‌ای از آن بود که چهار نام داشت: فلسفه اولی، علم اولی، حکمت و الهیات. در این مدخل تعریف و شناخت متافیزیک از این نقطه دنبال می‌شود.
سه بخش نخست این مدخل گزیده گسترده‌ای از مسائلی را بررسی می‌کند که متافیزیکی قلمداد می‌شوند و از نحوه‌های گسترش دورنمای متافیزیک در طول زمان بحث می‌کند. در این مدخل خواهید دید که مسائل محوری متافیزیک در دوره‌های باستان و قرون وسطا به طور چشمگیری یکپارچه‌تر بودند. این موضوع پرسشی را پیش می‌کشد: آیا خصوصیت مشترکی وجود دارد که مسائل متافیزیک معاصر را یکپارچه سازد؟ دو بخش پایانی درباره برخی از نظریه‌های اخیر درباره ماهیت و روش‌شناسی متافیزیک بحث می‌کنند. همچنین استدلال‌هایی را در این مدخل خواهید دید مبنی بر اینکه متافیزیک، به هرنحوی که تعریف شود، طرحی ناممکن است.

شرق