رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

ادبیات

«دلوز» امروز به چه کارمان می‌آید؟

امروز چه بر سر میراث دلوز می‌آید؟ هرچیزی و هر کسی که از دلوز تأثیر گرفته باشد، باید پیوسته در برابر تقلیل دلوز به تصویری دگماتیک از اندیشه مقاومت کند. دلوز نه فیلسوف نافذ و مقتدر دیگری از سنت غربی است، نه چهره‌ای است که تنها مورد تحسین و ستایش قرار گیرد.

ادامه مطلب

فراز و فرود بهرام صادقی در شعر و داستان و زندگی به روایت ضیاء موحد

آنچه می خوانید گزیده ای از صحبت های ضیاء موحد در گفتگو با اندیشه پویا ست که به نقل از «خوابگرد» در این جا منتشر شده اند. گفته های موحد درباره بهرام صادقی آنقدر نکات جالب توجه داشت که حیفمان آمد آنرا در اینجا نقل نکنیم.

ادامه مطلب

شکل‌های زندگی: به ‌مناسبت انتشار «اشراقها» آرتور رمبو با ترجمه بیژن الهی

آرتور رمبو (١٨٩١-١٨۵۴) کتاب شعر معروف خود، «فصلی در دوزخ» را زمانی سرود که نوزده سال بیشتر نداشت. او آن را در تیراژی محدود در بلژیک به چاپ رساند و سپس به مدت کوتاهی پس از آن اشعاری منثور* بدون قافیه و با ضرب‌آهنگ‌های متحد به نام «اشراقها» را سرود، بی‌آن‌که درصدد باشد آن را…

ادامه مطلب

جهان داستان (۱۷): «مشت زن حرفه ای» اثر ارنست همینگوی

ورم روی چشمش را دوباره با انگشتانش لمس کرد. چیز مهمی نبود، فقط دور چشمش سیاه می‌شد. این تمام چیزی بود که مفت و مجانی از ماجرا گیرش می‌آمد. با نگاه کردن توی آب هم نتوانست حالت چشمش را ببیند. هوا تاریک بود و او تنها بود. دست‌هایش را به شلوارش مالید و پاک کرد،…

ادامه مطلب

فوت‌ و فن جنایی نویسی ریموند چندلر / مصطفی حسینیون

داستان پلیسی به‌هزار و یک دلیل، به ندرت تبدیل به چنین کالایی می‌شود، آن‌هم کالایی سفارشی و تجویزی. این داستان همیشه درباره جنایت است. پس درباره فقدان یک عنصرِ اساسی در سیستمِ سعادت و تعالی اخلاقی است. جنایت که محرومیت و سرخوردگی یک فرد و در نتیجه محرومیت و سرخوردگی یک قوم و نژاد است…

ادامه مطلب

برشی از «بازگشت به کیلی‌بگز» اثر سورژ شالاندن با ترجمه مرتضی کلانتریان

'بازگشت به کیلی‌بگز اثر سورژ شالاندن ترجمه مرتضی کلانتریان / نشر آگاه در یک آن غریبه‌ای بود و هم از مردم کشورم. کسی مرا دیده بود و دیگر هرگز مرا نخواهد دید. این فرانسوی ریزه‌نقش سراسر ایرلند را زیرپا گذاشته بود تا قدم‌به‌قدم دنبالم بیاید. او کمی بلفاستی، کمی کیلی‌بگزی، کمی از جنس زندانیان…

ادامه مطلب

گفت‌و‌گو با سورژ شالاندن/ نویسنده‌بودن یعنی آدمی که از جهنم بازگشته!

سورژ شالاندن، از خبرنگار جنگ، به یک رمان‌نویس بزرگ رسیده که هنوز هم از جنگ می‌نویسد: از کشتار کودکان فلسطینی در اردوگاه صبرا و شتیلا، از کشتار آدم‌ها در جنگ دوم جهانی، و از مناقشات ایرلند شمالی و بریتانیا و فرانسه و در یک کلام از «جنگ»؛ هیولایی که او از آن می‌ترسد، مبادا او…

ادامه مطلب

جویس پست مدرن؛ شانس، همزمانی، خواننده/ترجمه امیر احمدی آریان

در بخش «ایتاکا» از رمان یولیسس، استیفن ددالوس دو داستان کوتاه برای لئوپلد بلوم تعریف می کند؛ یکی ماجرایی که در هتلی دورافتاده می گذرد و دیگری «حکایت درخت آلو» (که پیشتر نیز در کتاب به آن اشاره شده بود). بلوم، که در اینجا جایگاه خواننده را اشغال می کند، دو واکنش نشان می دهد.…

ادامه مطلب

ویلیام شکسپیر به روایت ابراهیم گلستان

چهارصد سال پیش شکسپیر برجسته‌ترین شاعر و گوینده در زبان انگلیسی مرد. او را بزرگ‌ترین نویسنده، حتی آفریننده انسان نو در ادبیات جهانی خوانده‌اند. بار اولی که اتفاق افتاد من کلمه «شکسپیر» ‌را ببینم و بشناسم کمی پس از وقتی بود که خواندن در زبان مادری خودم را که فارسی است یاد گرفتم، و این…

ادامه مطلب

ادبیات کسب و کار من است / نوشتن به روایت سوزان سانتاگ

«هرگز از خودم نمی‌پرسم که ما چرا زندگی می‌کنیم و برای چه به دنیا آمده‌ایم. زندگی غیرقابل تعریف‌تر و پیچیده‌تر از آن است که بتوان برای آن یک فرمول پیدا کرد. برای زندگی کردن راه‌های بسیاری وجود دارد. فکر کردن به این موضوع که آیا زندگی‌ام کامل بوده یا خیر، نه تنها شتابزده، بلکه خودباورانه…

ادامه مطلب

کافکا منهای مخاطب / احمد آرام

'کافکا منهای مخاطب احمد آرام* مخاطب، در ابتدا، گم و ناپیدا است؛ همین که بخواهید به عنوان مولف، ناهوشیارانه، به جست‌وجویش بپردازید، بر شما مسلط خواهد شد. در داستان‌های عامه‌پسند (چه از نوع فخیمانه و چه معمولی)، مخاطب بر گرده مولف سوار است. از همین رو است که، در این روند، مولف حرفی برای…

ادامه مطلب

کجای هستی ایستاده‌ای، مولف-مخاطب؟! / منیرالدین بیروتی

کجای هستی ایستاده‌ای، مولف-مخاطب؟! منیرالدین بیروتی* تا نشست گفت: چرا می‌نویسید؟ گفتم: تو چرا نفس می‌کشی؟ خندید و گفت: نفس‌کشیدن ارادی نیست، هر موجود زنده‌ای نفس می‌کشد. گفتم: یعنی نوشتن ارادی است؟ گفت: صد درصد. گفتم: پس چرا این همه آدم هستند که نمی‌نویسند؟ رفت توی فکر. گفت: شاید چون نمی‌توانند بنویسند کار دیگری می‌کنند.…

ادامه مطلب

ادبیات و داستان نویسی یه روایت جان آپدایک / امیرحامد دولت‌آبادی‌فراهانی

آنچه می‌خوانید نوشتاری است از جان آپدایک، نویسنده بزرگ آمریکایی و برنده جایزه پولیتزر در سال‌های ۱۹۸۲ و ۱۹۹۱، و جایزه کتاب ملی آمریکا در سال‌های ۱۹۸۲ و ۱۹۹۰، که با عنوان «هنرمند و مخاطبانش» در سال ۱۹۸۵ در نشریه نیو‌یورک‌بوک منتشر شده بوددر این نوشتار، آپدایک با ذکر نمونه‌های مختلفی در تاریخ هنر و…

ادامه مطلب

شرلی جکسون؛ عشق و مرگ / جویس کارول اوتس از زندگی و آثار شرلی جکسون می گوید

معروف است که شرلی جکسون، داستان «لاتاری» را خیلی سریع در مارس ۱۹۴۸ نوشت. او در آن زمان ۳۲ساله بود. داستان در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۸ در مجلۀ نیویورکر منتشر شد و بلافاصله سیلی از توجهات و اعتراض‌ها را به‌دنبال داشت. در آن زمان، نیویورکر تمایلی به تفکیک آثار داستانی و غیرداستانی نداشت، بنابراین تعدادی از…

ادامه مطلب

رمان‌ عاشقانه راهی مطمئن برای نابودکردن عشق است / آلن دوباتن

عاشق شدنْ فرایندی شخصی و خودانگیخته به نظر می‌رسد. عجیب و شاید کمی توهین‌آمیز است که بگوییم ما فقط کاری را کپی می‌کنیم که رمان‌ها و فیلم‌ها به ما یاد می‌دهند. البته تفاوت‌های نحوۀ عشق‌ورزی در طول تاریخ نشان می‌دهد که سبک عشق ورزیدنِ ما را، تا حد زیادی، تلقینات محیط غالب پیرامون تعیین می‌کند

ادامه مطلب

چطور دربارۀ کتاب‌هایی که نخوانده‌ایم حرف بزنیم؟/ روایتی پست‌مدرن از کتاب‌خوانی

این نوشته، بخشی از کتاب بایار است. او در این بخش توضیح می‌دهد چگونه دربارۀ کتاب‌هایی حرف بزنید که اسمشان را شنیده‌اید، اما هیچ‌وقت ذره‌ای از آن‌ها را نخوانده‌اید. او با مثال‌زدنِ شخصیت یک کتابدار در رمانی از موزیل، بحث خود را ادامه می‌دهد و می‌گوید: وقتی می‌توان دیدگاهی کلی دربارۀ کتاب‌ها داشت، خواندن کتاب…

ادامه مطلب

چرا ژان پل سارتر از مد افتاد؟

بررسی کتاب «لحظۀ اگزیستانسیالیستی؛ ظهور سارتر به‌عنوان روشن‌فکری عمومی» نوشتۀ پَتریک بِرْت. نخستین وظیفۀ هر کتاب جدید دربارۀ ژان پل سارترْ توجیهِ نوشته‌شدنش است. بی‌شک در محیط آکادمیک، که در آن همواره تلاش برای یافتن «شکاف‌های موجود در دانش» در جریان است

ادامه مطلب

شأن و منزلت انسانی در آثار فئودور داستایفسکی/ مجتبی حبیبی

دهه چهل خورشیدی، بنا بود مهری آهی آثار داستایفسکی را از روسی به فارسی برگرداند، اما مرگ به او فرصت نداد تا او تنها به ترجمه «جنایت و مکافات» اکتفا کند. بعد از او، سروش حبیبی از روسی و علی‌اصغر خبره‌زاده از فرانسه آثاری از داستایفسکی را ترجمه کردند، و سپس رضا رضایی، صالح حسینی،…

ادامه مطلب

در معاصربودنِ بهرام بیضایی به‌مناسبت انتشار ترجمه «فتحنامه کلات»

«نوای شادی و غم هر دو را بسرائید. دنیا تا بنگرید ویران است.» «قصه‌خوانِ» بهرام بیضایی در «فتحنامه کلات» بعد از سکوتی کشدار روی صحنه می‌آید تا خبر از فتحی دهد که از پسِ جنگ و ویرانی حاصل شده، اما «دنیا تا بنگرید ویران است»، پس «نوای شادی و غم» با هم باید سرود. بعد…

ادامه مطلب

«تاریخ طنز ادبی ایران» در گفت‌وگو با جواد مجابی

«تاریخ طنز ادبی ایران» کتابی است که سال‌هاست جسته‌گریخته و این‌ورآن‌ور نامش را از زبان جواد مجابی شنیده‌ایم. کتابی، حاصل دغدغه دیرین مجابی و کلنجار سالیانش با مقوله طنز که رکن اصلی برسازنده عمده آثار جواد مجابی است و از اصلی‌ترین مولفه‌های سبک او به ویژه در نثرنویسی، گرچه جهان شعری مجابی نیز یکسره عاری…

ادامه مطلب

پارادوکسی به نام «سیروس شمیسا» / دکتر حسین پاینده

پارادوکسي به نام «سيروس شميسا» حسين پاينده     اين چند سطر را به پيروي از آراي ژاک دريدا در خصوص سلسله مراتب «نوشتار و گفتار» مي نويسم. چنان که مي دانيد دريدا سنت متافيزيکي غرب را تحت سيطره گفتمان «حضور» مي داند و «کلام محوري» را نيز حاصل همين گفتمان محسوب مي کند.…

ادامه مطلب

وقتی از نقد ادبی حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم؟ / ما، نقد ادبی حسین پاینده

وقتی از نقد ادبی حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم؟ پرسشی که وقتی از درون ادبیات فارسی، آن را جست‌وجو می‌کنیم، به نام‌هایی می‌رسیم که هر کدام در دوره‌ای بر زمینه‌ای ناهموار آن را بسط داده‌اند. شاید یکی از نخستین نام‌هایی که در نشریات دهه‌های چهل و پنجاه با نوشتن ریویوها و نقدهای ادبی ما…

ادامه مطلب

شرلوک هولمز کارآگاه تمام نشدنی

شرلوک هولمز چهره ای محبوب میان اهالی ادبیات و هنر هفتم است. کلاه شکاری، پیپ کج، ویولن، ذره بین و حتی دمپایی ایرانی نمادهای این کاراگاه دانشمند، مبارزِ عدالت‌طلب و قهرمان زبل در جهان اند. دایره المعارف داستان های پلیسی او را “بزرگترین کاراگاه در عرصه ی ادبیات” و “شاید سرشناس ترین مخلوق ادبی تمام…

ادامه مطلب

نقد ادبی ظرفیت انسان‌ها برای مدارا را بیشتر می‌کند / گفت‌وگو با دکتر حسین پاینده

حسین پاینده (۱۳۴۱- تهران) بیش از دو دهه است که در فضای دانشگاهی و ادبی ایران قلم می‌زند، درس می‌دهد، و تاثیر بسزایی به‌ویژه در نقد ادبی داشته است. این تاثیرگذاری را می‌توان هم در تدریس نظریه و نقد ادبی در دانشگاه‌ و کارگاه‌های بیرون از دانشگاه دید، و هم در کتاب‌های تالیفی و ترجمه…

ادامه مطلب

دو نگاه به بارون درخت نشین شاهکار ایتالو کالوینو / علیرضا فدائی پور

آنچه در پی می آید ترجمه دو مقاله درباره رمان “بارون درخت نشین” اثر ایتالو کالوینو است رمانی که با برگردان درخشان مهدی سحابی به فارسی ترجمه شده است خواندن این دو مقاله در کنار هم به در فهم وجوه ناپیدای ساختار رمان بسیار سودمند است.

ادامه مطلب

داسـتـایـوفـسـکـی و انـسـان، هـنـر / تـوفـان آراز

داسـتـایـوفـسـکـی در یـک بـیـمـارسـتـان ویـژۀ فـقـرا در حـومـۀ مـسـکـو، کـه پـدرش( یـک پـزشک نـظـامـی) از سـال ۱۸۲۱ در آن بـه اسـتـخـدام درآمـد، دیـده بـه جـهـان گـشـود، و دورۀ کـودکـیـش را در جـنـاحـی از آن بـیـمـارسـتـان کـه بـه صـورت مـنـزل دولـتـی دراخـتـیـار پـدر او گـذارده شـد، سـپـری سـاخـت

ادامه مطلب

«تاریخ بیهقی» به روایتی دیگر / گفتگو با محمدرضا مرعشی‌پور

«تاریخ بیهقی به روایتی دیگر»، تازه‌ترین کتاب محمدرضا مرعشی‌پور است که مدتی است توسط نشر نیلوفر منتشر شده است. مرعشی‌پور در این کتاب، برخلاف شیوه مرسوم مواجهه با آثار کلاسیک، مواجهه‌ای خلاقانه با «تاریخ بیهقی» داشته و روایتی امروزی از آن به دست داده است.

ادامه مطلب

بلای سیل / برگرفته از «تاریخ بیهقی» به روایت محمدرضا مرعشی‌پور

بلای سیل* روز شنبه میان دو نماز، بارانکی خُردخُرد می‌بارید؛ چندان که زمین را اندکی تر می‌کرد و گروهی از گله‌داران در بستر رود غزنین فرود آمده و گاوها را آن‌جا نگه داشته بودند. هرچه گفتند از آن‌جا برخیزید که در راهِ گذرِ سیل ماندن خطاست، فرمان نمی‌بردند تا باران قوی‌تر شد. پس، کاهلانه برخاستند…

ادامه مطلب

نگاهی دیگر به «ادبیات سیاه» / مهرداد مراد

ژانر «نوآر» در زبان فارسی به «ادبیات سیاه» مشهور است. «نوآر» که ریشه در زبان فرانسوی دارد و سیاهی معنی می دهد، صفت زیر ژانری جنایی قرار گرفته است که قهرمان داستانش لزوماً پلیس یا کارآگاه نیست بلکه می تواند قربانی، مظنون و یا حتی تبهکار باشد. هیچ کاراکتری خارج از داستان برای حل جنایت…

ادامه مطلب