Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

از اقالیم دگر (جدید)

فوکو و گفتمان قدرت / استوارت هال

گفتمان در معنای عام زبانی خود عبارت از مجموعه ای از گفتار و یا نوشتار، سخنرانی و یا موعظۀ منظم و معقول است. اما این اصطلاح کاربرد تخصصی دارد(مراجعه شود به لغتنامۀ جامعه شناسی پنگوین: دسکورس). از این منظر، گفتمان عبارت از دسته ای از بیاناتی است که زبان مناسب گفتار- و مثلاً نحوۀ خاص…

Read more

سیمای زن در اندیشۀ شوپنهاور / عبدالله امینی

آرتور شوپنهاور (Arthur Schopenhauer) (۱۷۸۸–۱۸۶۰ میلادی) مقاله­ ا­ی تحت عنوان «در باب زنان»٭(On women) نوشته است. این مقاله از جمله مطالب عامه پسند و غیر فلسفی است که او در این مقام، در اوج اندیشه و تفکرش نیست، گرچه چندان متمایز از نظام فکری اش نیست.

Read more

گفت‌وگو با دیوید هاروی درباره کتاب «از حق به شهر تا شهرهای شورشی»/ سازماندهي شهر عليه سرمايه‌داري

در سال‌های گذشته میادین شهرها به مکان‌های مبارزه علیه نابرابری‌ها بدل شد: از نیویورک، لندن و آتن تا قاهره و استانبول. دیوید هاروی، جغرافی‌دان مارکسیست، این قیام‌ها را از منظر «حق به شهر» مهم و آنها را مانعی در برابر افراط سرمایه‌داری و نولیبرالیسم می‌داند

Read more

هادي غفاري در «خشت خام» / دستم به خون كسي آلوده نشده

هادي غفاري در «خشت خام» دستم به خون كسي آلوده نشده حسين دهباشي براي مجموعه برنامه «خشت خام» این‌بار با هادی غفاری از مبارزان قبل از انقلاب و از چهره‌های خط امامی سال‌های اول انقلاب گفت‌وگو کرده است که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید. ‌بحمدالله من دستم هرگز به خون کسی آلوده…

Read more

نا امیدی مردم از پهلوی، به دلیل فساد شریف امامی

شریف امامی کابینه اش را روی گسل بنا کرد؛ در روزهایی که هر روز شکاف بین ملت و حکومت عمیق و عمیق تر می شد. شاه رییس مجلس سنا را فرا خواند تا به جای آموزگار دولت تشکیل دهد؛ دولتی که 75 روز بیشتر دوام نیاورد.

Read more

اشتباه فاجعه‌بار هیتلر و استالین

هنگامی که هیتلر در دسامبر ۱۹۴۰ تصمیم به لشکرکشی به اتحاد جماهیر شوروی گرفت، در واقع دو هشدار تاریخی بیسمارک را نادیده گرفت. بیسمارک سال‌ها پیش از آن نسبت به حمله به شوروی و همین‌طور خطرات بزرگ یک جنگ به اصطلاح دوجبهه‌ای هشدار داده بود.

Read more

استالین؛ دوست یا قاتل؟ / مردی که لنین را ازپا انداخت

درباره ولادیمیر ایلیچ اولیانوف مشهور به لنین؛ دیکتاتور عجیبی که به شنا و پیاده روی علاقه مند بود سیگار نمی کشید، با مشروبات الکلی میانه ای نداشت و معشوقه مشهوری داشت به نام اینسا آرماند.

Read more

نیچه شرقی: ایران‌مآبی و دیونیزوسی / حامد فولادوند

این گفتار به‌لحاظی خلاف زمانه و دعوتی است تا «پنجره‌ شرقی» نیچه را باز کنیم و از این منظر نقش او را در تدوین جهان‌بینی و نیز موضع‌گیری‌های انتقادی‌اش بررسي كنيم. نیچه به‌تدریج نیچه شد، با وسعت‌بخشیدن به افق‌های فکری خود و زیر سؤال‌بردن هنجار‌ها و ارزش‌های حاکم و با بیرون‌کشیدن فلسفه آینده‌نگرش از کج‌راهه…

Read more

غربت و تنهایی فرهاد در سالهای پس از انقلاب / زندگی فرهاد به روایت همسرش (پوران گلفام)

فرهاد خواننده ای متفاوت بود. او مانند هیچ کس بود. شعر او بخشی از تاریخ آزادی خواهی، برابری خواهی و پاسداشت اخلاق در تاریخ معاصر ایران است. او را نماینده موسیقی نقّاد سی ساله در سپهر عمومی ایران می شمرند اما هنوز ناشناخته ها درباره فرهاد بسیار است.

Read more

مشکل ماییم؟ / خلقیات تاریخی ایرانیان در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا جوادی یگانه

خلقیات منفی ایرانیان در تاریخ بر چه اساس شکل گرفته‌اند جامعه ایران و خلقیات ایرانیان از کجا اینگونه شد استبداد، موقعیت جغرافیایی، اقتصاد و معیشت؛ کدام‌یک در شکل‌گیری خلقیات موثر بوده‌اند

Read more

درآمدي بر نقش روستاییان در جنبش مشروطيت / پريسا شكورزاده

در تاريخ جنبش مشروطه همواره بر نقش روشنفکران، علماء و تجار تأکید شده و با بورژوایی‌خواندن انقلاب مشروطه، نقش روستاییان در آن کاملا نادیده گرفته شده است. ناسیونالیسم و تجددخواهی به‌عنوان واکنشی استعمارزده در این دوره و حاملان فکری آنها یعنی روشنفکران دوران مشروطه همواره مورد توجه خاصی قرار گرفته‌اند، اما کمتر به این پرسش…

Read more

درباره عکاسی / سوزان سونتاگ

هرچند که نوشته‌های سوزان سونتاگ با عنوان «درباره عکاسی» که مجموعه‌ای از مقالات اولیه او است، اولین بار در سال ۱۹۷۷ منتشر شده‌اند، نگاه موشکافانه سونتاگ با تایم‌لاین‌های شبکه‌های اجتماعی امروزی آمیختگی عجیبی دارد و می‌تواند نوری بر روان‌شناسی و پویایی اجتماعی فرهنگ مصور آن‌لاین بیفکند.

Read more

روزنامه آیندگان به روایت فیروز گوران/ روزنامه ای پیشرو یا کاغذپاره ای وابسته به صهیونیسم؟

آنچه در پی می‌آید مروری بر گذشته و گذشتگان و بعضا درگذشتگان “آیندگان” است، بالاخص دوران همکاری گوران با داریوش همایون و روایت روزنامه‌ای که هنوز عده‌ای به صهیونیستی بودن متهمش می‌کنند. این گفتگو برای نخستین بار روایت‌های گوران از چگونگی استخدام و کارش در آیندگان را منتشر می‌کند؛ روزنامه‌ای که در تاریخ مطبوعات…

Read more

متفکر مصائب مدرنیته و نظم جهانی درگذشت

زیگمونت باومن، فیلسوف و جامعه‌شناس لهستانی در ٩١ سالگی درگذشت متفکر مصائب مدرنیته و نظم جهانی  زیگمونت باومن (١٩٢٥-٢٠١٧) یکی از مهم‌ترین جامعه‌شناسان دهه‌های اخیر اروپا، دوشنبه گذشته در خانه‌اش، در شهر لیدز انگلستان، از دنیا رفت. شهرت باومن بیشتر به‌خاطر ابداع نظریه «مدرنیته سیال» بود. او از منتقدان جدی مصرف‌گرایی و جهانی‌سازی بود –…

Read more

سقراط چگونه شهروندی بود؟ / جوزایا اوبر

حدود ۲۴۰۰ سال پیش سقراط در آتن محاکمه شد. هیچ مناقشه‌ای بر سر وقایع اصلی در محاکمۀ سقراط وجود ندارد، اما به‌خوبی روشن نیست که چرا آتنی‌ها سقراط را گناهکار تشخیص دادندر فهم متعارف، سقراط را شهید آزادی بیان می‌دانند، اما او حکم مرگ خویش را به‌دلیلی دیگر پذیرفت

Read more

ناگفته‌هایی از استفاده هیتلر و ارتش آلمان از داروی مخدر / اشغال فرانسه به کمک داروی مخدر!

نورمن اولر در ساحل جنوبی رودخانه اشپری در محله کرویزبرگ برلین در یک آپارتمان متعلق به قرن نوزدهم زندگی می‌کند. ملاقات با او در محل زندگی‌اش یک تجربه عجیب بود. نخست آنکه او از میهمانان خود در «برج نویسندگی»‌اش پذیرایی می‌کند، برجکی شیشه‌ای که درست بر لبه سقف خانه قرار گرفته است،

Read more

اسلاوی ژیژک / ساراماگو، ترامپ و مشارکت انتقادی

مقاله حاضر دو روز پیش از انتخابات آمریکا و چند روز بعد از اعلام نظر جنجالی ژیژک منتشر شده است. ژیژک در گفت‌وگویی دودقیقه‌ای با شبکه چهار بریتانیا گفته بود: «اگر آمریکایی بودم به ترامپ رأی می‌دادم». او در این مقاله ادعای جدلی خود را با اشاره به کتاب بینایی ساراماگو توضیح می‌دهد.

Read more

از ایده ­های برین کانت تا اردوگاه مرگ / فلسفه به زبانی روایی/ اسماعیل نوشاد

متن زیر بخشی از کتابی است که به تازگی به پایان رسیده؛ مضمون اصلی این کتاب فلسفی­ست، اما برخلاف عادت مرسوم صورت نوشتار به صورتی روایی درآمده است. خوشبختانه در این بدعت اولین نیستیم و سر این رشته از سارتر تا ابن سینا و ابن طفیل و تا خودِ افلاتون پیش می­رود.

Read more

شیخ فضل‌الله نوری که بود و چرا اعدام شد؟

شیخ فضل‌الله نوری، پسر ملاعباس نوری مازندرانی معروف به شیخ فضل‌الله یا حاجی شیخ نوری از روحانیون متنفذ شیعه و منتقدین حکومت مشروطه ایران بود. وی در ماه ذیحجه سال ۱۲۵۸ هجری قمری در تهران به دنیا آمد.

Read more

انقلابی خانه‌به‌دوش / گزارشی از زندگی و اندیشه توماس پین

کمتر انقلابی و متفکری را می‌توان سراغ داشت که هم در انقلاب و جنگ استقلال آمریکا شرکت و تأثیر مستقیم داشته باشد و هم در انقلاب فرانسه. کسی که توماس جفرسون وفادارترین دوستش بود، بنجامین فرانکلین او را فرزند‌خوانده سیاسی آمریکا نامید، جرج واشنگتن او را به عنوان مشاور به کاخ سفید برد، فدرالیست‌ها به…

Read more

برلین چگونه از وجود یهودیان خالی شد؟/ روایتی از آخرین قطار مرگ

در تاریک و روشن صبحگاه ۱۷ اکتبر ۱۹۴۱ بود که دو مأمور گشتاپو به ساختمان پلاک ۱۸ خیابان درویزن در منطقه شارلوتنبورگ برلین رفته و به در آپارتمان والتر و الزه شوئرین کوبیدند. این دو مأمور پلیس از آن زن و شوهر خواستند که چند تکه لوازم ضروری با خود برداشته و با آن‌ها بروند

Read more

روایت روزنامه‌های وقت از سقوط فرقه دموکرات در تبریز و اردبیل / سالار سیف‌الدینی

درباره سقوط فرقه دموکرات آذربایجان در ١٣٢٥ و اسباب و علل این پیروزی، مقالات، سخنرانی‌ها و اظهارنظرهای بسیاری انجام شده است. گروهی این پیروزی را به حساب تدابیر محمدرضاشاه پهلوی و درایت وی گذاشته‌اند و گروهی دیگر آن را تدبیر قوام‌السلطنه، سیاست‌مدار مجرب، عنوان کرده‌اند و عده‌ای دیگر، بر نقش مؤثر آمریکا در حوادث آن…

Read more

پیشه وری و فرقه دموکرات آذربایجان به روایت یرواند آبراهامیان

رهبر فرقه‌ای که وعده داده بود موفقیت شیخ محمد خیابانی را تکرار خواهد کرد اما سقوطش را نه، یکسال پس از اعلام حکومت خودمختار آذربایجان، ناگزیر از فرار شد. سید جعفر پیشه‌وری، ۲۱ آذر ۱۳۲۵، به جای برگزاری جشن اولین سالگرد خودمختاری آذربایجان، با ورود قوای ارتش ایران به تبریز، با رؤیایش وداع کرد و…

Read more

سالگرد بازگشت به حاكميت ملي پس از يك سال حكمراني فرقه دموكرات بر آذربايجان

سال‌های سال پس از ٢١ آذر ١٣٢٥ که در خلال آن ارتش ایران در پی یک‌سال حکمرانی فرقه‌ دست‌نشانده‌ دموکرات بر استان آذربایجان، سرانجام توانسته بود حاکمیت ملی را بدان‌جا برگرداند، محمد بی‌ریا که در آن روزگاران، هم وزیر فرهنگ و هم نفر دوم و هم به‌نوعی مغز اندیشمند همان گروه دست‌نشانده بود، پس از…

Read more

در ۱۶ آذر 32 چه گذشت؟ / یک روایت تاریخی

حسین شاه‌‌حسینی، عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران، در سال ۱۳۳۲ از سوی نهضت مقاومت ملی مسئولیت برگزاری مراسم هفتم شهدای دانشجوی ۱۶ آذر را به عهده داشت. او در کتاب خاطرات خود «هفتاد سال پایداری» (به کوشش امیر طیرانی) ریشه ماجرای ۱۶ آذر ۳۲ را اعتراض به محاکمه دکتر مصدق و بازگشایی سفارت انگلیس…

Read more

محمدعلی فروغی؛ ناجی پدر و منجی پسر

در 15 آذر سال 1320 محمدعلی فروغی حیاتی دوباره یافت و از خاکستر دوره رضا خانی برجست و بر کیان سیاست ایران بال و پر گشود. وی که بعد از ماجرای مسجد گوهرشاد مورد غضب رضاخان قرار گرفته و از کلیه مناسب سیاسی عزل شده بود، با همکاری متفقین به خدمت شاه جوان درآمد و

Read more

نسبت کیرکگور با هگل و مارکس / گفت‌و‌گو با صالح نجفی

کیرکگور را ضدهگلی‌ترین فیلسوف قرن نوزدهم و «مفهوم آیرونی» را هگلی‌ترین کتاب او می‌دانند. چگونه متفکری که همواره به ضدیت با هگل شهره است در نخستین اثرش تا این حد متأثر از هگل است؟

Read more

ژیژک چه می گوید؟

در ۱۹۲۳ «انستیتوی پژوهش‌های اجتماعی» در آلمان آغاز به‌کار می‌کند. این «انستیتو» در ۱۹۵۰ «مکتب فرانکفورت» نام می‌گیرد و به‌صورت کانون گردهمایی شماری از اندیشمندان آلمانی درمی‌آید. این اندیشمندان برای فلسفه نقش و رسالتی عمل‌گرا قائلند و یک نظریۀ انتقادی را که اساساً متمایل به جامعه و مسائل جاری در آن است در صف اولویت‌های…

Read more