ماجرای اختلاف جمشید مشایخی و عزت الله انتظامی چیست؟ / صحبت های جنجالی مشایخی علیه دوست قدیمی اش در شب اهدای جوایز انجمن منتقدان

ماجرای اختلاف جمشید مشایخی و عزت الله انتظامی چیست؟

دعوای بزرگان بازیگری سینمای ایران از کجا شروع شده

تیرداد هروی

بحث رقابت میان بازیگران همیشه وجود داشته، حتی بیشتر از رقابت انتقاد از توانایی های یکدیگر در غیاب هم و از این سنخ از دیر باز بوده و خواهد بود. اما وقتی پای پیشکسوتان مو سفید سینمایی به میان می آید خب همه انتظار داریم اگر اختلافی هم هست همینطور بزرگ منشانه از کنار آن بگذرند ، نه اینکه همانند بازیگران جوان تازه به نام و نان رسیده به روی هم تیغ بکشند آن هم نه در یک جمع خصوصی که در یک مراسم عمومی و جشنی که برای بزرگداشت سینما برگزار شده و چنین اتفاق هایی می تواند همه چیز را تحت الشعاع قرار دهد.

حکایت حرفهای جمشید مشایخی علیه عزت الله انتظامی در یازدهمین جشن خانه سینما از این سنخ است. جمشید مشایخی که به عنوان میهمان در این مراسم دعوت شده در آغاز جشن بعد از پخش کلیپی درباره فیلمهای سینمای ایران آزرده خاطر، به نیت ترک سالن از جای خود برخاست، اما گویا اشتباها به گوشه سالن نزدیک سن رفت.

فرزاد حسنی که اجرای مراسم را برعهده داشت، با تصور اینکه مشایخی خسته شده و قصد خروج از سالن را دارد، تصمیم گرفت از فرصت استفاده کرده و مشایخی را به روی سن دعوت کند. اما این اشتباه حسنی باعث شد مشایخی دلخوری و ناراحتی خود را از تاکید روی نقش آفرینی های بازیگر قدیمی سینما پشت تریبون بروز داده و با بیان اینکه مگر فقط همین یک بازیگر در تاریخ سینمای ایران کار کرده، از بازیگر بزرگ همدوره خود به عنوان تنبک چی مقابل شهبانو یاد کند!

گویا علت ناراحتی مشایخی وزنی بود که در فیلمهای میان برنامه این مراسم به عزت الله انتظامی داده شده بود.اما این اتفاق بی شک تعمدی نبوده، اینکه تصور کنیم برگزار کنندگان جشن منتقدان به عمد مشایخی را دعوت کنند اما در فیلمهای میان برنامه روی انتظامی زوم کنند!

به نظر دو عامل خیلی ساده باعث این سوءتفاهم شده، نخست اینکه در تعداد قابل توجهی از فیلمهای تاریخ سینمای ایران عزت الله انتظامی نقش آفرینی کرده، عامل دوم هم ایفای نقش انتظامی در فیلم ناصرالدین شاه آکتور سینماست، فیلمی درباره تاریخ سینمای ایران  مملو از ارجاعات تصویری به فیلمهای تاریخ سینماست. معمولا در تیزرها و یا آثار میان برنامه از آن استفاده می شود. باین اوصاف عجیب نیست اگر در چنین فیلمهایی معمولا عزت الله انتظامی بیش از دیگر بازیگران هم دوره اش دیده شود.

مشایخی لحظاتی بعد از بیان این حرفها که به شکل غیر منتظره ای تند و با لحن عصبی بیان شد. سالن را ترک کرد اما پس لرزه های این ماجرا ادامه یافت.به خصوص که با وجود تاکید مجری مراسم و برخی دیگر از حاضران به وارد نشدن به این حاشیه ها، یکی از شرکت کنندگان داخل دعوای بزرگان پرید و آتش بیار معرکه شد.

به این ترتیب که سوء تفاهم شکل گرفته برای جمشید مشایخی با همراهی نا بجای غلامباس فاضلی نویسنده و منتقد سینمایی سمت و سوی دیگری گرفت و متاسفانه جشنی که بازحمت برگزار شده بود تحت الشعاع قرار داد. فاضلی که برای اهدای یکی از جوایز جشن به همراه دیگر میهمانان روی سن رفته بود، از فرصت بدست آمده برای عقده گشایی علیه عزت الله انتظامی استفاده کردو با لحنی نادرست که معمولا در نوشته های اغلب افشاگرانه اش (!) درباره نامداران عرصه های هنری سابقه دارد، خاطره ای درباره نوشتن نقد فیلم گاوخونی ساخته بهروز افخمی و تهیه کنندگی علی معلم پرداخت. فاضلی در این باره گفت در نقد گاوخونی به بازی بازیگری اشاره کرده بودم که چند دهه به تکرار نقش پیرمرد های غرغرو پرداخته بود. فاضلی که کارنامه انتظامی را در حد تکرار نقش پیرمردهای غرغرو پایین آورده بود، افزود این نوشته باعث شد آن بازیگر با من تماس گرفته و از من بپرسد که چند سال داری و…در نهایت فاضلی با تایید اعتراض مشایخی ، و تمسخر انتظامی به عنوان بچه سنگلج صحبت های خود را به پایان رساند.

صحبت های فاضلی اما بی جواب نماند و نوید محمد زاده هنگامی برای اهدای جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن به طناز طباطبایی، روی سن رفته بود، با تاکید براینکه آدم باید بداند درباره چه کسی و چه جایگاهی الفاظی نظیر بچه سنگلج به کار می برد؛ بر اهمیت کارنامه انتظامی تاکید کرد . او با تعجب از اینکه چطور کسی می تواند نقش آفرینی های انتظامی را در حد تکرار نقش یک پیرمرد غرغرو ارزیابی کند از آموخته های خود از انتظامی در طول سالهای زندگی اش گفت.

ماجرا به اینجا ختم نشد و برخی دیگر از میهمانان نیز در حمایت از نوید محمد زاده و انتظامی سخن گفتند و…

اما از ماجرای جشن منتقدان که بگذریم،واقعا ریشه اختلاف های جمشید مشایخی و عزت الله انتظامی به کجا برمی گردد؟ رابطه سر این دو بازیگر مطرح که همنسل هم بوده و هر دو از تئاتر به سینما نیز آمدند، از کجا شروع شد. به نظر برخلاف تصور بسیاری که  مشایخی و انتظامی را به دلیل همکاری های مشترکشان در آثار ماندگار بسیاری از پرده سینما گرفته تا روی سن تئاتر، دوستان نزدیکی می دانستند در همه این سالها رابطه چندانی میان آنها وجود نداشته، مشایخیدر یک گفتگوی تصویر کوتاه اشاره می کند که انتظامی تنها یکبار به خانه من آمده آنهم زمانی که می خواست خبر دعوت مهرجویی برای بازی در فیلم گاو را به من بدهد. فیلمی که از آثار شاخص جریان موج نو در تاریخ سینمای ایران شد و شایع است بازی در آن سبب یکی از دلخوری های قدیمی مشایخی است. دلخوری از نقشی که قرار بوده مشایخی بازی کند اما نهایتا به انتظامی رسیده!

اما این شایعه چقدر می تواند صحت داشته باشد؟ چنین بحث هایی معمولا می تواند میان بازیگران هم نسل وجود داشته باشد. ریشه این اختلاف ها در این فیلم باشد یا نقش آفرینی های مشترک بعدی این دوبازیگر باسابقه چنین کدورت هایی خوب است که لااقل این گونه بروز نمود پیدا نکند بخصوص از سوی چهره هایی که صفت پیشکسوتی را یردوش دارند و برای نسل جوانتر باید الگو باشند.

مشایخی و انتظامی هریک در سینما، تئاتر و تلویزیون، راه خود را رفته اند با کارنامه ای که طرفدار هرکدام که باشیم قابل انکار نیست. کوچک کردن بزرگانی همچون انتظامی به روشهایی نه چندان حرفه ای، از سوی کسانی که لقب منتقد به خود داده اند در نهایت به تحقیر خود ما خواهد انجامید. حال چه آن بزرگان انتقاد پذیر بوده باشند و یا انتقاد به مذاقشان خوش نیامده باشد. علنی کردن پشت پرده های واقعی نیز کاری اخلاقی شمرده نمی شود، حال بماند که برخی در این سالها بسیاری از نامداران را به شیوه دادگاه های تفتیش عقایدی یا رسانه هایی که بازوهای تمامیت خواهان هستند لجن مال کرده اند و بدین هنر نیز مفتخر بوده اند.
بگذریم…