برنده‌های و بازنده‌های واقعی خندوانه چه کسانی بودند/ یادداشتی خواندنی درباره استندآپ کمدی ایرانی در خندوانه

نگاهی به خندوانه و رقابت استندآپ کمدی‌اش

کسی که از کاری که دارد انجام می‌دهد شرم ندارد. به همین دلیل هم هست که نه اهل شعار دادن است و نه می‌خواهد پیام‌های اخلاقی را منتقل کند. هدف صرفا خنداندن است. او به روی صحنه می‌آید تا مخاطب را شاد کند…

مهران غفوریان پس از ساخت مجموعه‌های تلوزیونی پر بیننده‌ای چون حرف تو حرف، این چند نفر و زیر آسمان شهر، موفق شد نامش را به عنوان یکی از کارگردان‌های موفق سریال‌های کمدی مطرح کند. موفقیتی که البته در ادامه دوام نیاورد و پس از شکست سری سوم زیر آسمان شهر و ورود ممنوع، ممنوع به سرعت رنگ باخت. اتفاقی که موجب شد غفوریان دست از ساخت مجموعه‌های تلوزیونی بکشد و به بازی در آثار دیگران بسنده کند. تغییر مسیری که نتیجه‌اش شد چند سریال فراموش‌شدنی و چند فیلم سینمایی نازل که باعث شدند غفوریان از سطح اول کمدی ایران فاصله بگیرد.
این روند تا چندین سال ادامه داشت و با اوج گرفتن کمدین‌های دیگر، غفوریان کاملا به حاشیه رانده شد. هر چند با وجود این، گاهی در یکی از آن سریال‌های مناسبتی کم کیفیت، لحظاتی از کار او می‌دیدیم که نشان از استعدادش در اجرای شوخی‌ها داشت و ما را یاد دوران موفق‌اش در حرف تو حرف می‌انداخت. اما او هم‌چنان نمی‌توانست فرصت مناسبی برای بروز توانایی‌های خود پیدا کند. در چنین شرایطی حتی گمان می‌رفت که غفوریان تمام شده و دیگر نباید از او انتظار ارائه یک کار واقعا بامزه را داشت.
اوضاع به همین شکل جلو رفت تا مهران مدیری تصمیم گرفت مجموعه شوخی کردم را برای شبکه نمایش خانگی بسازد. او که تجربه شکست خورده ویلای من را پشت سر گذاشته بود، این بار به سراغ اغلب کمدین‌های نام آشنای تلوزیون ایران رفت تا با دور هم جمع کردن آن‌ها و ساخت یک مجموعه آیتمی مانند گذشته، بار دیگر اعتماد مخاطبانش را بدست آورد.
شوخی کردم اگر چه مجموعه چندان موفقی از آب در نیامد، اما برخی از آیتم‌هایش مورد استقبال قرار گرفت و حتی در فضای مجازی هم دست به دست شد که جذاب‌ترین و بامزه‌ترین آن‌ها، آیتم بازجویی با حضور مهران غفوریان بود. بخشی که غفوریان در آن نقش یک زندانی را بازی می‌کرد که در مورد مسائل مختلف مورد بازجویی قرار می‌گرفت. همین آیتم‌ها که توسط امیر مهدی ژوله نوشته شده بودند و غفوریان شوخی‌هایش را به بهترین شکل ممکن اجرا می‌کرد، باعث شد تا دوباره یادمان بی‌افتد که در این مدت چه کمدین مستعدی در سایه مانده است. همین چند قسمت کافی بود تا غفوریان دوباره توانایی‌های خود را نشان دهد و بار دیگر با مهران مدیری و این بار در سریال در حاشیه همکاری کند. سریالی که از تلوزیون پخش شد و مورد استقبال خوبی هم قرار گرفت. دیگر می‌شد به این نتیجه رسید که مهران غفوریان بار دیگر دارد به سطح اول کمدی‌های تلوزیونی ایران باز می‌گردد.
تا این‌که خندوانه و مسابقه‌های استندآپش با عنوان خنداننده برتر از راه رسید. مسابقه‌ای که تعدادی از کمدین‌های آشنا و کم‌تر شناخته شده را دور هم جمع کرد تا مردم را بخندانند و با یکدیگر رقابت کنند. خندوانه با تمام نقاط ضعفی که داشت، موفق شد یک بار دیگر بازار کمدین‌ها را داغ کند. برای کسی مثل امیر مهدی ژوله این برنامه فرصتی بود تا مردم بیشتر او را بشناسند و با توانایی‌هایش در استفاده از شوخی‌های کلامی آشنا شوند. کسی از او انتظاری نداشت. اما برای مهران غفوریان و کسانی چون رضا شفیعی‌جم و یا بیژن بنفشه‌خواه قضیه متفاوت بود. آن‌ها بازیگران شناخته شده‌ای بودند که باید پس از سال‌ها تجربه، به شکل کاملا بی‌واسطه‌ای خود و استعدادشان در خنداندن مردم را به قضاوت می‌گذاشتند. شاید به همین دلیل هم بود که غفوریان تا این اندازه انگیزه داشت. برای او که احتمالا بهتر از بقیه می‌دانست که می‌تواند چه قدر بامزه باشد، این بهترین فرصت بود تا خودی نشان دهد. نه این‌که بخواهد به محبوبیت‌اش بی‌افزاید. غفوریان واقعا از خنداندن مردم لذت می‌برد. این را می‌توان کاملا در اجراهایش دید. او انگیزه داشت چون حالا امکان مناسبی برایش فراهم شده بود تا به راحتی این کار را انجام دهد. فرصتی که مدت‌ها بود آن طور که باید در اختیارش قرار نمی‌گرفت. از طرفی مدتی است که جنس شوخی‌ها، لحن و اکت‌های غفوریان تا حدودی تغییر کرده است. آن‌چه ما در این روزها از او دیده‌ایم نسبت به گذشته متفاوت است. پس این مسابقه مکان مناسبی برای این سبک از شوخی‌های او نیز بود. این شد که غفوریان به دور از غرور و با شور کافی در این برنامه شرکت کرد و با اجراهای بامزه و استفاده هوشمندانه از فیزیک و میمیک‌اش توانست نشان دهد که چه کمدین توانمندی است.
کسی که از کاری که دارد انجام می‌دهد شرم ندارد. به همین دلیل هم هست که نه اهل شعار دادن است و نه می‌خواهد پیام‌های اخلاقی را منتقل کند. هدف صرفا خنداندن است. او به روی صحنه می‌آید تا مخاطب را شاد کند. با حسی واقعی و خالص که به سرعت از طریق لنز به بیننده‌ها منتقل می‌شود. داستان‌ها و خاطراتی در تلویزیون تعریف می‌کند که بسیاری از ما با نمونه‌های مشابه‌اش بارها بین خودمان شوخی کرده‌ایم، اما هیچ وقت راهی به تریبون‌های رسمی این مملکت نیافته بودند.
غفوریان به خوبی آگاه بود که قرار نیست کار عجیب و غریب و خاصی انجام دهد. او به خوبی می‌داند که کمدی یعنی زمان بندی و به کار بردن درست لحن و اکت. به همین دلیل هم می‌تواند حتی شوخی‌های تکراری را نیز بامزه از آب در بیاورد. چون او کمدینی است که وابسته به ایده‌هایش نیست و می‌تواند با سوژه‌های مختلف شوخی کند. نقش بازی نمی‌کند، همانی هست که هست. خود را بالاتر از مخاطب نمی‌بیند، فاصله‌اش را با بیننده به حداقل می‌رساند و اجازه می‌دهد که او را راحت بپذیریم.
شوخی‌هایش ظاهرا یک سری خاطرات دورهمی و نوستالژیک‌اند. اما در برخی از آن‌ها نکات هوشمندانه‌ای نیز وجود دارد که کارش را جذاب تر هم می‌کند. خاطرات بامزه او از پدرش را می‌توان بهترین دستاورد مسابقه خندوانه در نظر گرفت. کسی که شوخی با پدرش را بدون کوچترین بی‌حرمتی با آن همه جزئیات تا مجلس ختم و حتی آن دنیا و در خواب نیز ادامه می‌دهد، بدون شک تواضعی دارد که وجودش برای هر کمدینی لازم است. غفوریان در رقابت خنداننده برتر به خوبی نشان داد که می‌تواند بار دیگر به سطح اول کمدی ایران بازگردد. او حالا دوباره به اوج برگشته و دوران کم فروغ‌اش را پشت سر گذاشته است.

کافه سینما / آریان گلصورت