این مقاله را به اشتراک بگذارید
آغاز سینمای ایران در کن با 'وارونگی' بهزادی
پرویز جاهد
سینمای ایران در کن با فیلم "وارونگی" ساخته بهنام بهزادی کلید خورد. این فیلم که در بخش نوعی نگاه جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد، با استقبال خوب تماشاگران جشنواره مواجه شد.
پیش از شروع فیلم، تیری فرمو، مدیر هنری جشنواره کن، به معرفی این فیلم پرداخت و کارگردان و عوامل دیگر این فیلم از جمله بازیگران اصلی آن علی مصفا، سحر دولتشاهی، علیرضا آقاخانی و نیز کتایون شهابی، تهیه کننده سینما و مدیر نوری پیکچرز که پخش فیلم وارونگی را به عهده دارد به روی صحنه فرا خواند.
کتایون شهابی، همچنین به عنوان عضو هیئت داوران بخش مسابقه اصلی در جشنواره کن شرکت کرده است؛ با این حال تیری فرمو، به اشتباه ملیت خانم شهابی را کره‌ای معرفی کرد و بهنام بهزادی نیز به شوخی گفت که قیافه‌اش شبیه کره‌ای‌هاست.
بهزادی در سخنان کوتاهی در معرفی فیلمش گفت: "من از سینمای مستقل ایران می‌آیم. در سینمای مستقل ایران، شما از اول تا آخر کار فیلم تنها هستید اما ما با عشق، شور و قلبمان فیلم می‌سازیم."
درامی خانوادگی
وارونگی، داستان زن جوانی به نام نیلوفر (با بازی سحر دولتشاهی) است که کارگاه خیاطی دارد و از این راه خرج خود و مادر پیر و بیمارش را درمی آورد. مردی به نام سهیل (با بازی علیرضا آقاخانی) که در گذشته رابطه عاشقانه ناکامی با نیلوفر داشته، پس از سالها زندگی در خارج از ایران، بازگشته تا رابطۀ تازه‌ای را با او آغاز کند.
از سوی دیگر، فرهاد (علی مصفا) و هما، برادر و خواهر نیلوفر، تصمیم دارند که به توصیه پزشک معالج مادرشان، او را به شمال بفرستند تا از هوای آلوده و مسموم تهران دور باشد. آنها همچنین قصد دارند، بعد از رفتن مادرشان، خانه پدری را که در ضمن خیاط خانۀ نیلوفر هم هست، بخاطر بدهکاری فرهاد به طلبکار او واگذار کنند بدون اینکه حقی برای نیلوفر قائل باشند.
وارونگی، درامی خانوادگی است که با رویکردی اخلاقی و اجتماعی ساخته شده و به مطالعه رفتار اعضای یک خانواده از طبقه متوسط تهرانی در موقعیتی بحرانی می پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ارزش های انسانی و همبستگی خانوادگی می تواند تحت الشعاع منافع مالی قرار گیرد و آدم ها را فرصت طلب و مسئولیت گریز کند.عنوان فیلم یعنی وارونگی، ضمن اشاره به هوای آلوده و غیرقابل تحمل تهران، مفهومی استعاری دارد و کنایه‌ای است از هرج و مرج و وضعیت وارونه یک خانواده در شهری که دارد زیر فشار دود و آلودگی هوا و آلودگی صوتی خفه می شود.
بهزادی از همان ابتدای فیلم تا انتها، بارها در صحنه های خارجی، بر این آلودگی و فضای خفقان آور شهری تاکید می کند. از زبان یکی از شخصیت ها می شنویم که "ماندن در تهران یعنی مرگ"؛ با این حال آدمی مثل سهیل که سال ها دور از ایران بوده به نیلوفر می گوید که "دلش برای دود تهران هم تنگ می شود."
وارونگی سومین فیلم بلند بهزادی است که پس از "تنها دو بار زندگی می‌کنیم" و "تصادف" ساخته است.
فیلم در نیمه اولش، کمی سست و بی‌رمق است اما در نیمه دوم، بعد از اینکه نیلوفر تصمیم می‌گیرد که در مقابل زورگویی برادر و خواهرش بایستد و از حقوق انسانی خود دفاع کند، انرژی و تحرک بیشتری می‌گیرد.
علی مصفا که معمولا در نقش آدم‌های خاموش و کم حرف و درون‌گرا بازی می‌کند در این فیلم، در نقش آدمی خشن، تندخو و سلطه‌گر ظاهر شده است. او به شوخی و خنده در مورد این نقش متفاوتش در این فیلم می‌گوید که "بالاخره ذات خبیث" خودم را توی این فیلم نشان دادم.
وارونگی در بخش "نوعی نگاه" با فیلم هایی مثل "سگ‌ها" ساخته بوگدان میریکا، "برخورد" ساخته محمد دیاب، "رقصنده" ساخته استفانی دی گیوستو، "شاگرد" ساخته بو جونفنگ، "مرید" (دانشجو) ساخته کیریل سربرنیکوف و "کاپیتان فانتاستیک" ساخته مت راس رقابت می‌کند، فیلم هایی که مورد توجه منتقدان قرار گرفته‌اند.
به گفته محمد حقیقت، منتقد فیلم، این فیلم ها شانس بیشتری برای دریافت جایزه بخش نوعی نگاه دارند.
حقیقت در مورد علت انتخاب فیلم وارونگی از سوی کن می گوید که این نوع فیلم های اجتماعی با موضوع خانوادگی و سینمای آپارتمانی در سال های اخیر مورد توجه کن قرار گرفته اند. او اضافه می‌کند که برخی از منتقدان فرانسوی بعد از دیدن فیلم وارونگی گفته‌اند که انتظارشان از سینمای ایران بالاتر از این بوده و این فیلم برایشان تازگی چندانی ندارد.
حقیقت می‌گوید سناریوی وارونگی جای کار بیشتری داشت و فیلمساز اطلاعاتی را در آن بارها تکرار می کند که نشانۀ ضعف دیالوگ نویسی در آن است.
اما وارونگی تنها نماینده سینمای ایران در کن نیست. فیلم "فروشنده" ساخته اصغر فرهادی از ایران نیز در بخش مسابقه اصلی کن شرکت دارد و روز شنبه ۲۱ می به نمایش درمی آید.فرهادی در سال ۲۰۱۳ نیز با فیلم "گذشته" در بخش مسابقه اصلی کن شرکت داشت که برنیس بژو به خاطر بازی در آن جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت کرد.
به علاوه از سینماگران جوان ایرانی خارج از ایران نیز سه فیلم کوتاه در بخش های اصلی فیلم های کوتاه (نخل طلا) و سینه فونداسیون شرکت دارد. فیلم "سکوت" ساخته فرنوش صمدی و علی عسگری از دانشجویان ایرانی ساکن ایتالیا در بخش اصلی فیلم های کوتاه برای دریافت نخل طلا رقابت می‌کند.
این فیلم، داستان دختربچه دوازده ساله کرد ایرانی است که به عنوان مترجم مادرش با او به بیمارستان می رود اما تشخیص پزشکی درباره بیماری مادرش را از او پنهان می کند. فیلم در تپه ها ساخته حمید احمدی از لندن و فیلم آرام ساخته فرشته پرنیان نیز در بخش سینه فونداسیون کن به نمایش درمی آیند.
بی بی سی