Share This Article
‘
ترجمه‌اي ديگر از شاهكار اگزوپري
نسيم آصف
«شازده كوچولو»، يا آن‌طور كه علي شكرالهي نوشته، «شاهزاده كوچولو»؛ داستاني مشهور از آنتوان د سنت اگزوپري است كه تاكنون ترجمه‌هاي متعددي از آن به فارسي منتشر شده است. آخرين ترجمه اين كتاب به‌تازگي توسط علي شكرالهي در نشر مينياتور به‌چاپ رسيده. محمد قاضي در دهه سي و ده سال پس از انتشار اين داستان در فرانسه آن را به فارسي ترجمه كرد و از آن زمان تاكنون نزديك به سي مترجم ديگر به سراغ ترجمه اين داستان رفته‌اند. شكرالهي در پيش‌نوشتار ترجمه‌اش، با اشاره به ترجمه‌هاي مكرر اين كتاب، دلايل ترجمه مجددش از آن را نوشته و به كاستي‌هايي كه به‌نظرش در ترجمه‌هاي پيشين وجود داشته اشاره كرده: «زنده‌ياد محمد قاضي، در دوراني آن را ترجمه كرده بود كه كار ترجمه در ايران آنچنان كه بايد و‌شايد فراگير نبود و تحصيل‌كردگان و تعداد ايرانيان برون‌مرز، گستره ميليوني امروز را نداشت. پس بدون‌شك، با گذشت ٦٠ سال از آن تاريخ، واژه‌ها نيز به‌گونه‌اي ديگر بيان مي‌شود و زبان و گستره واژگان پارسي نيز دستخوش تغييراتي شده است!
نكته مهم‌تر اين‌كه، از آن‌جايي كه ايشان ترجمه اين كتاب را يك سال پس از كودتاي ٢٨ مرداد برعهده گرفته‌اند، در استفاده‌كردن از نام شاهزاده، دوري جسته و نام شازده را برگزيده‌اند و در فصل دهم نيز، كه در مورد يك پادشاه است، به نظر مي‌رسد ايشان در كار ترجمه، موضع سياسي خود را اعمال نموده و عده‌اي ديگر نيز ناآگاهانه، همين شيوه را دنبال كرده‌اند!». يكي از مواردي كه شكرالهي به‌عنوان نقص ترجمه‌هاي موجود از اين داستان به آن اشاره كرده، واژه Apprivoiser است كه اهلي‌كردن يا رام‌كردن ترجمه شده و به‌اعتقاد شكرالهي، در زبان فرانسه به مفهوم خوگرفتن، مانوس‌شدن، الفت‌گرفتن، اخت و هم‌دل‌شدن است. شكرالهي درباره فرايند ترجمه‌اش نوشته: «ترجمه اين اثر جاودانه بيش از دو سال به درازا كشيد، چراكه بايسته بود براي اطمينان از درك مفاهيم اجتماعي و فهم معاني فلسفي اين كتاب، آن‌چه را كه در توان داشتم به‌كار گيرم. بنابراين، در ترجمه حاضر، تلاش فراوان شده تا سبك اديبانه، شاعرانه و عارفانه اين كتاب ارزشمند حفظ و رعايت شود. بدين‌منظور، پس از بررسي ترجمه انگليسي كتاب، به برگردان سوئدي آن، ترجمه خانم گونور بانگ مراجعه نمودم و واژه‌هاي اساسي و جملات مهم را با متن فرانسوي آن مقايسه كردم… در ادامه همين روند، پس از مشورت با گروهي از دوستان اهل شعر و ادبيات، ساكن در واشنگتن دي‌سي و شهرهاي اطراف آن، قرار بر اين شد كه دوستان پس از مطالعه كتاب به زبان‌هاي گوناگون، جهت بررسي محتواي داستان و تبادل‌نظر پيرامون نكات مهم آن، نشستي برگزار نمايند. اين گردهمايي در نيمه دوم سال ٢٠١٣ برگزار شد، كه بسيار مثبت بود و كمك شاياني براي پي‌بردن به ژرفاي داستان نمود». مترجم كتاب در پي‌نوشتاري كه در پايان كتاب آورده است، درباره برخي واژه‌ها و جملات كتاب توضيحاتي داده تا معناي آن‌ها روشن‌تر شوند. او با اشاره به اهميت اين كتاب نوشته: «با درنظرگرفتن نگارش ٢٣٨ كتاب درباره كتاب شاهزاده كوچولو و ٢٥٣ كتاب درباره نويسنده آن در سراسر دنيا، مي‌توان نتيجه گرفت كه اين داستان كوتاه نه‌تنها پيام همبستگي و دوستي براي جامعه بشري دارد، بلكه مسئوليت‌هاي انسان در برابر طبيعت و ساير موجودات را با به‌چالش‌كشيدن آدم‌بزرگ‌ها يادآور مي‌شود».
شرق
‘
4 Comments
ناشناس
یعنی هر کی ترم دوی فرانسه می ره این کتابو ترجمه می کنه و یه نظر انتقادی هم می گیره!!! اصلا ترجمه قاضی بد، ترجمه نجفی یا شاملو و پارسایار هم بدند. سی و چند ترجمه دیگر هم بدند؟ این همه کتاب در این عالم وجود دارد. من نمی دانم چرا مطبوعات ادبی ما به این قضیه واکنش نشان نمی دهند؟ به خدا خجالت آورده
سامان
بهتر است اول انتقادات شكرالهى به ساير ترجمه ها خوانده شود و بعد نظر دهيم !
چون من هنوز خودم نخوانده ام، نظر نميدهم !
محسن
من این ترجمه جدید را به دقت زیاد خوانده ام و فکر می کنم کاستی هایی که در مورد ترجمه های قبلی مطرح شده درست است و مترجم روی تمامی ترجمه ها با وسواس بسیار زیاد به مدت طولانی وقت صرف صرف کرده است و کاری نو و قابل طرح و بررسی است و چقدر خوب که متخصصین زبان فرانسه در مورد این کتاب نطر دهند . چون مترجم آن را از زبان فرانسه که زبان اصلی کتاب است به فارسی ترجمه کرده و آن را با ترجمه های انگلیسی، ایتالیاتی، فنلاندی ، سوئدی ، تطبیق داده است که در مقدمه کتاب به آن اشاره شده است.
مژده ژیان
این داستان به قدری زیبا و ارزشمند هست که بعد از سالیان سال از درگذشت اگزوپری هنوز هم مخاطبان زیادی دارد(اگرچه اولن چاپ به زبان آلمانی بعد زا درگذشت اگزوپری ) بوده! ولی متاسفانه ، عوام برای خرید یک جلد از این کتاب توجه چندانی به مترجم آن ندارند و کتاب را بر اساس قیمت و یاد تصوویر روی جلدش انتخاب مکینند. کتابی که اخیرا توسط علی شکر الهی و نشر مینیا تور به بازار کتاب آمده ، شاید یکی از شایسته ترین ترجمه های موجود باشد ، پون علاوه بر ترجمه از زبان اصلی به فارسی توضیحاتی هم در مورد ترجمه های دیگر مترجمان انجام داده است. در واقع علی شکر الهی به نوعی یک پژوهشکر و محقق داستان شاهزده کوچک است ، اما متاسفانه بخاطر قیمت نسبتا بالای کتاب (15 هزیار تومان) مورد بی مهری و بی توجهی مخاطبان قرار گرفته. اما این ترجمه با تووضیحات خوبی در آن آمده هشداری است به مترجمینی که در پی نام و شهرت دست به ترجمه هایی نسبتا بی ارزش میزنند. بی ارزش ، چون یا عینا از روی دست دیگر مترجمین کپی شده و یا از کتابهایی که به زبان انگلیسی ترجمه شده اند. در کتاب علی شکر الهی تمام این موارد مو به مو بررسی و عنوان شده. جمله ای از علی شکر الهی :هراس من بارى
همه از نابسامان سرزمينى ست
كه مزد كپى كننده
بيشتر از مترجم باشد