«گونتر گراس» بی‌شک آخرین بازمانده از غول‌های ادبیات قرن بیستم اروپا بود؛ نویسنده‌ای متفکر و سازش ناپذیر، روشنفکری عملگرا و وجدان بیدار نه تنها ژرمن‌ها که گوشه گوشه‌ دنیا. منتقدی جان‌سخت که تا آخرین نفس‌هایش هم از نقد بی‌واسطه قدرت دست نکشید.