رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

برچسب: نقد ادبی

جواد اسحاقیان

جواد اسحاقیان: به دار کشیده شدن را بر تن در دادن به ننگ، برمیگزینم!

آنچه می خوانید گفتگویی است که گردانندگان مجله ی ادبی – فرهنگی «پرهیب» با جواد اسحاقیان ترتیب داده اند. پاسخ های اسحاقیان به این پرسش ها سوای جنبه های گوناگونی که دارند، از یک منظر برای «مد و مه» و مخاطبانش دارای اهمیت بسیار است و آن اینکه در ماه های اخیر بخش مهمی…

ادامه مطلب

راهنمای نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی(۱۵)/ جواد اسحاقیان

  “نقد واکنش خواننده” ۱ ـ همان گونه که از نامش برمی آید ـ بر بازتاب خواننده نسبت به “متن ادبی” تأکید می کند. با این همه، این حکم به هیچ وجه به این معنی نیست که شما به عنوان خواننده تنها به این اکتفا کنید که باری به هر جهت، باید “واکنشی” نسبت به…

ادامه مطلب

راهنمای جامع نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی (فصل چهارم) / رویکرد فورمالیستی به ادبیات / جواد اسحاقیان

اصطلاح “فورمالیسم” نخستین بار از جانب مخالفان این جنبش به کار رفت و اینان، این اصطلاح را به معنایی به کار می بردند که خود فورمالیست ها هم آشکارا آن را رد می کردند. “بوریس آیخنباوم” یکی از همین فورمالیست های برجسته می گفت: ” واقعا ً دشوار است که به یاد بیاورم که چه…

ادامه مطلب

راهنمای جامع نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی (فصل سوم)/ «ادبیات چیست؟»/ جواد اسحاقیان

گیریم که ما َنفْس نظریه یا اندیشه ی نظری از هر نوعی را تصدیق کنیم، اما سرشت “موضوع” نظریه [ که می خواهد یک متن “ادبی” را موضوع کار خود قرار دهد ] و شیوه هایی را که برای تحلیل آن برمی گزینیم ، همچنان ناگشوده و مبهم باقی می ماند. به راستی وقتی…

ادامه مطلب

راهنمای جامع نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی (فصل دوم)/ «درنگی بر سرشت و سویه های»/ جواد اسحاقیان

واقعیت، این است که منتقد ادبی، دانشجوی ادبیات (فارسی، انگلیسی و هر زبانی دیگر) و خواننده ی امروزی متون ادبی، نمی تواند در محدوده ی رویکردهای “نقد ادبی سنتی” به “خوانش متن” بپردازد و این متون و به ویژه ادبیات داستانی را، تجزیه و تحلیل، تفسیر و درک کند.

ادامه مطلب

راهنمای جامع نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی (فصل نخست)/ «نقد چیست و نقاد کیست؟»/ جواد اسحاقیان

“نقد” را در لغت، به معنی “بهین چیزی برگزیدن” و “نظر کردن در دراهم” تعریف کرده اند که به قول اهل زبان ” سَرِه را از ناسَره بازشناسند. معنی “عیب جویی” نیز ـ که از لوازم “به گزینی” است ـ ظاهرا ً هم از قدیم در اصل ِ کلمه، بوده است. به هر حال از…

ادامه مطلب

کژخوانیِ هرولد بلوم / اضطراب و تأثیر یک منتقد (ترجمه علی قاسمی منفرد)

این مقاله به مناسبت سالگرد درگذشت هرولد بلوم ترجمه شده است (۱۴ اکتبر) که با پوزش از مترجم و خوانندگان عزیز متاسفانه به دلیل مشکلات فنی مد و مه با تاخیر امروز منتشر می شود. از شما دعوت می کنیم این مطلب خواندنی را از دست ندهید.

ادامه مطلب

درنگی بر گزاره ی فقر نقد در ادبیات داستانی ایران / نورالله نصرتی

گاه گزاره یا انگاره ای در بین عامه و حتی گروهی از نخبگان رواج می یابد و جا می افتد و از فرط تکرار، منطقی و مسلم فرض می شود؛ چنان که موافقان اش لزومی به تامل و بازنگری در صحت و سقم آن با وجود گذشت زمان و وقوع تحولات مداوم در زمینه آن…

ادامه مطلب

چندگانگى قرائت رمان: سازمان اجتماعى تفسیر / مارجرى ال. دى والت

نظریه‌پردازان تفسیر باید نه تنها مساله درستى تفسیر، بلکه اختلاف قرائتها را نیز، که از ماهیت اجتماعى جایگاه هر قرائت ناشى مى‌شود، تبیین کنند. در این مقاله، خاستگاه قرائتهاى گوناگون یک رمان دنیاى فقید بورژوایى، اثر نادین گوردیمر، بررسى مى‌شود.

ادامه مطلب

برای منتقد شدن این کتابها را بخواندید / فتح الله بی نیاز

چند سال پیش از این زنده یاد فتح الله بی نیاز که سعی و اهتمام فراوان در حوزه ادبیات و نقد ادبی در ایران داشت، سیاهه ای از صد کتاب سودمند برای علاقمندان حوزه ادبیات داستانی و نقد ادبی معرفی کرد و پیشنهاد داد که برای منتقد شدن حداقل باید نصف آنها را خواند.

ادامه مطلب

نقد ادبی ظرفیت انسان‌ها برای مدارا را بیشتر می‌کند / گفت‌وگو با دکتر حسین پاینده

حسین پاینده (۱۳۴۱- تهران) بیش از دو دهه است که در فضای دانشگاهی و ادبی ایران قلم می‌زند، درس می‌دهد، و تاثیر بسزایی به‌ویژه در نقد ادبی داشته است. این تاثیرگذاری را می‌توان هم در تدریس نظریه و نقد ادبی در دانشگاه‌ و کارگاه‌های بیرون از دانشگاه دید، و هم در کتاب‌های تالیفی و ترجمه…

ادامه مطلب

در باب نقد ادبی و رمان فارسی / شهریار وقفی‌پور

در باب نقد ادبی و رمان فارسی تاریخی بی‌سنت؛ تاریخی بی‌مدرنیسم شهریار وقفی‌پور* امروزه مد این است که گفته شود «عالم هنر و ادبیات فارسی ناتوان از تولید نقد است.» هرچند شاید بتوان برای این حکم مصادیقی برشمرد، باید به ناسازه‌ پنهان در این رویه توجه داشت: چنین عملی تنها در عالم نظریه‌پردازی و نقادی…

ادامه مطلب

منتقدی صریح‌اللهجه؛ نویسنده ای جست وجوگر / قاسم هاشمی‌نژاد از نگاه حسن میرعابدینی

حسن میرعابدینی منتقد و پژوهشگر معتقد است، «آثار هاشمی‌نژاد او را نویسنده‌ای با حساسیت‌های سیاسی و معتقد به جریان «هنر برای اجتماع» نشان نمی‌دهد. البته به گمان او، هاشمی نژاد طرفدار «هنر برای هنر» نیز نیست. زیرا«فیل در تاریکی» عاری از نقد اجتماعی نیست و مانند اسرار گنج درّه جنّی ابراهیم گلستان، هجو زیرکانه‌ای است…

ادامه مطلب

زمان و مکان در ادبیات / از تازه های نشر آگاه

مروري بر «نظریه بی‌کرانگیِ» سیامک وکیلی زمان و مکان در ادبیات نسیم آصف‌زاده زمان و مکان از جمله مفاهیمی‌اند که همواره مورد توجه بوده‌ و از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته‌اند و نظریه‌های مختلفی درباره آنها وجود داشته است. زمان و مکان در ادبیات و خاصه ادبیات داستانی نیز همیشه مطرح بوده‌اند.…

ادامه مطلب

تناقض‌های پسامدرنیسم / نوشته ای از تری ایگلتون

چرا همه درباره‌ی فرهنگ حرف می‌زنند؟ آن‌هم زمانی که مسائل نسبتا مهم‌تری برای بحث هست. این ایده که همه چیز فرهنگی است، ایده‌ای که اینک در بینِ بخش‌هایی از جناحِ چپ غرب مُدِ روز است، به آموزه‌ای تعلق دارد که با نام فرهنگ‌‌گرایی شناخته می‌شود

ادامه مطلب

گفت‌وگو با مدیا کاشیگر / نقد قرائت دیگری از متن

نقد قرائت دیگری از متن گفت‌وگو با مدیا کاشیگر           پرستو رجایی   مديا كاشيگر، مترجم، نويسنده و پژوهشگر براي گفت‌وگو در مورد مسايل مربوط به ترجمه و ادبيات داستاني يكي از بهتري گزينه‌هاست. مهم‌تر از اين اما صراحت لهجه ی اوست و بي‌پيرايه گفتن‌اش و به همين دليل با او در مورد ادبيات…

ادامه مطلب

آثار رمان‌نویسان معاصر مصداقی از تهی‌شدگی ادبیات است / گفتگویی انتقادی با دکتر حسین پاینده

حسین پاینده می‌گوید:‌ اگر قائل به روشمندی نقد نباشیم، به ورطه‌ آنارشیسم شبه‌نقادانه سقوط می‌کنیم. او معتقد است: اگر روشمند بودن نقد را به‌پرسش بگیریم هیچ‌چیز به‌جز آنارشیسم جایگزین آن نمی‌شود

ادامه مطلب

نقد کتاب نقد ادبی و دموکراسی اثر دکتر حسین پاینده

نقد شعری از سهراب سپهری، بررسی چند آگهی تبلیغاتی، داستانک، جهانی شدن ادبیات ایران، نقد جدید، مرگ مولف، بررسی رمان صید قزل آلا در امریکا و مواردی دیگر از موضوعات مطرح شده در این کتاب است.

ادامه مطلب

دورکیم مرده است! ، عمل نقد و خانه کاغذی / معرفی ۳ کتاب از نشر آکه

«دورکیم مرده است» با عنوان فرعی «شرلوک هلمز به نظریه اجتماعی وارد می‌شود» یک رمان پلیسی متفاوت و تا اندازه ای مدرن است. نقش اصلی را در این رمان کارآگاه بزرگ شرلوک هلمز و همکار مورد اعتماد او دکتر جان واتسن به عهده دارند.

ادامه مطلب

گفتگو با دکتر حسین پاینده: برای داشتن فرهنگ چند صدایی نیازمند تفکر نقادانه هستیم

«نقد ادبی» در کشور ما درگیر نوعی دوگانگی در تعریف است، چنانکه هنوز هم بسیاری، نقد متن ادبی را مسیری برای ارزش‌گذاری آثار می‌دانند تا از ورای آن نقاط ضعف و قوت یک اثر را با ابزار سلایق شخصی بسنجند.

ادامه مطلب

نقد: کشفِ حقیقت نه؛ ارایه­ی خوانشِ ممکن از متن

نقد ادبی، نوشتن- خوانش یا خوانش- نوشتن است؛ این که در فرهنگ ما، نقد، شناختن سره از ناسره است؛ این یک برداشت دگم، مقتدر، وَ ایستا است؛ اصولن، در روزگار ما دیگر حرف از سره وُ ناسره، معنایی ندارد؛ چون همه چیز، ساخته می­شود؛ بنابر این، نمی­توان نمونه­ی معیار را – که گویا همان سره…

ادامه مطلب

هرنوشته ای در رد یا تایید یک اثر، نقد نیست!

مقدمه از جمله شاخص‌های ارزیابی پیشرفتگی یا عقب‌ماندگی فرهنگیِ هر جامعه‌ای، شمار کتاب‌هایی است که در آن جامعه منتشر می‌شوند. هرچقدر تعداد کتاب‌های جدید و نیز تعداد خوانندگان آن کتاب‌ها بیشتر باشد، افق فکری آحاد جامعه می‌تواند بازتر و شامل‌شونده‌تر باشد. متقابلاً هرچقدر شمار کتاب و خوانندگان کتاب در جامعه‌ای کمتر باشد، می‌توان احتمال داد…

ادامه مطلب

معیارهای انتقاد ادبی از نگاه «آنتونیو گرامشی»

ترجمه‎ی منوچهر هزارخانی/ این عقیده که هنر؛ هنر است و نه نوعی تبلیغات سیاسی«عمدی»آیا به خودی خود در راه پیدایش جریان‎‎‎های فرهنگی خاصی که انعکاس زمان‎‎‎ خودند و به تقویت جریانهای سیاسی خاصی کمک می‎‎‎کنند؛ مانعی محسوب‎‎‎ می‎‎‎شود؟ چنین به نظر نمی‎‎‎رسد. حتی به عکس بنظر می‎‎‎آید که این فکر؛  مسأله را به نحوی اصولی‎‎‎تر…

ادامه مطلب

مخاطبان نقد چه کسانی هستند؟

«به حرف‎های منتقدین گوش ندهید؛ تاكنون تندیس هیچ منتقدی ساخته نشده است.» ژان سیبلیوس (آهنگساز فنلاندی) شاید جملاتی نظیر آنچه در بالا آمد، به اشكال گوناگون و درحوزه‎هایی مختلف، پیش از این نیز بارها شنیده باشید. سخنانی كه شاید در نگاه نخست پربیراه هم به نظر نر‎سند. به راستی كدام‌یك از ما تاكنون تندیس ساخته…

ادامه مطلب

ضرورت آسیب شناسی نقد ادبی امروز

نقد و به‎ویژه نقد ادبی از دیرباز در این دیار اوضاع چندان به سامانی نداشته و متاسفانه هرچه به لحاظ زمانی پیش آمده‎ایم، همپای رشد كمی آنچه در تصور عمومی نقد نامیده می‌شود، رشد كیفی خاصی مشاهده نمی‌شود و آنچه تحت عنوان نقد ادبی جدی، در گذشته در برخی از ماهنامه‎ها یا فصلنامه‎های وزین ادبی…

ادامه مطلب