کارکردهای گفت‎و‎گو در داستان

کارکردهای گفت‎و‎گو برای آماده سازی:

برای آماده سازی اغلب از گفت‎و‎گو استفاده می‎‎کنند. شخصیتها معمولاً برای ایجاد ارتباط، بیان خویشتن و قانع کردن دیگران، حرف می‎‎زنند. به علاوه می‎‎توانند نهال داستان و روابط احتمالی آینده را در عمل داستانی زمان حال بکارند.

مثال: دو قاتل مشغول صحبت اند:  “انگار کولاک ناجوری راه افتاده. فکر می‎‎کنی جیمی بتواند بیاید روی آب؟”

“نه، بیست و پنج کیلویی زنجیر دورش پیچیدم.”

“باید پنجاه کیلویش می‎‎کردی. این کولاک ناجور می‎‎آوردش بالای آب.”

صحنه‎ی کامل، دو هدف را بر آورده می‎‎کند: الف) داستان را در زمان حال پیش می‎‎برد. ب) خواننده را برای حادثه‎ی مهم‎تر بعدی آماده می‎‎کند.

مثال: به مکانیک الکلی هواپیما هشدار می‎‎دهند ‎که اگریک بار دیگر سرِ کار مست کند، اخراجش می‎‎کنند. به او مأموریت می‎‎دهند ‎که هواپیمایی باری را ‎که حامل مواد منفجره‎ی حساس است بازرسی کند. او ضمن آن‎جام کار، با تمایل شدید مشروبخواری اش مبارزه می‎‎کند. و بادستانی لرزان مخزنهای اکسیژن اضطراری را پر و پیچ و مهره‎ها را سفت می‎‎کند و به نقاط اصطکاک، روغن می‎‎زند. کارش تمام می‎‎شود و خوشحال است ‎که بر میل شدیدش غلبه کرده است.

هدف عمده‎ی صحنه‎ی بالا این است ‎که نشان دهد مکانیک می‎‎تواند با تمایل مشروبخواری اش مبارزه کند. هدف فرعی آن افشای این نکته است ‎که وی موقع مبارزه علیه تمایل مشروبخواری اش بی‎مبالات است و بعداً هواپیمای باری سقوط می‎‎کند.

آماده سازی تأثیری پیوند دهنده نیز دارد و موجب پیوستگی داستان یا رمان می‎‎شود. وقتی صحنه ای خبر از وقوع صحنه‎ی دیگری می‎‎دهد، صحنه‎ی بعد نیز یادآورِ صحنه‎ی قبل است. و این، گذشته و حال را در جریانی پیوسته، به هم متصل می‎‎کند. و با وجود این‎که صحنه‎های رمان به طور مستمر و کم کم ظاهر می‎‎شود اما تأثیرش این است ‎که گویی همه با هم رخ می‎‎دهد و مثل تجربه ای کامل است.

28- استفاده از تصاویر برای توصیف نگرشها

از تصاویرمثل تشبیه و استعاره، برای واقعی ‎تر کردن صحنه استفاده می‎‎کنند. تصاویر بر جزئیاتی ‎که احتمالاً در وضعیت عادی در میان دیگر جزئیات گم می‎‎شوند تأکید می‎‎کند. بیان تصویری جزئیات، به جزئیات دیگر نیز به طور ضمنی اشاره می‎‎کند:  “تیرها همچون کولاکی از برف و باران از دیواره‎ی دژ باریدن گرفت.” در این‎جا دیگر نیازی به توصیف کمان، پرتاب تیر، کماندار و دژ نیست.

تصاویر جلوه‎ی نثر عادی را دو چندان می‎‎کند. به علاوه بدون آن‎که نیازی به توضیح و دخالت نویسنده باشد، طرز نگرش اشخاص را نیز بیان می‎‎کند.

“ابرها در آسمان حرکت می‎‎کردند” به گیرایی جمله‎ی “ابرها مثل سبدهای رختشویی خاکستری خودشان را در آسمان پیش می‎‎کشیدند” نیست. چه، در این حالت نویسنده جزئیات عادی را جالب‎تر بیان و حال و هوایی تازه نیز خلق کرده است.

جمله‎ی “وقتی مرد صحبت می‎‎کرد، بینی اش مثل انگشتی پت و پهن دائم به شما سقلمه می‎‎زد” تصویری ‎تر از جمله‎ی “بینی مرد پهن بود” یا “مرد بینی پهنی داشت” است.

از تصاویر برگزیده و به اختصار استفاده کنید. از جمله‎ی “آلبرت به گوشه‎ی خیابان نگاه کرد. تیر چراغ برق پیاده رو مثل کارگران دوره گرد و نزار می‎‎ماند” معلوم می‎‎شود ‎که آلبرت غمگین و افسرده است. اما اگر تصویر را تغییر دهیم، حالت آلبرت نیز تغییر می‎‎کند:  “تیر چراغ برق پیاده رو مثل دلقک لاغری ‎که روی کره ای درخشان تعادلش را حفظ کرده است بود.” در این‎جا آلبرت شاد و سرحال است. از آن‎جا ‎که تیر چراغ برق از جمله اصلی‎‎ترین تأسیسات ثابت خیابآن‎های شهر است، احتیاجی نیست نویسنده‎ی تأسیسات ثابت دیگر خیابان را نیز مثل صندوق پست، سنگ جدول، درها و ایوآن‎های سرپوشیده‎ی خانه ها، توصیف کند تا خیابان باور کردنی به نظر آید. چرا ‎که خواننده خود جاهای خالی را با استفاده از همین اشاره‎ی ضمنی پر خواهد کرد.

اما اگر در یک جمله جزئیاتت مادی و در جمله‎ی بعد حالت شخصیت را توصیف کنیم ضمن این‎که دچار اطناب شده ایم بین صحنه و شخصیت جدایی انداخته ایم:

مثال (توصیف جزئیات مادی) : آلبرت به گوشه‎ی خیابان نگاه کرد و تیر چراغ برق را دید. (وصف حالت شخصیت) احساس افسردگی کرد.

اما توصیف جزئیات مادی و حالت شخصیت با استفاده از تصویر و در یک جمله، آن‎ها را در جمله ای کوتاه به هم پیوند می‎‎دهد.

مثال: آلبرت تیر چراغ برق را ‎که مثل کارگر دوره گرد نزار در گوشه‎ی خیابان بود دید.

نویسنده با آمیختن جزئیات مادی و حالت شخصیت در یک جمله، شخصیت و صحنه را یکی می‎‎کند. و به جای دو جمله با یک جمله آن را دو را وصف می‎‎کند. چرا ‎که اگر بتوان جمله‎ی زائدی را حذف کرد، درنگ جایز نیست.