محمدتقی‌خان پسیان به سال ۱۲۷۰ ش در محله سرخاب تبریز دیده به جهان گشود. او ضمن فراگیری دروس اولیه متداول با تحصیل در مدرسه نظامی به درجه سروانی رسید
نیک گویی که حافظ هفت قرن پیش این بیت را چون جامه و چامه‌‌‌ای راست بر قامت و حنجره‌‌‌ی با صلابت شجریان دوخته و سروده است و اکنون که روح او بر فلکیان و ملکوتیان پر کشیده است، آدمی با دریغ و دردی جان‌‌‌کاه بیشتر به زمزمه‌‌‌ی حزن‌‌‌آمیز آن بر انگیخته میشود
به درستی نمی‌دانم چرا به این کلیشه تاکید میشود که دشمن ایران “چرچیل” بخاطر تاخیر رضا شاه در اخراج چند مستشار آلمانی از ایران او را به چنین عقوبت شومی گرفتار ساخت. امروز که به هر علتی این “رضا” ملعبه تاریخ شده گاهی خان میشود و گاهی شاه، برخی ناخواسته یا نادانسته به “آلایش” تاریخ…
حافظه تاریخی قدرت سهمگینی دارد که “گذشته” را زنده میکند و به آسانی هم اجازه فراموشی یک فاجعه را نمیدهد.[i] به بیانی، حافظه یک رابطه “بیواسطه” بین گذشته و امروز است؛ حال آنکه آگاهی تاریخی پیوند باواسطه بین گذشته و حال است. در ایران کدام فاجعه تاریخی را اهمیت دهیم و کدام را فراموش کنیم؟…
هر نویسنده نه تنها نسبت به آنچه می نویسد تعهد دارد بلکه نسبت به آنچه هم نمی نویسد نیز متعهد است و باید پاسخگو باشد که چرا نمی نویسد آنچه باید نوشتن را. در ضمن این یادداشت بلند برای نگارنده فرصت گرانیست تا به بهانه نخست وزیر خاموش ایران نکاتی را یادآور کسانی شود که…
نگارش نمایشنامه یکی از مهمترین فعالیتهای ادبی است که برای آن نیاز به داشتن مهارتهای مختلف است. یکی از عوامل لازم برای نوآوری در نمایشنامه‌نویسی داشتن دانش کافی برای آن است. عوامل دیگر برای نوآوری در نگارش نمایشنامه، داشتن استعداد، انگیزه و پشتکار است. نوآوری در نمایشنامه‌نویسی بر یکی از این چهار محور است:
ابتدای ۱۹۷۹، تلگرافی به دست ادوارد سعید رسید که او را به شرکت در همایش «صلح خاورمیانه» دعوت می‌کرد. زیر نامه را سارتر و دوبوار امضا کرده بودند. سعید ابتدا نامه را به شوخی گرفت، اما وقتی مطمئن شد کسی دستش نمی‌اندازد، معطل نکرد. به پاریس که رسید، فهمید «به‌دلایل امنیتی مکان جلسه به خانۀ…
در آخرین مرحلۀ نبرد آمریکا و ژاپن در جنگ جهانی دوم، ژاپنی‌ها استراتژیِ نظامی عجیبی رو کردند: هواپیماهای نظامی را پر از سوخت و مواد منفجره می‌کردند، به سمت ناوهای جنگی آمریکایی به پرواز درمی‌آمدند و خودشان را به آنها می‌کوبیدند. خلبانان این عملیات که به کامی‌کازه مشهور شده بود، در راه ژاپن خودشان را…
الکساندر دوگین، متفکر نامدار و جریان ساز روس، برای ایرانیان چهره ای آشناست که شوربختانه این آشنائی بیشتر به سبب بهره برداری های تبلیغاتی از پاره ای مواضع افراطی وی در قبال موضوعاتی همچون لیبرالیسم، جهانی سازی، هژمونی تمدن غربی و باورهای آخرالزمانی وی در سطح باقی مانده است و فرصت آشنائی، تحلیل و…
این یادنامه را به بهانه حادثه “طبس” و درگذشت آن سوری شریف و روحانی نجیب، اسقف “هیلاریون کاپوچی” می نویسم که در اردیبهشت ۱۳۵۹ مانع از اشغال سفارت واتیکان در تهران شد. آن روحانی ترسایی نیک اندیش که با درایت و کاریزمای معنوی توانست جمعی جوان شوریده سر در اطراف سفارت واتیکان در تهران را…
هنگام مرگ فقط ۴۴ سال داشت. روزهای آخر عمر در مشهد بود. مردی که اسبش همیشه زین‌کرده و همیشه آمادۀ رزم بود، فهمیده بود مرگ به زودی کلون خانه‌اش را می‌کوبد. تا دم آخر جنگید، حتی رفتنش به مشهد برای جنگی بود که در هرات جریان داشت. روی کاغذ، او از بزرگ‌ترین بازندگان تاریخ ایران…
سال ۲۰۲۰ را به مناسبت دویست و پنجاهمین سالگرد تولد لودویگ فان بتهوون، سال بتهوون نامگذاری کرده‌اند. تئودور آدورنو، فیلسوف و موسیقی شناس بزرگ یهودی-آلمانی، در نقد و تحلیل آثار بتهوون نقش مهمی دارد. جستار «سبک متأخر بتهوون» که از او به مناسبت بزرگداشت بتهوون برای ترجمه برگزیده‌ایم، همچنان پس از هشتاد و سه سال…
ژولیا کریستوا در ۱۹۴۱ در بلغارستان متولد شد. در مدرسه راهبان دومنیکن درس خواند و به زبان فرانسه. بلغارستان جزو بلوک شرق بود، به این ترتیب وقتی او در آستانه سال ۱۹۶۵، پس از اخذ دکترا در ادبیات، با یک بورس تحصیلی مخصوص دانشجویان ممتاز به فرانسه رفت با کار فرمالیست های روسی (یاکوبسن و…)…
زبان‌شناس‌ها می‌دانند که تغییرات بسیار کوچک می‌تواند نظام یک زبان را زیر و رو کند و زبانی بدیع و بی‌سابقه پدید آورد. فردینان دو سوسور عاشق پژوهش دربارۀ همین تغییرات بود. اما ازخلال بررسیِ جزییاتِ ناچیز نکته‌هایی بیرون می‌کشید که زبان‌شناسی را در سال‌های پیش‌رویش تبدیل می‌کرد به «علم همۀ علم‌ها». نظریات سوسور آن‌قدر نافذ…
چرا به متن روی می‌آوریم؟ در نگاه معمول و متعارف، این پرسش، پرسشی معنادار نمی‌نماید و بر همین اساس، پاسخی هم اگر به آن بدهیم، بیشتر از سر بی‌اعتنایی است و دارای محتوای ارزشی بیشتر از پرسش نیست. دم‌دست‌ترین پاسخ، احتمالن این است: «خُب، دلیل خاصی ندارد. دلم خواست
این هم از شوخی‌های همیشگی تاریخ با سرنشینانش بوده است که درختان خود تبر می‌ساختند و جنگل‌ها را ریشه‌کن می‌کردند. بسیار دیده‌ایم که منادیان آزادی خود بزرگ‌ترین زندان‌ها را ساخته‌اند، منادیان انسانیت و برابری خود بیش از همۀ مستبدان پیشین خود خون ریخته‌اند و آنها که برای استیفای حقوق آمده‌اند، خود به بزرگ‌ترین پایمال‌کنندگان حقوق…
امروز فرهاد در میان ما نیست، اما آثارش و تاثیرش بر جامعه هنوز بر قرار است، آنچه در پی می‌خوانید، متن گفت‌وگویی قدیمی از فرهاد است که اکنون پس از این سال‌ها به مناسبت سالروز درگذشتش تنظیم و منتشر میشود.
در تصور عمومی از دوران قاجار گمان میشود در آن زمان همه‌چیز با بی‌تدبیری محض و بی‌اعتنایی به حال و روز مردم سپری می‌شده است. تصور میشود مملکت به امان خدا رها شده بود، کسی دلی به حال مردم نمی‌سوزاند و حاکمان مطلق‌العنان آن پشیزی برای جان و وضع مردم اهمیتی قائل نبودند
دیکتاتورها پس از مرگ هم زنده می‌مانند، مانند استالین که روحش هفت دهه پس از مرگش دوباره در روسیه حلول کرده است. چند سال پس از مرگ، در ۱۹۶۱، جنازه‌اش از آرامگاه میدان سرخ به جای دیگری منتقل شد و چندی بعد همۀ مجسمه‌ها و بناهای یادبود او از فضای عمومی محو شد.
برایان مگی، فیلسوف انگلیسی تازه‌درگذشته، برای هر کسی که روزگاری به فلسفه علاقه‌مند شده، نام آشنایی است. دو مجموعۀ تلویزیونی بسیار موفق او، «مردان اندیشه» و «فلاسفۀ بزرگ» که بعدها به صورت کتاب نیز منتشر شدند، مشوق خیلی‌ها برای دست و پنجه نرم کردن با مسائل فلسفی شد. اما او در آخرین مصاحبه‌اش از رویۀ…
چرا سلبریتی‌ها اینقدر در زندگی امروز ما مهم شده‌اند؟ چرا کسی به خود زحمت می‌دهد که به مدل مو، لباس یا کفش آنها توجه کند؟ چطور به این‌همه شهرت و ثروت رسیده‌اند؟ گاهی فکر می‌کنیم این دست سوالات، مختصِ زمانۀ پرهیاهوی ماست؛ دوران سیاستمدارانِ توییتری و هنرمندانِ اینستاگرامی. اما اگر به بایگانی‌های مربوط به سلبریتی‌های…
«برایان اِدگار مَگی» (Bryan Magee)، چهره‌ای شناخته‌شده‌ای در دنیای اندیشه به‌حساب می‌آید و در طول حیات خود تلاش زیادی انجام داد تا فلسفه از یک دانش خاص، به دانشی عمومی و محبوب در میان اقشار مختلف مردم تبدیل شود. به همین منظور نیز از سال ۱۹۷۸ تا سال ۱۹۸۷ به‌مدت ۱۰ سال برنامه‌ای در ۳۰…
انقلاب فرانسه مفهوم مدرن «انقلاب» را روشن کرد؛ مفهومی که جزء ویژگی‌های تفکر اروپایی پس از قرن ۱۸ بود. تا پیش از قرن ۱۸، برای تفسیر و روایت رویدادهای تاریخی از دو مقوله طبیعی در ارتباط با زمان تاریخی استفاده می‌کردند: یکی گردش اجرام سماوی (ستاره‌ها و سیاره‌ها) و دوم توالی طبیعی حاکمان و خاندان‌ها…
این جملۀ سیدحسن مدرس به یکی از معروف‌ترین گزین‌گویه‌های سیاسی ایران تبدیل شد: «سیاست ما عین دیانت ماست». البته اگر از نقل‌کنندگان این جمله بپرسید این جمله به چه معناست، بعید است بتوانند دقیق برای شما توضیح دهند منظور مدرس چه بوده است. به همین دلیل، این جمله معنایی پیدا کرده و جایی به کار…
در تاریخ‌نگاری رسمی از بنی‌صدر، به‌ویژه در نحوه مواجهه او با جنگ به‌عنوان خائن نام برده میشود، اما در سال‌های اخیر برخی اظهار نظر‌ها در این ایده تشکیک وارد کرده است.
می گویند مکتب رواقی هم مکتب جهان میهنی ست وهم مکتب خوب زیستن است،به تعبیری عبور از عسرت به فرج است تا زندگی علیرغم رنج و مصائبش برای انسانها آسانتر شود زیرا میوه آگاهی که بشریت را از چاه ویل تاریکی نجات داد چه در اسطوره های نیاکان اقوام شرق و غرب و چه در…
با وجود باطل شدن بسیاری از پیش‌بینی‌های او، بینش فلسفی او همچنان به میلیون‌ها نفر الهام می‌بخشد و نظریات اقتصادی او راهنمای کسانی‌ست که مایلند سازوکار دنیای مدرن را بهتر درک کنند. مارکس دویست سال پیش زاده شد.
عمران راتب، دانشمند و متفکر از حیطه‌ی بامیان افغانستان در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸، دو روز پیش از اینکه ۲۷ سالگی‌اش را به پایان برساند، بر اثر ایست قلبی، جامعه‌ی فرهنگی فارسی‌زبان را در فلسفه و نقد ادبیات و هنر با مرگ تراژیک و فاجعه‌آمیز نابهنگام خود ترک گفت.
شهرت چیز عجیبی است و به رغم اینکه افراد زیادی تمام عمر خود را به دنبال معروف‌شدن هستند و دست‌آخر هم ناشناخته و بدون شهرت از این دنیا می‌روند، افراد زیادی را می‌شناسیم که در یک چشم به هم زدن به شهرت و آوازه‌ای جهانی می‌رسند و شمع هر انجمنی می‌شوند. اما افراد مهمی را…
در مورد غلامرضا تختی که این روزها اشاره به ماجرای خودکشی او در صدا و سیما (برنامه اختیاریه با حضور جمشید مشایخی) حاشیه دار شده ماجرا کم و بیش همین گونه است. نکته اینجاست که مردم ایران هیچگاه دوست ندارند مسئولیت تاریخی کارهای خود را آنگونه که هست بپذیرند