سرمای قلب نادر شهریوری (صدقی) «بیابان در آن کس که بیابان در درون خویش دارد، غم و انده می‌پاشد»,١ ایبسن؛ مضمون یکی از آخرین نمایش‌نامه‌های خود، «جان گابریل بورکمن» را «سرمای قلب» نام می‌دهد. مقصود از سرمای قلب، سردی روابطی است که پیرامون بورکمن - شخصیت اصلی نمایش- شکل گرفته است. خودخواهی شدید بورکمن…

در وضعیت فعلی ادبیات ما، «طردشده» از شأنی استعاری نیز برخوردار است. در تطبیق مفهوم نبرد مغزها و دوگانه استریندبرگ با جریانِ غالب ادبیات ما، می‌شود گفت که نویسندگانی که منطقِ سیستم یا فضای موجود را پذیرفته‌اند و بیش از حد با دوران خود هم‌آیند هستند،