این مقاله را به اشتراک بگذارید
به گزارش مدومه به نقل از مهر، کتاب «بادهای افسون» (مقدمه‌ای بر شناخت علوم غریبه در ایران) نوشته پرویز براتی به تازگی توسط نشر چشمه منتشر و راهی بازار نشر شده است. این کتاب چهل و هفتمین عنوان از مجموعه «علوم انسانی» است که این ناشر چاپ می‌کند.
نویسنده این کتاب، مولف و محققی است که به دلیل علاقه به نسخه‌های خطی و کلاسیک ادبیات فارسی، به سمت تحقیق درباره تاریخ علوم غریبه در ایران کشیده شده است. او می گوید: روزی در جمعه بازار کتاب اصفهان، به نسخه ای از اسرار قاسمی برخوردم. به رغم بی پولی، آن را خریدم. از کتاب خوشم آمد؛ نه بابت اجرای موبه موی دستورات آن بلکه به خاطر فضای نوشتاری اش. بعد از آن شروع به جمع آوری این گونه کتاب ها کردم. همنشینی با استاد جمشید مظاهری (سروشیار) از دیگر ماجراهای شگرف آن روزگار بود. او وقوف زیادی بر ادبیات کلاسیک ایران داشت. شاهنامه شناس بی نظیری بود و در عین حال یک کتاب شناس بزرگ…
براتی پس از مدتی و گذراندن دوران دانشجویی در اصفهان، به تهران مهاجرت کرده و در بساط دستفروشان این شهر به دنبال کتاب های قدیمی می گردد. او ایده نگارش کتابی درباره علوم غریبه در ایران را از مدت ها پیش در ذهن داشته اما فرصت نوشتن در این باره، در سال ۸۴ برایش فراهم می شود و یادداشت هایش را درباره عجایب نامه ها در قالب کتابی گردآوری می کند. کتاب «بادهای افسون» نتیجه ادامه همین گردآوری ها تا پاییز سال ۸۸ است.
این کتاب علاوه بر پیش گفتار و منابع و ماخذ، ۲۴ بخش دارد که به ترتیب عبارت اند از:
اهل هوا، جادو در ایران، کیمیاگران و ساحران، علوم غریبه در ایران، کتاب شناسی علوم غریبه در ایران، بلیناس و طلسمات او، آصف بن برخیا و طلسم هایش، جابر پدر کیمیاگران، رازی و رازهای صنعت کیمیا، فیلسوف کیمیاگر، رازهای فیلسوف شهید، ابن عربی و علم حروف، مردی با ستاره هایش، اسرار حسین واعظ، شیخ بهایی عالِم غریب، از ادبیات غریبه تا سخن غریبه، زبان و معنا در متون غریبه، علوم غریبه به مثابه هنر، علوم غریبه: از هند تا پاکستان، علوم غریبه در غرب، افلاطون و علوم غریبه، قرائت یونگ از کیمیاگری، علوم غریبه: واقعیت یا خرافات؟، چکشی علیه جادوگران.
براتی در مقدمه کتاب پیش رو به این مساله اشاره می کند که: باید تاکید کنم که هدف از پرداختن به این علوم، تایید محتوای موجود در آن ها نیست و تنها هدف نوشتار حاضر آشنا کردن مخاطب با برخی زوایای پنهان ذهنیت تاریخی ایرانی و تمرکز بر متن هایی با پس زمینه امر غریب است.
در قسمتی از این کتاب می خوانیم:
می گویند آزمایشگاه کیمیاگری جابر بن حیان تا دو قرن بعد از مرگش از دید مردم پنهان بود تا این که وقتی خواستند در نزدیکی دروازه دمشق بنایی بسازند آن را کشف کردند. جابر بیشتر عمر خود را در این آزمایشگاه به سر برده بود. او در آن جا به تجزیه و ترکیب مواد گوناگون می پرداخت. جابر بن حیان معروف به صوفی یا کوفی، کیمیاگر و دانشمندی ایرانی بود که در قرن نهم میلادی (۲۰۰ _ ۱۰۴ ه. ق) زندگی می کرد. بنا به نظر اکثر قریب به اتفاق کیمیاگران اسلامی، او سرآمد کیمیاگران اسلامی است. شهرت جابر تنها به جهان اسلام محدود نمی شود و غربی ها او را تحت عنوان گِبِر می شناسند. ابن خلدون در مقدمه ابن خلدون، در قسمت های ساحران و کیمیاگران از جابر سخن گفته و او را پیشوای تدوین کنندگان فن کیمیا دانسته است. او حتا این دانش را به او اختصاص داده و آن را «دانش جابر» نامیده است.
از آن جا که نام جابر در قرون سیزدهم و چهاردهم میلادی به صورت گبر نوشته می شده، مارسلن برتلو، کیمیادان بزرگ فرانسوی، به دو جابر، یکی عربی و دیگری لاتین قایل است. نظر برتلو با مخالفت شدید هولمیارد و سزگین روبه رو شده است.
اریک جان هولیمارد، خاورشناس انگلیسی که تخصص وافری در پژوهش های تاریخی درباره جابر دارد، جابر را شاگرد و دوست امام صادق (ع) می داند. درباره این که آیا جابر شاگرد امام جعفر صادق (ع) بوده یا نه، بحث های فراوانی شده است.
این کتاب با ۱۸۶ صفحه مصور، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۷ هزار تومان منتشر شده است.