برای منتقد شدن این کتابها را بخواندید / فتح الله بی نیاز

100 کتاب برای منتقد شدن

به انتخاب فتح الله بی نیاز

فتح‌الله بی‌نیاز صد کتاب را معرفی کرده و معتقد است، برای منتقد ادبی شدن دست کم باید نصف آن‎ها را خواند.

چند سال پیش از این زنده یاد فتح الله بی نیاز که سعی و اهتمام فراوان در حوزه ادبیات و نقد ادبی در ایران داشت، سیاهه ای از صد کتاب سودمند برای علاقمندان حوزه ادبیات داستانی و نقد ادبی معرفی کرد و پیشنهاد داد که برای منتقد شدن حداقل باید نصف آنها را خواند. حسن این سیاهه این است که کتابها به صورت موضوعی و هم چنین سطح دسته بندی و تفکیک شده اند.

به هر تقدیر با احترام به خاطره فتح الله بی نیاز که حقیقتا عاشق ادبیات و نقد ادبی بود این سیاهه را در مد و مه منتشر می کنیم.

****

این نویسنده و منتقد پیشکسوت در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که بسیاری از منتقدان حتا ترمینولوژی این حوزه را نمی‌دانند، گفت، در گفت‌وگو با دیگر منتقدان به فهرستی از صد کتاب رسیده و معتقد است، برای منتقد شدن باید دست کم نصف آن‎ها را خواند.

 

بخش نخست (مرحله اول آموزش)

 

در زمینه فرهنگ‌‏ها و واژه‏‌نامه‌‏ها (مرحله اول = مقدماتی)

 

1- فرهنگ اصطلاحات ادبی – سیما داد – نشر مروارید

2- واژه‏‌نامه هنر داستان‏‌نویسی – جمال میرصادقی و میمنت میرصادقی – کتاب مهناز

 

در زمینه داستان‏‌نویسی و نقد (مرحله اول = مقدماتی)

 

1- شناخت هنر رمان – کاترین لور – ترجمه محمدرضا قلیچ‏‌خانی- نشر روزنه

2- تأملی دیگر در باب داستان – لارنس پرین – ترجمه محسن سلیمانی – نشر حوزه هنری

3- جنبه‏‌های رمان – مورگان فورستر – ابراهیم یونسی – انتشارات امیرکبیر

4- روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی – جان پک، مارتین کویل و… – ترجمه سرورالسادات جواهریان – نشر چشمه

 

بخش دوم (مرحله نزدیکی به حوزه نقد و نظریه ادبی)

در زمینه تاریخ ادبیات داستانی (مرحله اول)

 

1- سیری در ادبیات غرب – جی . بی. پریستلی – ترجمه ابراهیم یونسی – انتشارات امیرکبیر

2- تاریخ ادبیات روسیه – میرسکی – ترجمه ابراهیم یونسی – انتشارات امیرکبیر

3- تاریخ ادبیات آمریکا – ویلیس ویگر – ترجمه حسن جوادی – انتشارات امیرکبیر

4- تاریخ و مسائل زیباشناسی – فیلپ هلی، مونرو بردسلی – ترجمه محسن فاطمی – نشر حوزه هنری

5- تاریخچه نقد ادبی – ورنون هال – ترجمه احمد همتی – نشر روزنه

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله دوم)

 

1- عناصر داستان – رابرت اسکولز – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

2- داستان کوتاه – یان رید – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

3- پیش‏‌درآمدی بر شناخت رمان – جرمی هاثورن – ترجمه شاپور بهیان – انتشارات نقش خورشید

4- نظریه ادبی – جاناتان کالر – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

5- در باب طنز – سیمون کریچلی – سهیل سمی – نشر ققنوس

6- تحلیل انواع داستان – ژان میشل آدام و فرانسواز رواز – ترجمه حسین‏‌زاده و شهپرراد – نشر قطره

7 –ادبیات؛ قصری در تار و پود تنهایی – جلد اول – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر قصیده‌سرا

 

بخش سوم (مرحله تعمق در حوزه نقد و نظریه ادبی)

 

در زمینه فرهنگ‏‌ها و واژه‌‏نامه (مرحله دوم)

 

1- فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی – بهرام مقدادی – نشر فکر روز

2- فرهنگ ادبیات و نقد – جی. ای. کادن – ترجمه کاظم فیروزمند – نشر شادگان

3- پیرنگ – الیزابت دیپل – ترجمه مسعود جعفری – نشر مرکز

4- ژانر- هدر دوبرو – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله سوم)

 

1- عمل نقد – کاترین بلزی – ترجمه عباس مخبر – نشر قصه

2- راهنمای رویکردهای نقد ادبی – ترجمه فرزانه طاهری – نشر نیلوفر

3- روایت داستانی – شولومیث ریمون کنان – ترجمه ابوالفضل حری – نشر نیلوفر

4- نامه‏‌هایی به یک نویسنده جوان – ماریو بارگاس یوسا – ترجمه مجید مهتدی حقیقی – نشر شیرین

5- واقعیت نویسنده – ماریو بارگاس یوسا – ترجمه مهدی غبرایی – نشر مرکز

6- گروتسک در ادبیات – فیلیپ تامسون – ترجمه غلامرضا امامی – نشر نوید (شیراز)

7- نقد ادبی – ترجمه احمد گلشیری – نشر نگاه

8 – درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر افراز

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله چهارم)

 

1- جهان مدرن و ده نویسنده بزرگ – مالکوم برادبری – نشر چشمه

2- درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات – رابرت اسکولز – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

3- راهنمای نگارش گفت‌وگو – ویلیام نوبل – ترجمه عباس اکبری – نشر سروش

4- خلق شخصیت‏‌های ماندگار – لیندا سینگر – ترجمه عباس اکبری – نشر سروش

5- شیوه تحلیل رمان – جان پِک – ترجمه احمد صدارتی – نشر مرکز

6- قصه مکان – علیرضا سیف‌الدینی – نشر افراز

 

در زمینه فرهنگ‏‌ها و واژه‏‌نامه (مرحله سوم)

 

1- دانشنامه نظریه‌‏های ادبی معاصر – ایرنا ریما مکاریک – ترجمه محمد نبوی و مهران مهاجر – نشر آگه

 

در زمینه تاریخ نظریه و نقد ادبی (مرحله سوم)

 

1- نقد ادبی در قرن بیستم – ژان ایو تادیه – ترجمه مهشید نونهالی – نشر نیلوفر

2- تاریخ نقد ادبی – رنه‌ولک – ترجمه سعید ارباب شیرانی – نشر نیلوفر (6 جلد)

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله پنجم)

 

1-بوطیقای ساختارگرا- تزوتان تئودورف – ترجمه محمد نبوی – نشر آگه

2-زبان‏شناسی و نقد ادبی – راجر فالر، رومن یاکوبسون، دیوید لاج، پیتر بری – ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده

3-نظریه رمان و ویژگی‏‌های رمان فارسی – محمدرفیع محمودیان – نشر هرمس

4-درآمدی بر پژوهش نظریه ادبی – راجر وبستر – مجتبی ویسی – نشر سپیده‏ سحر

5-راویت داستان – محمود فلکی – نشر بازتاب‏‌نگار

6- زندگی در دنیای متن – پل ریکور – ترجمه بابک احمدی – نشر مرکز

7-راهی به رمان نو – جواد اسحاقیان – نشر گل‌آذین

8- هنر داستان‌نویسی – دیوید لاج – ترجمه رضا رضایی – نشر نی

9- تمثیل – جان مک‌کوئین – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز

10-تخیل – آر. ال . برت – ترجمه مسعود جعفری – نشر مرکز

11-آیرونی – آداگلاس کالین موکه – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز

12-پوچی – آرنولد هینجلیف – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز

13- گوتیک – فرد باتینگ- ترجمه علی رضا پپلاسید – نشر افراز

14- تراژدی –آدریان پول – ترجمه پدرام لعل بخش – نشر افراز

15-روایت‌ها و راوی‌ها – گریگوری کوری – ترجمه محمد شهبا- نشر مینوی خرد

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله ششم)

 

1- نشانه‌شناسی – پی‏یر گیرو – ترجمه محمد نبوی – نشر آگه

2- نگاهی تازه به معنی‏‌شناسی – فرانک. ر. پالمر – ترجمه کورش صفوی – نشر مرکز

3- هرمنوتیک فلسفی و نظریه گادامر – جوئل واینسهایمر – ترجمه مسعود علیا – نشر ققنوس

4- نظریه‏‌های روایت – والاس مارتین – ترجمه محمد شهبا – نشر هرمس

5- نظریه ادبی – یوهانس ویلهم برتنز – ترجمه فرزان سجودی – نشر آهنگ دیگر

6- راهنمای نظریه ادبی – رامان سلدون و پیتر ویدوسون – ترجمه عباس مخبر – نشر طرح نو

7- مدرنیسم و پسامدرنیسم در ادبیات – انتخاب و ترجمه حسین پاینده – نشر روزنگار

8- جهان رمان – رولان بورنوف و رئال اوئله – ترجمه نازیلا خلخالی – نشر مرکز

9- قصه روان‏شناسی نو – لئون ایدل – ترجمه ناهید سرمد – نشر شباویز

10- ادبیات پسامدرن – انتخاب و ترجمه پیام یزدانجو – نشر مرکز

11- بینامتنیت – گراهام آلن – ترجمه پیام یزدانجو – نشر مرکز

12- نقد و حقیقت – رولان بارت – شیرین‏دخت دقیقیان – نشر مرکز

13- زبان‌شناسی و رمان – راجر فالر – ترجمه محمد غفاری – نشر نی

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله هفتم) دوره تکمیلی

 

1- در جهان رمان مدرنیستی – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر افراز

2- مدرنیسم – انتخاب و ترجمه حسنعلی نوذری – نشر نقش ‏جهان

3- پست‏‌مدرنیسم – انتخاب و ترجمه حسنعلی نوذری – نشر نقش‏ جهان

4- تبارشناسی پست‏‌مدرنیسم – انتخاب و ترجمه علی‌اصغر قره‏‌باغی – دفتر پژوهش‏ های فرهنگی

5- واژگان و اصطلاحات فرهنگی – انتخاب و ترجمه علی‏‌اصغر قره‏‌باغی – پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی

6- پست‌‏مدرنیسم – انتخاب و ترجمه گروه مترجمان (زیر نظر عبدالکریم رشیدیان) نشر نی

7- تخیل مکالمه‌ای – میخائیل باختین – ترجمه رؤیا پورآذر – نشر نی

8- راویت و تاریخ – جمع‌آوری جفری رابرتز – ترجمه جلال فرزانه دهکردی – نشر داشنگاه امام صادق

9- پنجاه متفکر معاصر – جان لچت – ترجمه محسن حکیمی – نشر خجسته

 

نقد روی آثار مشخص

 

1-کاترین. پ. هارتنت – نقدی بر «مویه کن سرزمین محبوب من» نوشته آلن پیتون

2-والتر جیمز میلر و یانی .ای. نلسون – نقدی بر «سلاخ‏ خانه شماره پنج» نوشته کورت ونه‌گات

3-لسلی شپرد – نقدی بر «یادداشت‏های زیرزمینی» نوشته داستایفسکی

4-جان. ف. مک کیتی – نقدی بر «پیرامون اسارت بشری» نوشته ویلیام سامرست موآم

5- استانلی کوپرمن – نقدی بر «مروارید، موش‌‏ها و آدم‏‌ها، خوشه‏‌های خشم، شرق بهشت» نوشته جان استاین‌‏بک

6-هنری ای. هو. برت – نقدی بر «داستان دو شهر» نوشته چالز دیکنز

5-کارولین رابرتس ولچ – نقدی بر «ژرمینال» نوشته امیل زولا

6-بانی ای. نلسون – نقدی بر «زوربای یونانی» نوشته نیکوس کازانتزاکیس

7-جری گلن – نقدی بر «شش داستان» نوشته هرمان هسه

8-ای. ال. گیلبرت – نقدی بر «بازار خودفروشی» نوشته ویلیام تکری

9-ای. ال. گیلبرت – نقدی بر «کیم و کتاب‏‌های جنگل» نوشته رودیارد کیپلینگ

10-چارلز لیویت – نقدی بر «آخرین بازمانده موهیکان‏ها» نوشته جیمز فینمور کوپر

11-چارلز لیویت – نقدی بر «شاهزاده و گدا» نوشته مارک تواین

12-چارلز .ل. لیویت و امیلی لیویت – نقدی بر «بازگشت بومی» نوشته ت. هاردی

13-لسلی. ا. شپارد – نقدی بر «اوژنی گرانده» نوشته بالزاک

14-لسلی. ا. شپارد – نقدی بر «باباگوریو» نوشته بالزاک

15-جری گلن – نقدی بر «سیدارتا» نوشته هرمان هسه

16-دونالد رودن – نقدی بر «خاک خوب» نوشته پرل. س. باک

17-ا.س. فریدریش میر – نقدی بر «نرگس و زرین‏‌دهن » نوشته هرمان هسه

18-دیوید .ا. گودینگ – نقدی بر «ابله» نوشته داستایفسکی

19-جان ویتون – نقدی بر «دمیان» نوشته هرمان هسه

20-الیزابت .سی. فیلیپس – نقدی بر «فرزند بومی» نوشته ریچارد رایت

21-جان پک – نقدی بر نُه کتاب نوشته نویسندگان مختلف جهان

22-منتقدین مختلف – نقدی بر آثار مختلف جهان – ترجمه احمد گلشیری (4 جلد)

23-درباره آلبر کامو – ریچارد کمبر – ترجمه کیهان بهمنی