رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

برچسب: پرونده دکتر محمد مصدق

ملی شدن صنعت نفت ایران؛ روایت پارادوکسال از یک حماسه تراژیک / علی ‌محمد اسکندری‌جو

روایت تاریخی دارای “ایهام و ابهام” را نشاید نوشتن و خواندن؛ این نوع تاریخ “موازی” و معطوف به یک گرایش سیاسی و یا یک فرقه تنظیم می شود که میانه ای با “تحلیل” یک رخداد در گذشته ندارد. روای در حافظه تاریخی آزاد است غلظت تراژیک یا حماسی یک “واقعه” را چنان تنظیم کند تا…

ادامه مطلب

تاریخ را از چپ نخوانیم: تلاش نافرجام نخبه هیتلری برای نجات دکتر مصدق / علی محمد اسکندر جو

هر نویسنده نه تنها نسبت به آنچه می نویسد تعهد دارد بلکه نسبت به آنچه هم نمی نویسد نیز متعهد است و باید پاسخگو باشد که چرا نمی نویسد آنچه باید نوشتن را. در ضمن این یادداشت بلند برای نگارنده فرصت گرانی­ست تا به بهانه نخست وزیر خاموش ایران نکاتی را یادآور کسانی شود که…

ادامه مطلب

اگر مصدق اهل زد و بند سیاسی بود، مخالفانی همانند کاشانی نداشت! / گفتگو با محمدصالح نیکبخت

روز ۲۹ اسفند سالروز ملی شدن صنعت نفت در واقع روزی است که با نام و یاد مرحوم دکتر مصدق پیوندی عمیق دارد. گرچه از کودتای ۲۸ مرداد به بعد تلاش زیادی بر انکار نقش مصدق در ملی شدن صنعت نفت ایران توسط عناصر زر و زور و تزویر شده است، اما با این حال…

ادامه مطلب

امیر نظام گروسی، فال حافظ و دکتر مصدق/ به مناسبت زادروز دکتر محمد مصدق

دکتر مصدق در خاطرات خود از دیدار خویش با رجال شهیر عصر ناصرالدین شاه، حسنعلی خان امیر نظام گروسی یاد می کند، میرزا محمد خان ۹ ساله پسر میرزا هدایت الله وزیر دفتر بوده که به نیابت از پدر برای عیادت از امیر نظام گروسی به منزل وی می رود، امیر نظام مردی بزرگ…

ادامه مطلب

باز خوانی نقش جبهه ملی و حزب توده در کودتای ۲۸ مرداد / به بهانه انتشار کتاب ارسلان پوریا: کارنامه مصدق و حزب توده

روز شمار کودتا / پس از قیام ملی ۳۰ تیر امریکا و انگلیس برای سرنگونی دولت مصدق به توافق رسیدند: روی کار امدن دولت ایدن به جای دولت حزب کارگر، کلمنت اتلی

ادامه مطلب

یرواند آبراهامیان از اسناد تازه منتشر شده درباره کودتای ۲۸ مرداد می گوید / به همراه نقد فریدون مجلسی به نگاه آبراهامیان به کودتا

یرواند آبراهامیان از مورخان شناخته‌شده و نویسنده کتاب مورد توجه «ایران بین دو انقلاب» در مقوله «تاریخ ایران معاصر»، از برجسته‌ترین تاریخ‌نگاران محسوب می‌شود. چندی قبل، گفت‌وگویی با روزنامه اینترنتی بین‌المللی «ایران‌وایر» داشت که در آن به بررسی ماجرای کودتای ٢٨ مرداد و اسناد جدید منتشرشده درباره آن پرداخته است که در ادامه می‌آید

ادامه مطلب

کوتای ۲۸ مرداد به روایت اسناد تازه منتشر شده

«ستون‌های نظامی که برای تصرف پایتخت در حرکت‌اند، تانک‌هایی که میدان و چهارراه‌ها را بسته‌اند، حمله نیروی زرهی و نظامیان به مقر رئیس دولت و گاه پروازها و بمباران هوایی کاخ رئیس دولت. به‌این‌ترتیب، ماشین نظامی به راه می‌افتد، موانع را در هم می‌شکند، دولتی را به ‌زور اسلحه سرنگون می‌کند و دولتی دیگر را…

ادامه مطلب

دکتر مصدق؛ از افسانه تا واقعیت / نگاهی به کتاب میهن پرست ایرانی اثر کریستوفر دوبلگ

دوبلگ معتقد است که غربیان درک چندان درستی از رفتار دکتر مصدق نداشتند و البته این عدم درک درست نیز در نهایت به ضرر مردم ایران و همراه شدن آمریکا و انگلیس در انجام کودتا شده است. انگلیسی ها علاوه بر در نظر گرفتن منافع مالی خود، مصدق را به عنوان کسی می دیدند که…

ادامه مطلب

براندازی مصدق در ایران در مرداد سی و دو

با‌ گذشت نزدیک به ۶۰ سال از وقایع ۲۸ مرداد، هنوز تأثیر عمیق آن بر تفکرات سیاسی مردم ایران محسوس است. تحولی که مسیر سیاسی ایران را در روز ۲۸ مرداد تغییر داد و زخم هایی که بر جای گذاشت مشابه ضربه‌هایی است که از یک جنگ داخلی بر جای می ماند.

ادامه مطلب

«ضیاء اشرف»؛ همدم روزهای تنهایی «مصدق»

«ضیاء اشرف»، دختر ارشد دکتر «محمد مصدق»، کسی که به روایت برخی اسناد تاریخی همدم پدر در سال های سخت تبعید در احمدآباد بود؛ اما از او هم مانند خواهر کوچک ترش منصوره، ردی در تاریخ یافت نمی شود، جز در مواردی اندک در چند کتاب محدود.

ادامه مطلب

مصدق قربانی شورشی شد که خود به راه انداخت / بازخوانی مقاله اشپیگل در سال ۱۳۳۰

آن سه مرد با لباس‌های نازک ویژه مناطق حاره بر روی صندلی‌های سفید در پارک اقامتگاه تابستانی واقع در شمیران در نزدیکی تهران لم داده بودند. سروصدای فنجان‌های گران‌قیمت چای شنیده می‌شد و لبخند آن سه مرد در پشت آن عینک‌های آفتابی کمی اسرارآمیز اما دوستانه به نظر می‌رسید.

ادامه مطلب

اشراف زاده ای که سرمایه اش مردم بود/ ۱۴ اسفند سالگرد در گذشت بزرگ مرد تاریخ ایران

«به نام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تأمین صلح جهانی، امضا‌کنندگان زیر پیشنهاد می کنیم که صنعت نفت درمناطق کشور بدون استثنا ملی اعلام شود، یعنی عملیات اکتشافی، استخراج و بهره‌برداری در دست ملت ایران قرار گیرد.» این پیشنهادی بود که فراکسیون اقلیت مجلس به رهبری دکتر محمد مصدق به کمیسیون نفت داد…

ادامه مطلب

مصدق از چشم غربی

مصدق به‌راستی برای ایرانیان چه جایگاهی دارد؟ کتاب «تراژدی تنهایی»، بیوگرافی سیاسی مصدق را از منظر یک بریتانیایی – که مصدق از قضا بیشترین چالش را با کشور متبوع او داشت – بررسی می‌کند. مصدق جدا از ستایش‌ها و اشتباهاتی که به او نسبت می‌دهند، مردی بود با خصوصیات منحصربه‌فرد. جاهایی احساساتی و درعین‌حال یک‌دنده…

ادامه مطلب

نگاهی به دو کتاب تازه‌ منتشر شده درباره کودتای ۲۸ مرداد / فرزانه ابراهیم‌زاده

کرومیت روزولت بی‌تردید مهمترین چهره روز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بود. رئیس شعبه خاورمیانه سیا و نوه تئودور روزولت بیست‌و ششمین رئیس‌جمهور آمریکا که همزمان با نهضت مشروطه در ایران از حزب جمهوری‌خواه به قدرت رسید.

ادامه مطلب

چگونه مصدق نقشه بمباران چاه های نفت ایران را خنثی کرد….یک روایت سری تازه فاش شده

انهدام تاسیسات نفتی ایران؛ نقشه‌ای که مصدق خنثی کرد طرح فوق‌سری برای دور نگه‌ داشتن شوروی از نفت خاورمیانه  نویسنده: استیو اورلی/ ترجمه: شیدا قماشچی   در یک روز خنک تابستانی در لندن در سال ۱۹۵۱، یک مأمور سیا با سه نفر از مدیران نفتی بریتانیا دیدار کرد و نقشه‌ فوق‌محرمانه ایالات متحده را برایشان…

ادامه مطلب

کتابها درباره مصدق و کودتا چه می گویند؟ / منابع فارسی درباره کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

کودتای ۲۸ مرداد در کتاب‌های بسیاری ثبت شده و محققان بسیاری به آن پرداختند. از این رو به مناسبت سالگرد آن بر اساس اطلاعات سایت کتابخانه ملی به انعکاس آثار آن با دو کلیدواژه «کودتا» و «مصدق» پرداختیم. پس از ۶۰ و اندی سال که از کودتای ۲۸ مرداد می‌گذرد، هنوز برخی زوایای آن روشن…

ادامه مطلب

دکتر مصدق به روایت یک انگلیسی / نگاهی به کتاب میهن پرست ایرانی اثر کریستوفر دوبلگ

میان مردان روشنفکر و تحصیلکرده، نزاکتش بی‌نظیر است. با مردم محترمانه و از روی ادب رفتار می‌کند، بدون اینکه از شأن و موقعیت خود بکاهد. شاید گاهی با همقطارانش از قبیل مقامات بلندپایه و وزرای مالیه از روی تحقیر برخورد کرده باشد اما نشان داده است که با سایر مردم صمیمی و محترمانه رفتار می‌کند.…

ادامه مطلب

روزنامه ها از کودتای ۲۸ مرداد چه گفتند؟

شاید بتوان نیمه اول دهه ۳۰ را اوج آزادی و بهار مطبوعات و دوران بی‌سابقه درگیرى‌هاى مطبوعاتى ایران خواند. فضایی که با وقوع قیام سی تیر ۱۳۳۱ ه.ش به وجود آمد، در دوران نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق شدت گرفت و فضای مطبوعاتی کشور به مرحله‌ای از بحران قلمی رسید که در مطبوعات آن زمان را…

ادامه مطلب

روایتی متفاوت از کودتای ۲۸ مرداد؛ از زبان ابراهیم گلستان

آن صبح آخر مرداد، ساعت از ۱۰گذشته بود که من از مغازه عکاسی واهان در اول خیابان نادری می‌آمدم بیرون. پیشتر از آن، در ابتدای وقت اداری، آیین تصفیه کار شرکت شیلات انجام می‌گرفت و من برای عکس و فیلمبرداری از امضای سندهای این قرار رفته بودم به دفتر بازرگانی شوروی در پامنار. شیلات در…

ادامه مطلب

تراژدی میهن پرست تنهای ایرانی / حمید رضا امیدی سرور

تاریخ بازی های جذاب کم ندارد، محمد رضا پهلوی دو بار جان مردی را نجات داد که از او بی اندازه نفرت داشت. هرگاه که می خواست با کنایه‌ اشاره‌ای به ضعف و ناتوانی در سیاست کند؛ می گفت: مگر من هم مصدقم که از زیر لحاف کشور را اداره کنم!

ادامه مطلب

مصدق اگر مانده بود؛ یک حکومت دیکتاتوری تشکیل می داد! / گفت‌وگو با احمد نقیب زاده

همواره از به کار برد‌ن لفظ کود‌تا برای آنچه د‌ر ٢٨ مرد‌اد‌ ٣٢ د‌ر ایران رخ د‌اد‌ه اجتناب می‌کند‌ و د‌ر مقابل، کود‌تای اخیر ترکیه را به معنای واقعی یک کود‌تا می‌د‌اند‌. او معتقد‌ است مصد‌ق با سرکشی‌های خود‌ از یک شاه لیبرال یک پاد‌شاه مستبد‌ ساخت. احمد‌ نقیب زاد‌ه، استاد‌ علوم سیاسی د‌انشگاه تهران…

ادامه مطلب

سقوط مصدق؛ شکست دموکراسی در ایران بود / عظیم محمودآبادی

چرا کود‌تای ١۵ جولای ٢٠١۶ نتوانست به سقوط د‌ولت رجب طیب ارد‌وغان بینجامد‌ اما کود‌تای ٢٨ مرد‌اد‌ ١٣٣٢ توانست د‌ولت محمد‌ مصد‌ق را ساقط کند‌؟ این سوالی است که سعی کرد‌ه‌ایم به مناسبت سالروز کود‌تای ٢٨ مرد‌اد‌ به آن بپرد‌ازیم و د‌ر حد‌ بضاعت مان پاسخی برای آن بیابیم.

ادامه مطلب

دکتر مصدق مسلم بود یا نبود؟ / حاشیه و متن گفته ای از امام خمینی

«مسلمان‌ها بنشینند تماشا کنند که یک گروهی که از اولش باطل بودند [هر کاری می‌خواهند بکنند]. من از آن ریشه‌هایش می‏دانم – یک گروهی که با اسلام و روحانیت اسلام سرسخت مخالف بودند. از اولش هم مخالف بودند. اولش هم وقتی که مرحوم آیت‏الله‏ کاشانی دید که اینها خلاف دارند می‌کنند و صحبت کرد، اینها…

ادامه مطلب

مصدق طعمه «شیری» شد که خودش سوارآن شده بود

«سوارشدن بر احساسات توده‌ها مانند سوارشدن بر پشت یک شیر است. خیلی شجاعت می‌خواهد. اگر شیر به زمینت بزند تو را خواهد خورد. و اینچنین بود که شیر مصدق را زمین زد. مصدق طعمه «شیری» شد که خودش بر پشت آن سوار شده بود». این جملات دکتر فریبرز رئیس دانا در تحلیل و بررسی واقعه…

ادامه مطلب

در سی تیر ۱۳۳۱ چه گذشت؟ / مصدق مردی کهدوستش داریم.

از فردای ٣٠ تیر، دومین دوره نخست‌وزیری محمد مصدق آغاز شد؛ دورانی که با کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ پایان یافت و محمد‌علی موحد آن را ١٣ ماه نحس خوانده است. در ٣٠ تیر گروه‌ها و اقشار مختلف مردم به خیابان‌ها ریختند و شعار «یا مرگ یا مصدق» را سر دادند، آنها خشمگین از برکناری مصدق…

ادامه مطلب

سرنگونی مصدق؛ مخالفت غرب با دکتر مصدق

زمانی که صحبت از روابط بین‌المللی به میان می‌آید، سیاستمداران غربی از علاقه‌شان به توسعه سخن می‌گویند. هیلاری کلینتون طی دوران وزارت امور خارجه در سخنرانی‌هایش از کمک‌های ایالات متحده برای ایجاد تغییر در زندگی افراد تهیدست ساکن کشورهای اندونزی، نیکاراگوئه و آفریقای جنوبی سخن می‌گفت.

ادامه مطلب

اوج و فرود اسطوره مصدق / بالاتر از هر بلند و بالایی

مصدق در ۸۴ سالگی درگذشت و اگرچه برای خانواده و دیگر اعضای جنبش ملی‌گرای ایران جسما زنده بود، اما یازده سال آخر زندگی او برای عموم مردم آغاز شکل‌گیری جایگاه اسطوره‌وار پس از مرگش بود: بنای پیکره‌اش در قلب مردمان.

ادامه مطلب

دکتر محمد مصدق به روایت یرواند آبراهامیان / فرزند عصر روشنگری است

آبراهامیان چند کتاب مهم نوشته است که از آن جمله می‌توان به «ایران بین دو انقلاب»، و «اعترافات شکنجه‌شدگان» اشاره کرد. او در حال حاضر استاد برجسته تاریخ ایران و خاورمیانه در کالج باروخ دانشگاه نیویورک است. آخرین کتاب او «کودتای ۱۹۵۳، سیا، و ریشه‌های روابط معاصر ایران و آمریکا» نام دارد.

ادامه مطلب

محمد قائد و نگاهی دوباره به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

محمد قائد، نویسنده و روزنامه‌نگار، سال گذشته و در آستانه سالگرد ۲۸ مرداد در مطلبی با نام «شش دهه پس از شالاپّ بزرگ» به نقد برخی پندارهای رایج در مورد ملی شدن صنعت نفت و محمد مصدق پرداخته بود. یک سال بعد وی به بهانه برخی نقدها به مطلب سال گذشته‌اش متن جدیدی را منتشر…

ادامه مطلب

دکتر مصدق بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

وقتی سخن از مصدق به میان می‌آید همه یاد نهضت ملی‌کردن نفت و اقتصاد ملی بدون تکیه به درآمد نفت و اصلاحات اجتماعی و سیاسی دوران حکومت او می‌افتند و نهایتا نقش او در تاریخ ایران را با کودتای ۲۸مرداد ۱۳۳۲ پایان‌یافته می‌بینند. کمتر از نقش او پس از سقوط سخن رفته است.

ادامه مطلب