نقد فیلم بادیگارد ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا / به همراه حرفهایی از حاتمی کیا: خجالت می کشم در سوریه نیستم!

نقد فیلم بادیگارد ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا

کدام تصویر درست است؟

ارسیا تقوا/ فیلم

به نظرم در بررسی تازه‌ترین کار حاتمی‌کیا اول باید تکلیف‌مان را با خودمان مشخص کرده باشیم‌. اگر انتظارات‌مان به دنبال روبان قرمز و خاکستر سبز و یا حتی مهاجر است به نظرم بی‌راهه می‌رویم. حاتمی‌کیا طی دهه‌ی اخیر نشان داده که دغدغه‌هایی مهم‌تر از نفس سینما در فیلم‌سازی‌اش دارد. چیزهایی مثل صدور بیانیه، ایراد سخنرانی وخطابه این‌قدر برای او اهمیت دارند که به نظر می‌رسد کل داستان را به سمتی می‌برد که مجالی برای سخنرانی قهرمان اثرش بیابد. حالا اگر این سخنرانی مناسبتی با کلیت اثر هم نداشت خب نداشت. به گمانم حاتمی‌کیا طی این ده سال نشان داده حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و فرصت و مجال و حوصله‌ای برای قصه‌پردازی و حشو و اضافات فیلم‌سازی ندارد.

با این توضیح از دیدن بادیگارد ممکن است خسته نشوید و حتی زمان‌هایی با یادآوری دوران باشکوه حاتمی‌کیا از قاب‌بندی‌های محمود کلاری لذت ببرید، تحت تأثیر موسیقی کارن همایون‌فر قرار بگیرید، بارها در طول فیلم دل‌تان بلرزد و حتی نم اشکی هم بریزید. اما اگر منتظرید حیدری/ پرستویی‌ای ببینید که تکلیف‌تان با قصه‌پردازی و شخصیت‌پردازی‌اش را در انتها بدانید، در اشتباهید. او بادیگاردی است که در ادامه‌ی شغلش برای حفاظت از سیاسیون مردد است و این تردید میان حفاظت کردن یا عافیت‌طلبی او را بی‌قرار ساخته است. از ابتدا و زمانی که اشتیاق او را در فلاش‌بکی که محافظ شهید رجایی بود می‌بینیم و بعد عمق احساس غبن امروز او را شاهدیم، دل‌مان را صابون می‌زنیم و به خود می‌گوییم روایت با چه پارادوکس و نقطه‌ی عزیمت قشنگی شروع شده است‌. اما متأسفانه انتظار اولیه نتیجه‌ی دلخواه به دنبال ندارد.

حیدر ظاهراً طلبی از کسی ندارد ولی در طول فیلم نمی‌فهمیم چرا این اندازه از عالم و آدم طلبکار است. خود را سرباز معرفی می‌کند اما به اندازه‌ی یک ژنرال حرف و نظر دارد. خود را خیبری معرفی می‌کند اما از او چیز دیگری می‌بینیم. و این می‌شود که دوگانگی در شخصیت‌پردازی حیدر به دوپارگی در ساختار اثر تبدیل می‌شود. حیدر در این فیلم خیلی شبیه حاج کاظم در آژانس شیشه‌ای است. حاج کاظم هم باورهایی داشت که در راه آن‌ها عده‌ای را گروگان گرفت و اسم‌شان را هم شاهد گذاشت و ما هم آن را باور کردیم و تا پایان همراهش شدیم و پذیرفتیم که عباس این‌قدر ارزش دارد که حاج کاظم برایش این هرج و مرج را برپا کند و شهر را به هم بریزد. اما متأسفانه بادیگارد جوری است که دعوای حیدر برای دفاع از ناموسش در پارک به دل نمی‌نشیند. هرچه فاطمه فاطمه گفتن حاج کاظم مفهوم بود این رابطه‌ی عاشقانه‌ی حیدر با همسرش/ مریلا زارعی درک نمی‌شود.

بگذریم… حاتمی‌کیا برای ما فقط یک فیلم‌ساز نیست او به جایگاهی رسیده که اسمش امروز یک برند است و هر حرف و بیانیه و واکنش و فیلمش توجه‌آفرین است. حالا اگر ما بیش‌تر دوست داریم او را کسی ببینیم که قصه بگوید و «فیلم بسازد»، این مشکل ماست.

******

ابراهیم حاتمی کیا در نشست نقد و بررسی «بادیگارد»:

به هیچ وجه قصد نقد دولت روحانی را نداشتم

خجالت می کشم که الان در سوریه نیستم

داعش دارد به ما نزدیک می شود، چرا متوجه نیستید؟

پرستویی خودش را سرباز می داند ولی در واقع یک سردار است. وقتی یک بار دیگر فرصت کار کردن با پرستویی را پیدا کردم به نظرم رسید فرصت خوبی است که خیلی حرف ها را بزنم و شاید در این زمینه زیاده روی کرده باشم.

کارگردان فیلم سینمایی «بادیگارد» گفت: در این فیلم به نقد شخصیت سیاسی پرداخته ام؛ اما منظورم یک دولت خاص نیست. به گزارش مد و مه به نقل از «انتخاب»، ابراهیم حاتمی کیا روز شنبه در نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی بادیگارد در جشنواره بین المللی فیلم فجر اظهار کرد: بادیگارد را نقطه عطفی در کارنامه خود نمی دانم و فقط هجدهمین فیلمی است که ساخته ام. در این مدت یک مسیر طی کرده ام و هیچ نقطه عطفی وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: حالم در این دوره از جشنواره مانند جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۶۵ است که هویت نخستین فیلمم را ساخته بودم. آن دوران همزمان با عملیات کربلای پنج بود و از اینکه در سینما و در تهران هستم خجالت می کشیدم، چون بقیه عوامل ساخت روایت فتح در جبهه بودند.

حاتمی کیا افزود: امروز هم چنین حالی دارم زیرا مستندسازان به سوریه رفته اند و در آنجا مشغول کار هستند اما من در تهران باقی مانده ام.

وی درباره مراحل ساخت فیلم بادیگارد گفت: فیلم برداری در سه ماه فشرده و حاتمی کیایی انجام شد. اصرار داشتم در صحنه های اکشن فیلم چیزی کم نگذاریم و پرویز پرستویی به دلیل آسیب هایی که در طول فیلم برداری دید هنوز هم مشغول فیزیوتراپی است. برای ساخت این فیلم تحقیقات زیادی کردم و حتی به سایت های هسته ای نطنز و اصفهان نیز رفتم و با بسیاری از دانشمندان هسته ای حرف زدم.

برنده ۹ سیمرغ بلورین، دو دیپلم افتخار و دو جایزه ویژه هیات داوران در دوره های مختلف جشنواره بین المللی فیلم فجر گفت: کم بودن بودجه برای فیلم سازی بسیاری از فیلم ها را به سوی آپارتمانی شدن سوق داده و به گونه ای سینماگران ایران را تنبل کرده است. دیگر دوران فیلم ساختن در یک اتاق گذشته است و به این دلیل خیلی تاکید داشتم که سکانس های اکشن بادیگارد چیزی کم نداشته باشد.

وی درباره اشاره هایی که به فیلم آژانس شیشه ای در فیلم بادیگارد وجود دارد گفت: پرستویی خودش را سرباز می داند ولی در واقع یک سردار است. وقتی یک بار دیگر فرصت کار کردن با پرستویی را پیدا کردم به نظرم رسید فرصت خوبی است که خیلی حرف ها را بزنم و شاید در این زمینه زیاده روی کرده باشم.

حاتمی کیا در پاسخ به این سوال که آیا بادیگارد برای انتقاد از دولت خاصی ساخته شده است؟ گفت: به هیچ وجه قصد نقد دولت یازدهم را نداشتم و یک موضوع کلی را مطرح کردم. البته زمانی که فیلم ساخته می شد می دانستم ممکن است چنین برداشتی برای دیگران به وجود بیاید اما چون می دانم در مسئولان دولت ظرفیت بالایی وجود دارد، بادیگارد را نقد خود نمی دانند.

وی ادامه داد: در بادیگارد نقد شخصیت سیاسی را مطرح می کنم و خیلی جدی هم روی این مسئله تاکید دارم اما منظورم یک دولت خاص نیست.

کارگردان فیلم سینمایی بادیگارد درباره مصاحبه ای که دیروز به نقل از وی منتشر شد مبنی بر اینکه به عوامل فیلم اجازه نمی دهد روی فرش قرمز راه بروند، گفت: من چنین مصاحبه ای انجام ندادم و این مسئله از بی اخلاقی و بی انصافی آن سایت است. البته من علاقه ای به این فضاها ندارم و حتی از راه رفتن روی فرش قرمز هم خجالت می کشم.

وی ادامه داد: برای اینکه روی فرش قرمز راه نرویم از عوامل فیلم اجازه گرفتم زیرا رفتن روی فرش قرمز را بر خودم حرام می دانم.

حاتمی کیا گفت: جشنواره در شرایط بسیار خوبی برگزار شد و به تصمیم برگزارکنندگان برای پهن کردن فرش قرمز احترام می گذرام، اما به دلیل احوالات شخصی خود این کار را انجام ندادم.

وی در بخش دیگری گفت: امسال دمِ درِ برج میلاد ایکس‌ری گذاشته‌اند که معنای بسیار مهمی دارد و نشان می‌دهد در کشور ما اتفاقاتی افتاده و داعش دارد به ما نزدیک می‌شود اما خدا کند فیلمسازان ما این موضوع را بفهمند و متوجه شوند که وضعیت ما در حال تغییر است.

وی اضافه کرد: بچه‌های ما تلاش می‌کنند، امنیت کشور را حفظ کنند اما چرا این کوشش‌ها در فیلم‌های ما منعکس نمی‌شود. این بحث‌ها خیلی به ما نزدیک است اما متأسفانه فیلمی هم درباره داعش ساخته می‌شود به جشنواره فجر راه پیدا نمی‌کند. من غصه می‌خورم که چطور متوجه نیستیم ایکس‌ری دمِ درِ برج میلاد معنی دارد.

حاتمی کیا ادامه داد: متأسفم که ۹۰ درصد فیلم‌های ما متوجه این موضوع نیستند. در حالی که این وضعیت روی کشور ما سایه انداخته و هر روز بچه‌های ما شهید می‌شوند تا ایکس‌ری به تهران نرسد اما خیلی ظلم است که این بچه‌ها در فیلم‌های ما این گونه مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند.

وی در پاسخ به این پرسش که بعضی فیلم‌هایی که با چنین موضوعاتی ساخته می‌شوند سطح کیفی پایینی‌ دارند، توضیح داد: باید این فیلم‌ها ساخته شود تا به کیفیت قابل قبولی برسیم. فیلمسازی که در عراق کار کرده باید تشویق بشود اما نمی‌دانم چرا ساختار جشنواره این گونه تعریف می‌شود که فقط تعداد محدودی فیلم به آن راه پیدا کند. در حالی که ایکس‌ری بغل گوش ماست و باید درباره آن کار کنیم.

وی با اظهار نگرانی از شرایط منطقه افزود: باید برای بچه‌هایی که در عراق کار می‌کنند و هر لحظه احتمال ترور آنان وجود دارد، احترام قائل شویم. آیا این مسائل باید به حاشیه برود؟! نباید به متن بیاید؟!

کارگردان فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای»، «روبان قرمز» و «به رنگ ارغوان» تأکید کرد:‌کاری به آقایان حیدری، ایوبی و جنتی ندارم اما به آقای روحانی کار دارم که درگیر این موضوع است. چطور می‌شود فیلم‌هایی که به این مسائل توجه دارند در جشنواره پذیرفته نمی‌شوند. حتی اگر کیفیت پایینی داشته باشند باید توجه داشته باشیم که این‌ها موضوع روز ما است.

حاتمی کیا با ابراز تأسف از کم‌توجهی فیلم‌ها به این مسائل خاطر نشان کرد: چه کنیم که دوستان ما مثل زمان جنگ به سمت شمال می‌ایستند در حالی که در جنوب کشور جنگ است. این شرایط دوباره در کشور ما اتفاق می‌افتد. نیروهای داعش در حال ورود به کشور ما بودند که بچه‌های ما آن‌ها را عقب راندند اما ما متوجه نیستیم.