این مقاله را به اشتراک بگذارید
‘
«شوهرباشی» با ترجمه میترا نظریان (نشر ماهی)
فرصتی برای بازخوانی شاهکاری از داستایفسکی
«شوهر باشی» نوشته‌ی فئودور داستایفسکی، نویسنده‌ی بزرگ ادبیات روس که با ترجمه میترا نظریان توسط نشر ماهی منتشر شده، برگردان تازه‌ای‌ست از رمانی که پیشتر باعنوان همیشه شوهر به فارسی ترجمه شده بود. ترجمه‌هایی که البته سالها از انجام آنها می‌گذشت و جای خالی برگردانی متاسب با زبان فارسی این سالها احساس می‌شد و حالا چه بهتر اینکه چنین ترجمه‌ای توسط ناشری معتبر به بازار فرستاده شود که به وسواس و دقت شناخته می‌شود و مترجم نیز آن را از زبان اصلی (روسی) به فارسی در آورده‌است.
داستایفسکی از نویسندگانی بود که بازتاب اوضاع و احوال شخصی‌اش در دوره‌های مختلف زندگی، گاه به شکلی قابل ردیابی در آثارش هویدا می شد. او در هنگام نوشتن این رمان هم احوالات آشفته و نابسامانی داشت که بازتاب آن را می توان در شخصیتهای اصلی رمان دید . اما نباید از این نکته غافل شد که چنین شرایطی اغلب به عنوان یک نیروی خلاقه‌ی قدرتمند در متن رمان ذخیره شده است.
«شوهرباشی» را داستایفسکی در سال ۱۸۶۹ در درسدن نوشت و یک سال بعد در ۱۸۷۰ ابتدا در یک مجله منتشر شد و سپس در قالب کتاب درآمد. البته این نوع انتشار در آن هنگام مرسوم بود و داستایفسکی پارهای شاهکارهایش را ابتدا به صورت پاورقی در نشریات منتشر مرده بود.
این رمان که در قیاس با آثار مهم داستایفسکی از حجم کمتری برخوردار است در فاصله زمانی میان دو شاهکار مهم او یعنی بعد از ابله و پیش از شیاطین نوشته شده است. شاید به همین دلیل است که باوجود ارزشهایی که دارد؛ آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است. بدون شک چاپ تازه و مقبول نشر ماهی از این کتاب فرصتی است برای بخواندن این اثر که از جنبه‌هایی ادای دینی است به سبک آثار گوگول و از جنبه یاد آور آثار نویسندگان شاخص فرانسوی همانند گی دوموپاسان و یا گوستاوفلوبر (بخصوص در مادام بواری) است.
شخصیتهای اصلی رمان دو مرد هستند یکی ولچانینف که احوالی مالیخولیایی دارد، مردی که به چهل سالگی رسیده و فکر می کند که پیری‌اش نزدیک است. دیگری تروستسکی که نام رمان یعنی «شوهرباشی» تجسم شخصیت اوست. تروستسکی که همسر بی وفایش را از دست داده به واسطه نامه‌های بازمانده از او، در اندیشه انتقام‌گیری از ولچانینف است که روزگاری با همسرش رابطه داشته است. رویارویی این دو شخصیت موقعیتی تراژیک و در عین حال کمیک را می سازد که این رمان را به اثری خواندنی و تاثیر گذار بدل کرده است.
‘