نگاهی به رمان «خانه کوچک» اثر محمد علی علومی

رمان خانه کوچک، پرونده زندگی شخصی‎ست درگیر اعتیاد. پرونده‎ای که محور اصلی‎اش پسر قهرمانی است. مردی که همه به او افتخار می‎کنند و الگوی همه است. امیری که مرام و مسلک عیاران را دارد. قهرمانی که نیرومند است و قوی. در کنار امیر آدم‎‎های دیگری هم در کتاب هستند. خانواده‎اش. خانواده‎ای سنتی و از طبقه فقیر جامعه و اما فرهنگی.

رمان خانه کوچک دو مسأله را به خوبی توصیف کرده است. یکی اعتیاد و دیگری اختلاف طبقاتی، نابرابری و بی‎عدالتی. خانواده‎ای فرهنگی که جزو طبقه متوسط رو به پایین هستند. به این نوع زندگی در اصطلاح جامعه زیر خط فقر می‎گویند. از طرفی پدر امیر که عمری با بدی‎ها جنگیده، با قاچاقچیان و موادفروشان؛ و حالا خود درگیر این معضل شده است. درآمدی ناچیز و زندگی حقیرانه‎ای دارد که در متن و خط‎‎های کتاب به تصویر کشیده شده است. داستان به ما نشان می دهد چگونه آدم‎‎هایی که جزو افتخارات جامعه هستند، در فقر به سر می‎برند و کسی آن‎ها را نمی‎شناسد و نه نشان شایستگی به آن‎ها تعلق نمی‎گیرد.

در جای جای کتاب نوشته شده که پدر امیر نگهبان کارخانه است. مردی که روزگاری قهرمان میدان جنگ با قاچاقچیان بوده.

و امیر، پسریست که عاشق می‎شود. عشقی که او را درگیر اعتیاد می‎کند. و نویسنده در لابلای ماجراهایی که بر شخصیت‎های رمان می گذرد در نمایش ناهنجاری هایی که اعتیاد به دنبال دارد به توفیق دست می یابد. اما این‎که همه مصرف کننده‎ها جزء مطرودین جامعه هستند و در مکان کثیف و متعفنی زندگی می‎کنند، اشتباه است. این هم برمی گردد به سطح طبقاتی اجتماع. آدم‎‎های فقیر هستند که با مصرف مواد رو به زوال فکری و جسمی می‎روند. چهره یشان رنجور و رنگ پریده می‎شود و چون پول کافی برای تغذیه درست و مناسب ندارند، روز به روز رو به تحلیل می‎روند. اما آیا کسانی هم که متعلق به طبقه مرفه جامعه هستند، این‎گونه می‎شوند؟

کتاب خانه کوچک، پر از سئوال است. پر از بغض و پر از حرف‎‎های ناگفته. اما آوردن عشق و پرداختن به آن یک جور راه حل است. راه حلی برای ترک مواد. امیری که از عشق معتاد می‎شود و با عشق نجات پیدا می‎کند.

و منیژه نامزد امیر، دختری که با شنیدن هر جمله، دیدن هر نشانی، خواندن کتاب‎‎های بسیار و گوش دادن به سخنان پندآموز، سطح دانش و آگاهی‎اش بالا می‎رود. تعالی روحی و ارتقای ارزش انسانی را می‎توان در شخصیت منیژه جست‎وجو کرد.

رمان خانه کوچک عشق و اعتیاد را مترادف هم قرار داده است. عشقی که مثل دارویی مؤثر می‎ماند برای ترک اعتیاد. و اما در کنار عشق منیژه به امیر، عشق خانواده‎اش به او برای رهایی‎اش تأثیر عمیقی دارد. برای کناره‎گیری از اعتیاد حمایت خانواده مهم‎تر از هرچیزی می‎تواند باشد. مسأله‎ای که در کتاب به خوبی به آن پرداخته شده.

و سرانجام رمان خانه کوچک قهرمان بودن امیر‎هایی را ثابت می‎کند که در جنگ با اعتیاد پیروز از میدان خارج می‎شوند.