Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Tag: پرونده میشل فوکو

شرایط ظهور علوم انسانی / نگاهی به كتاب «الفاظ و اشيا» اثر ميشل فوكو

میشل فوکو (1984-1926) فیلسوف، نظریه‌پرداز، مورخ اندیشه، منتقد ادبی و از تأثیرگذارترین متفكران فرانسوی قرن بیستم است. فوكو را نمی‌توان به صورت شسته‌رفته فیلسوف، مورخ یا جامعه‌شناس نامید. او با پ‍‍‍ژوهش‌های نوآورانه خود تحت تأثیر ماركس، فروید و نیچه رویكردی جدید در این سه حوزه گشود. تحلیل روابط قدرت و معرفت و شكل‌گیری فردیت مهم‌ترین…

Read more

گفت‌و‌گو با ميشل فوكو : «الفاظ و اشيا» تاریخ تشابه و همسانی و این‌همانی است

كتاب «الفاظ و اشیا؛ باستان‌شناسی علوم انسانی» (1966) پنجمین كتاب و اثری ویژه در میان آثار میشل فوكو است كه او را به یكی از مطرح‌ترین چهره‌های فكری فرانسه تبدیل كرد. فوكو در این كتاب با تحلیل باستان‌شناختی سه قلمرو دانش (زبان، علوم طبیعی و زیستی، اقتصاد) از عصر رنسانس تا دوران معاصر و با…

Read more

ملاقات سعید و سارتر، در آپارتمان فوکو/ خاطره‌ای از ادوارد سعید

ابتدای ۱۹۷۹، تلگرافی به دست ادوارد سعید رسید که او را به شرکت در همایش «صلح خاورمیانه» دعوت می‌کرد. زیر نامه را سارتر و دوبوار امضا کرده بودند. سعید ابتدا نامه را به شوخی گرفت، اما وقتی مطمئن شد کسی دستش نمی‌اندازد، معطل نکرد. به پاریس که رسید، فهمید «به‌دلایل امنیتی مکان جلسه به خانۀ…

Read more

فوکو درباره مارکسیسم چه می‌گوید؟ / دکتر علی غزالی‌فر

میشل فوکو نویسنده بسیار پرکاری بود. کتاب‌های زیادی نوشته و برخی از آنها چندجلدی است. حال چنین فیلسوفی که این چنین آثار زیاد و بزرگی دارد، در این کتاب کوچک – کتاب کوچکی که از کوچکترین کتاب‌های او نیز کوچکتر است – چه حرفی برای گفتن دارد و چه مطلبی بیان می‌کند، که در آن…

Read more

با یک فوکوی تازه آشنا شوید / نظریه‌پرداز فرانسویِ جنون و امر جنسی چرا به وادی سیاست کشیده شد؟

فوکو وصیت کرده بود که بعد از مرگش نوشته‌های چاپ‌نشده‌اش منتشر نشوند. بیش از سی ‌سال پس از مرگ او، هنوز ده‌ها جعبه از یادداشت‌های او از دسترس محققان بیرون مانده است. بااین‌حال، همین میزان از پیش‌نویس‌ها، یادداشت‌های کنارگذاشته‌شده و سخنرانی‌هایی که رفته‌رفته منتشر می‌شوند فهم جدیدی از متفکر سرشناس فرانسوی ارائه داده‌اند. دو کتاب…

Read more

اندیشه‌های میشل فوکو دربارۀ قدرت امروز بیش از هر زمان دیگری مهم است

اگر بخواهیم اندیشۀ فیلسوفان بزرگ تاریخ را تنها در یک کلمه خلاصه کنیم، مطمئناً این کلمه برای میشل فوکو «قدرت» خواهد بود. فوکو در طول سال‌های متمادی، بسیار به قدرت اندیشید، تعریف‌های قدیمی ما از این مفهوم را در هم شکست و شیوه‌های زیرکانه و بسیار پنهانِ عملکرد قدرت در جامعه را مرئی کرد. با…

Read more

فوکو و گفتمان قدرت / استوارت هال

گفتمان در معنای عام زبانی خود عبارت از مجموعه ای از گفتار و یا نوشتار، سخنرانی و یا موعظۀ منظم و معقول است. اما این اصطلاح کاربرد تخصصی دارد(مراجعه شود به لغتنامۀ جامعه شناسی پنگوین: دسکورس). از این منظر، گفتمان عبارت از دسته ای از بیاناتی است که زبان مناسب گفتار- و مثلاً نحوۀ خاص…

Read more

مروری بر «زندگی‌نامهٔ میشل فوکو» اثر دیدیه اریبون

دمدمی بودن شاید بارز‌ترین ویژگی میشل فوکو بود. مدتی یک کمونیست استالین‌مآب بود و کمی بعد حزب کمونیست را به دلیل بی‌اعتناعی به روشنفکران فرانسوی سرزنش کرد. ژرژ دومزیل، استاد او و متخصص اسطوره‌های هندو_اروپایی دربارهٔ فوکو گفته: او نقاب بر چهره داشت و همیشه هم این نقاب‌ها را عوض می‌کرد. دیدیه اریبون تلاشی استادانه…

Read more