پیشنهاد کتاب نویسندگان برای نوروز ۹۷/ حمیدرضا امیدی سرور

-فانوس جادویی زمان

انتخاب دو کتاب از میان خیل آثار منتشرشده در سالی که گذشت کار دشواری است؛ چراکه خوشبختانه در سال گذشته کتاب‌های خوب زیادی منتشر شدند که نام‌بردن آنها سیاهه‌ بلند و بالایی را می‌طلبد. پس برای راحتی کار دایره انتخاب‌ها را محدود می‌کنم به حوزه ادبیات. پیشنهاد اولم دوم که یک کار تالیفی است از قضا حاصل پرداختن یک فیلسوف به ادبیات است. «فانوس جادویی زمان» اثر داریوش شایگان که از سوی انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شده است، حاصل تعلق خاطر دیرینه داریوش شایگان به مارسل پروست و شاهکار ماندگارش «در جست‌وجوی زمان از دست‌رفته» است. او پروست را خالق حماسه‌ای مدرن دانسته و شاهکارش را شرح سیر سلوک انسان مدرن در دنیایی که هنجارهای متافیزیکی آن به‌هم ریخته است. علاقه شایگان به پروست به روزگار دانشجویی او در ژنو بازمی‌گردد. جالب اینکه او نیز همچون بسیاری پس از خواندن جلد نخست «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» مطالعه دیگر مجلدات را به زمانی در آینده موکول کرده بود! اما برخلاف بسیاری از ما خوشبختانه او سر قولش ماند و سرانجام زمان آن رسید و حاصل آن نیز کتاب ارزشمندی شد به‌نام «فانوس جادویی زمان» که خواندنش را نباید از دست داد؛ به‌ویژه اگر خواننده پروست بوده باشیم یا قصد خواندن آن را داریم.

-فلسفه ادبیات

در حوزه ترجمه به‌گمانم یکی از برجسته‌ترین کتاب‌های منتشرشده که خواندنش برای هر اهل ادبیاتی از واجبات محسوب می‌شود، «فلسفه ادبیات» اثر پیتر لامارک است که نشر نو با ترجمه خوب میثم محمدامینی به شکل نفیسی منتشر کرده است، چنان‌که افزون بر ارزش محتوا، کیفیت مطلوب کتاب‌پردازی و انتشار آن نیز مخاطب را برای خواندنش به شوق می‌آورد. اهمیت کتاب در این است که توسط یک اهل فلسفه نوشته شده است، در روزگاری که به‌گمانم برای درک درست ادبیات، باید با فلسفه نیز به قدر کفایت آشنایی داشت. اما خود کتاب اثری صرفا فلسفی و دشوار نیست، بلکه کتابی است که با رویکردی فلسفی درباره اهمیت ادبیات نوشته شده است. پیتر لامارک به خواننده نشان می‌دهد که چگونه ادبیات به عنوان شکلی از هنر دارای اهمیت شده است. از شأن هستی‌شناختی آثار ادبی سخن گفته و شکل‌های تفسیر ادبی را واکاوی می‌کند. به‌طور خلاصه اگر بگویم این کتاب به خواننده یاد می‌دهد وقتی با این پرسش روبه‌رو شد که چرا فلان رمان، اثر خوبی است؟ بتواند به جای جواب‌های کلی‌گویانه و ذوقی به شکلی علمی و حساب‌شده پاسخ بدهد. این کتاب به خواننده می‌فهماند که چرا بعضی رمان‌ها یا شعرها آثار هنری محسوب می‌شوند و بعضی دیگر نه. پیتر لامارک با کتاب خود بستری فراهم می‌کند تا دریابیم که چطور با نگاهی فلسفی می‌توان به دریافت‌های عمیق درباره ادبیات و چیستی آن رسید.

*منتقد و روزنامه‌نگار
آرمان