نقد و بررسی زاپاس ساخته برزو نیک نژاد / تماشای تلویزیون در سینما / نیره رحمانی

نقد و بررسی زاپاس ساخته برزو نیک نژاد

تماشای تلویزیون در سینما

نیره رحمانی / مد و مه

از زمانی که فیلمسازی به شیوه دیجیتال رواج پیدا کرده مرزهای فیلم سینمایی و تلویزیونی به هم بسیار نزدیک شده به خصوص در کشورهایی که تولیدات آنها معمولا با سرمایه های بالا صورت نمی گیرد که آثار سینمایی از چنان ظرفیت های بصری برخوردار باشند که دیدن آنها روی پرده سینما لذتی داشته باشد که در تلویزیون  وجود نداشته باشد. سینمای ایران نیز از جمله سینماهایی ست که به دلیل بنیه اقتصادی آن جنبه های بصری و تکنیکال چشمگیری برخوردار نیست با اینحال سطح فیلمهای تلویزیونی آن نیز به دلیل ماهیت انحصاری این رسانه پایین است و حرکت روبه جلو ندارد. تولیدات شبکه ویدئویی نیز به دلیل بنیه اقتصادی بسیار پایینشان نقش تعیین کننده ای ندارد.

زاپاس ساخته برزو نیک نژاد فیلمی ساده و صمیمی است که قصه خود را بدون لکنت و با روایتی شیرین بازگو می کند، اما همه این ها برای ارائه اثری در مدیوم سینما کفایت نمی کند.  زاپاس بیشتر از آنکه اثری سینمایی جلوه کند، به سبک و سیاق آثار تلویزیونی نزدیک است.

جالب اینکه برزو نیک نژاد نه فقط در نوع طنز، دستمایه فیلمنامه، حتی در نوع پرداخت  آن نیز از قالب های رایج در فیلمها و سریالهای تلویزیون الگو گرفته است. ترکیب بازیگران فیلم نیز حکایت از حضور ستاره های تلویزیونی در قالب شخصیت هایی دارد که مشابه آنها را در فیلمها و سریالهای تلویزیونی فراوان دیده ایم. از امیر جعفری  و احمد مهران فر بگیر تا جواد عزتی تا الناز حبیبی. . جالب اینکه حتی زوج جواد عزتی و الناز حبیبی را که در سریالهایی تلوزیونی  به شکل موفقی حضور داشتند در قالبی تقریبا همانند در این فیلم مورد استفاده قرار گرفته اند.

*****

نگاهی به زاپاس ساخته برزو نیک نژاد

سحر عصر آزاد / اعتماد

«زاپاس» دومین فیلم برزو نیک‌نژاد بعد از «ناخواسته» است که نتوانسته از خاستگاه تلویزیونی این نویسنده- فیلمساز فاصله بگیرد و طیف بازیگران انتخاب شده، جنس قصه، طنز، شوخی‌های سطحی و… نیز به این حس و حال دامن زده و یادآوری می‌کنند که در حال تماشای یک فیلم تلویزیونی هستیم که اهمیت تماشای آن بر پرده عریض سینما معلوم نیست. فیلمی که می‌خواهد با روایت قصه‌ای به‌شدت کلیشه‌ای در جغرافیای شهر رامیان و تکیه بر حکایتی قدیمی درباره چشمه‌های این شهر، به نوعی تازه جلوه کند اما این اتفاق باید در درام‌پردازی و پرداخت کار شکل می‌گرفت که به نتیجه مطلوبی نرسیده است.
انتخاب راوی کودک که نقش او را ماهان نصیری، بازیگر بااستعداد فیلم «یحیی سکوت نکرد» ایفا می‌کند، از جذابیت‌های فیلم است که در هجمه شوخی‌های تلویزیونی و نگاه از پیش تعیین شده‌ای که برای مخاطب غافلگیری ندارد، از دست رفته است.

*****

درباره زاپاس و برزو نیک نژاد

برزو نیک‌نژاد کارگردان فیلم سینمایی «زاپاس» که در بخش سودای سیمرغ در سی‌و چهارمین جشنواره فیلم فجر با سایر فیلم‌ها به رقابت می‌پردازد در ارتباط با نحوه شکل‌گیری و ساخت این اثر سینمایی گفت: یک الی دو ماه بعد از فیلم سینمایی ناخواسته ایده این فیلم سینمایی در ذهنم شکل گرفت و بسیار تلاش کردم تا از آن فرار کنم آن هم تنها به این دلیل بود که درگیر کارهای دیگری بودم اما واقعاً ایده «زاپاس» رهایم نکرد تا اینکه مرا مجبور کرد بنویسم اما اگر بخواهم بگویم از آن زمان به طور متداوم مشغول به نوشتن فیلمنامه «زاپاس» بودم یک خالی‌بندی است. اما در طی یک سال و نیم یادداشت‌هایی برداشتم و طی آن قصه و شخصیت‌ها بهتر پرداخت می‌شدند تا جایی که حس کردم داستان شکل گرفت و در عرضه سه ما به صورت فشرده فیلمنامه را نوشتم و بازنویسی کردم و در نهایت آن را برای دریافت پروانه ساخت ارائه کردم.
 

*کنار هم قرار گرفتم امیر جعفری و ریما رامین فرد به «زاپاس» کمک کرد

او در ارتباط با دو بازیگر فیلمش «امیر جعفری و ریما رامین‌فر» که در زندگی واقعی زوج هستند و کمکی که این انتخاب به فلیمش می‌توانست انجام دهد،‌گفت: اگر بخواهم واقعیت را بگویم این است که در واقع این دو بازیگر جدای از اینکه در زندگی واقعی خود در کنار هم زوج موفقی هستند هر کدام به تنهایی در دنیای بازیگری جزو بازیگران خوب، موفق و برجسته ما هستند و در ادامه به این نتیجه رسیدیم که ترکیب این دو در فیلم سینمایی «زاپاس» می‌تواند به فیلمنامه و فیلم کمک کند.

این کارگردان در ارتباط با همکاری‌های متعددش با چند بازیگر منجمله الناز حبیبی و جواد عزتی که پیش از این در تلویزیون با آنها همکاری داشته است، گفت: پیش از این با این دو بازیگر همکاری خوبی داشتم و از طرفی ادبیات فیلمنامه و کاراکترهایی که در آن شکل گرفته بود به این دو بسیار نزدیک بود و این دلیل باعث شد که از آنها استفاده کنم گر چه شناخت قبلی در این انتخاب بی‌تأثیر نبوده است.
 

 
*حضور بازیگران کمدین دلیل بر کمدی بودن «زاپاس» نیست

برزو نیک‌نژاد در ارتباط با استفاده‌اش از بازیگرانی که تجربه‌های موفقی در آثار کمدی داشتند در فیلم سینمایی «زاپاس»، گفت: نباید اینطور برداشت شود که استفاده از این بازیگران که تجربه‌های کمدی خوب و موفقی داشته‌اند دلیل بر این است که فیلم سینمایی «زاپاس» اثری کمدی است. این بازیگران در عرصه‌های مختلف توانمندی خود را نشان داده‌اند. در این فیلم مخاطب با یک ملودرام اجتماعی روبه‌رو است که البته حضور این بازیگران و نوع فیلمنامه و نگارش آن به گونه‌ای کنار هم قرار گرفته تا شاهد یک روایت شیرین باشیم.

وی گفت: قطعا‌ً نمی‌توان از اینکه فیلمنامه ما را بر آن داشت تا به انتخاب این بازیگران برسیم چشم‌پوشی کرد. به نظرم باید قبول کنیم که در شرایط کنونی بازیگران زیادی نیستند که این توانایی را داشته باشند تا هم در اثار کمدی بدرخشند و هم بتوانند در یک اثر سینمایی که رنگ و لعاب تراژدی دارد خودنمایی کنند و چرخ فیلم را پیش ببرند. واقعا‌ً تمام بازیگرانی که در فیلم سینمایی «زاپاس»  نقش‌آفرینی کرده‌اند بسیار قابل اعتماد هستند و می‌توان به آنها در اجرای درست و صحیح نقششان اعتماد کرد. البته حاصل موفقیت آنها زمانی بهتر دیده می‌شود که اصحاب رسانه و منتقدان و همچنین مردم فیلم را دیده باشند.
 

 
*موفقیت «زاپاس» در اکران به چند عامل بستگی دارد

فیلم سینمایی «زاپاس» روایت شیرینی دارد که در بخش‌های مختلف مخاطب را با خود همراه می‌کند و برایش به لحاظ ذهنی دغدغه ایجاد می‌کند. اینکه بخواهم بگویم فیلم سینمایی «زاپاس» در اکران می‌تواند موفق باشد و کیشه پررونقی را برای خود رقم بزند، تنها به خود فیلم برنمی‌گردد بلکه نکات بسیار زیادی است که می‌تواند در فروش یک فیلم تأثیرگذار باشد. به نظرتان اگر فیلم در شرایط کنونی که جشنواره فیلم فجر در حال برگزاری است اکران شود می‌توان توقع داشت به فروش خوبی برسد؟‌

*برزو نیک‌نژاد مثل کارگردان هایی نیستم که اسمش بفروش باشد

کاگردان فیلم سینمایی «ناخواسته» اظهار داشت: حالا تصور کنید همین فیلم در ۶ ماه اول سال اکران شود. هم روزها بلندتر است و هم سانس‌های فوق‌العاده داریم قطعاً این شرایط در میزان فروش فیلم تأثیر خواهد داشت. البته نمی‌توان از امکانات تبلیغی که برای فروش یک فیلم بسیار تأثیرگذار است چشم‌پوشی کرد. کار من به عنوان کارگردان و فیلمساز در این بخش این بوده است که فیلمی بسازم تا مخاطب هنگام خارج شدن از سالن سینما احساس خوبی داشته باشد و به اطرافیانش توصیه کند که این فیلم را ببینند اما سایر موارد به پخش‌کننده و تهیه‌کننده مرتبط است تا بتوانند کاری کنند که فیلم بهتر دیده شود. آنها باید تماشاگر را وارد سالن کنند و من وظیفه‌ام از این لحظه به بعد شروع می‌شود تا بتوانیم مخاطب را با اثرم راضی نگه دارم. البته برخی کارگردان‌ها هستند که اسمشان بفروش است اما برزو نیک‌نژاد جزو آنها نیست.
 

 
*وظیفه «زاپاس» صیانت از خانواده است

این کارگردان در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به خانواده محور بودن این اثر سینمایی گفت: «زاپاس» دقیقاً فیلمی خانواده‌محور است و صیانت از خانواده یکی از وظایفش است. مهمترین حرفش نیز حول همین محور خلاصه می‌شود. بگذارید کمی توضیح بدهم امید را نباید در شرایط خلاء دید بلکه امید در شرایط سخت است که باید دیده شود. اگر همه چیز طبق روال پیش برود و خوب باشد دیگر در این شرایط امید نمی‌تواند به خوبی دیده شود، پس شرایط سخت و تلخ است که باعث درشت‌نمایی امید می‌شود. در شرایط خوب امید تعریف و کارکرد خود را از دست می‌دهد. اصلی‌ترین نکته «زاپاس» امید است و با امید تمام می‌شود. مگر می‌شود اعتقاد داشته باشیم که خدا هست و بعد در ارتباط با نبود امید حرفی بزنیم مگر همچنین چیزی امکان‌پذیر است؟

وی در ادامه درباره این که اگر قرار باشد برای فیلم‌تان در فضای مجازی هشتگ‌گذاری کنید و کلمات و یا جمله‌های کوتاهی را انتخاب کنید از چه چیز‌هایی استفاده می‌‌کنید گفت: باور کنید نمی‌دانم چه بگویم به نظرم فیلم را ببینید و هر حس و حالی که به شما و مخاطبین دست داد آنها کلمه مورد نظرشان را برای هشتک‌گذاری این فیلم انتخاب کنند. واقعاً سعی کردم که فیلمی بسازم که مردم در انتهای آن حال خوبی داشته باشند. از همه می‌‌خواهم این فیلم را نبینند که از آن ایراد بگیرند در واقع وقتی با این نیت فیلم می‌بینیم در پایان نتیجه مورد نظر حاصل نمی‌شود.
 

 
صفت، مردانگی و وظیفه

او گفت: گویا فراموش کردیم که بخشی از سینما سرگرمی است و باید از دیدن فیلم لذت ببریم. وقتی که خودمان دائم نسبت به فیلم‌ها غر می‌زنیم چطور به مردم سفارش می‌کنیم که بروند فیلم ببینند؟! وقتی که می‌گویید همه چی بد است، تمام فیلم‌ها بد است و حرف‌هایی از این دست پس چرا به مردم سفارش می‌کنید که به سینما بروند. البته به نظر من همه چی خوب است، دم هممون گرم، از رسانه‌ها تا سینماگران که در این شرایط ایستاده‌ایم و برای سینما تلاش می‌کنیم. در نتیجه از همه می‌خواهم که فیلم را ببینید و خودشان هر آنچه که دوست داشتند برای «زاپاس» هشتک‌گذاری کنند اما به دلیل اینکه سوالتان بی‌پاسخ نباشد می‌گویم که حتماً‌ مردانگی به عنوان صفت نه جنسیت و امید و خانواده کلماتی هستند که جزو دغدغه‌هایی هستند که در این فیلم دیده می‌شود و می‌توان از آنها برای هشتک‌گذاری استفاده کرد. فارس