این مقاله را به اشتراک بگذارید
رؤیاهای درهم‌شکسته، گزینه اشعار کارل سندبرگ
«برای تو و ماه نغمه سردادم»، گزینه‌ای است از اشعار کارل سندبرگ، شاعر آمریکایی نیمه اول قرن بیستم، که با ترجمه احمد پوری از طرف نشر مروارید منتشر شده است. اساس کار احمد پوری در این ترجمه، گزیده‌ای از اشعار کارل سندبرگ بوده که در سال ١٩٩٢ به چاپ رسیده است، گرچه پوری در این مقدمه اشاره می‌کند که علاوه بر این کتاب، «برای امکان انتخاب بیشتر به دویست شعر از سندبرگ در سایت اینترنتی او نیز مراجعه» کرده «که برخی از شعرهای این کتاب از آن میان انتخاب» شده است. «شعرهای شیکاگو»، «چنگه‌ها»، «اشعار جنگ»، «راه و پایان»، «مه‌ها و آتش‌ها»، «سایه‌ها» و «روزهای دیگر» از آثار سندبرگ هستند که شعرهایی از آنها در این گزینه آمده است. زندگی طبقه فرودست و خلافکاران و مردمِ حاشیه، از موضوعاتی است که سندبرگ در برخی شعرهایش به آنها پرداخته است. او شاعری بود که با دفتر شعر «شعرهای شیکاگو»، دفتر شعری که نام سندبرگ را بر سر زبان‌ها انداخت، خلاف جریان متعارف و رسمی شعری در آمریکا گام گذاشت. در بخشی از مقدمه احمد پوری بر ترجمه گزینه اشعار او دراین‌باره می‌خوانیم: «زبان شعری سندبرگ در این اثر[شعرهای شیکاگو] بسیار غافلگیر‌کننده بود. استفاده از اصطلاحات کوچه و بازار، واژه‌ها و عبارات قراردادی طبقه‌ی فرودست شعر او را زمخت و عاری از قراردادهای شعری آن روز آمریکا کرده بود. این شعرها یادآور اشعار والت ویتمن بود اما ادبیت و آگاهی ویتمن به آفرینش شعری، و استفاده از پشتوانه‌ی شعری آمریکا در آثار او را نداشت». پوری در جایی دیگر از مقدمه درباره تحول تدریجی اشعار سندبرگ در دفترهای بعدی می‌نویسد: «شعر سندبرگ در دفترهای بعد از شعرهای شیکاگو تغزل بیش‌تری می‌یابد. تصویرهای زیبای او از طبیعت و زندگی، سروده‌های او را غنایی‌تر و لطیف‌تر می‌کند. توجه او به ادبیت در شعر بیشتر می‌شود و گاه شعرهای بسیار زیبا و ماندگار می‌سراید…». اینک دو شعر با عنوان‌های «گودال‌کن‌ها» از مجموعه «شعرهای شیکاگو» و «رویاها در شامگاهان» از مجموعه «روزهای دیگر» که هر دو در گزینه اشعار سندبرگ به چاپ رسیده‌اند؛ گودال‌کن‌ها: «بیست مرد چشم دوخته‌اند به گودال‌کن‌ها،/ که بیل می‌زنند بر کناره‌های گودال/ جایی که گل رس به زردی می‌زند./ فرو می‌برند تیغه‌ی بیل را محکم‌تر محکم‌تر/ در جست‌و‌جوی لوله‌ی گاز/ پاک می‌کنند عرق از صورت را/ با دستمال قرمز روی شانه/ گودال‌کن‌ها همچنان می‌کنند،… می‌ایستند،… تا چکمه‌ی بلعیده شده/ در گل را بیرون بکشند./ از بیست مرد تماشاگر/ ده نفر زیر لب می‌گویند: عجب کار شاقی!/ و ده نفر دیگر: چه می‌شد به من هم کار می‌دادند». رویاها در شامگاهان: «رویاها در شامگاهان/ تنها رویاها در شامگاهان هستند/ که در پایان روز بازمی‌گردند/ به چیزهای خاکستری، چیزهای سیاه/ به دوردست‌ها، به ژرفای سرزمین رویاها/ رویاها، تنها رویاها در شامگاهان/ تنها تصاویر کهنه‌ی دوران ازدست‌رفته/ که روز از دست رفته/ با سرشگ نقش می‌کند بر دل از دست رفته/ اشگ و دریغ و رویاهای درهم‌شکسته/ در شامگاهان است که به سراغت می‌آیند». گمشده، پشت پنجره، خیابانگرد، ساعت ناهار، موج ساحل‌کوب، از جمله دیگر شعرهایی هستند که در گزینه اشعار کارل سندبرگ چاپ شده‌اند.
****
فرهنگ تخصصی طنز
«فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز»، کتابی است از دکتر محمدرضا اصلانی(همدان) که امسال با ویرایشی جدید از طرف نشر مروارید منتشر شده است. این کتاب، فرهنگنامه‌ای است شامل تمام اصطلاحات و مفاهیم و واژگانی که به طنز مربوط‌اند، همراه با معادل انگلیسی و شرح و توضیح آنها و نمونه‌هایی از کاربردشان در متون مختلفی که یا طنزآمیز‌اند و یا طنز یکی از مولفه‌های آنهاست. نویسنده در انتخاب نمونه‌ها از متون ایرانی معاصر، چه شعر و چه نثر، فراوان استفاده کرده است و همچنین از متون ادبی غیرایرانی. دکتر محمدرضا اصلانی در بخشی از مقدمه ویرایش دوم این کتاب، درباره آن می‌نویسد: «این کتاب اولین فرهنگ تخصصی طنز در ایران است و تلاش فرهنگ‌نگار در شیوه‌ی تالیف آن بوده تا ضمن درج مطالب تخصصی، برای افراد غیرمتخصص هم این امکان وجود داشته باشد تا این کتاب را بخوانند و لذت ببرند.به این دلیل نوع و مقدار اطلاعاتی که در هر مدخل آمده و به دلیل ارائه‌ی شاهدمثال‌های متعدد از ادبیات ایران و جهان، توضیحات تکمیلی، موضوعی و تاریخی و نقل‌قول‌های مرتبط، کتاب فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز از فرهنگ‌های معمول فراتر می‌رود و مطالبی را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد که بیشتر جنبه‌ی دایره‌المعارفی دارد».مولف در پایان همین مقدمه از زنده‌یاد عمران صلاحی به‌عنوان کسی یاد می‌کند که از مشوقان اولیه او در تالیف این کتاب بوده است.در بخشی از مقدمه ویرایش اول این کتاب درباره طنز در ایران می‌خوانیم: «در انواع طنز، ادبیات فارسی در تاریخ خود پیشینه‌ای غنی دارد، به‌طوری‌که در هر دوره طنزنویسان برجسته‌ای را می‌یابیم که هر یک به فراخور حال طبع خود را در این حیطه آزموده‌اند. نگارنده‌ی این کتاب بر این باور است که با وجود گنجینه‌های ارزشمندی که در طنز عملی برای ما به میراث مانده، در تئوری طنز آن‌طوری که باید کارهای فراوانی انجام نگرفته است. تالیف فرهنگی تخصصی درباره‌ی واژگان و اصطلاحات طنز، تلاشی در این راستا است». همچنین در این مقدمه درباره نحوه انتخاب نمونه‌ها و مثال‌ها برای هر مدخل و رویکرد مولف در انتخاب و آوردن نمونه‌ها آمده است: «برای انتخاب نمونه‌های هر مدخل تلاش شده تا در حد امکان از آثار مشهور طنزنویسان مطرح استفاده شود. رعایت اصل بودجه‌بندی، حکم می‌کرد تا علی‌رغم علاقه‌ی شخصی به بعضی از طنزنویسان، در حدی مشخص از نمونه‌ی آثار آنها استفاده، و تا حد ممکن به خواننده فرصت داده شود تا با طیف گسترده‌تری از نمونه‌ی آثار طنزنویسان آشنا شوند. در ضمن نمونه‌ها و خلاصه‌ی نمایش‌نامه‌ها کمک می‌کند تا افراد علاقه‌مند به طنز حتا اگر گرایشی به مفاهیم نظری طنز نداشته باشند از مطالعه‌ی این کتاب لذت ببرند». از دکتر محمدرضا اصلانی، به‌جز این کتاب، تاکنون پنج کتاب در زمینه شناخت و نقد آثار نویسندگان و تئوری طنز و بیش از سی مقاله ادبی و علمی پژوهشی در نشریات گوناگون منتشر شده است.