خلیل ملکی، یکی از فیگورهای مهم تاریخی سیاسی ایران است که چه قبل از انقلاب و چه پس از آن، صحبت درباره فعالیت سیاسی او بسیار است. او از اعضای ۵۳ نفر بود که در دوره پهلوی اول به زندان افتاد و پس از سقوط رضاشاه، به حزب توده پیوست و سپس در سال ۱۳۲۶…
حافظه تاریخی قدرت سهمگینی دارد که “گذشته” را زنده میکند و به آسانی هم اجازه فراموشی یک فاجعه را نمیدهد.[i] به بیانی، حافظه یک رابطه “بیواسطه” بین گذشته و امروز است؛ حال آنکه آگاهی تاریخی پیوند باواسطه بین گذشته و حال است. در ایران کدام فاجعه تاریخی را اهمیت دهیم و کدام را فراموش کنیم؟…
روز شمار کودتا / پس از قیام ملی ۳۰ تیر امریکا و انگلیس برای سرنگونی دولت مصدق به توافق رسیدند: روی کار امدن دولت ایدن به جای دولت حزب کارگر، کلمنت اتلی
ساعت نه و نیم صبح روز دوشنبه بود که من با دو تن از ایرانیان مقیم سوئیس بر روی صندلی‌های راحتی کنار دریاچه (ژنو) لمیده و امواج نیلگون دریاچه را با قایق‌های زیبایی که در روی آن شناور بود تماشا می‌کردم. در این موقع ناگهان یکی از رفقای من با اتومبیل دودی رنگی که در…
یرواند آبراهامیان از مورخان شناخته‌شده و نویسنده کتاب مورد توجه «ایران بین دو انقلاب» در مقوله «تاریخ ایران معاصر»، از برجسته‌ترین تاریخ‌نگاران محسوب می‌شود. چندی قبل، گفت‌وگویی با روزنامه اینترنتی بین‌المللی «ایران‌وایر» داشت که در آن به بررسی ماجرای کودتای ٢٨ مرداد و اسناد جدید منتشرشده درباره آن پرداخته است که در ادامه می‌آید
از سالگرد رخداد ٢٨ مرداد، حدود یک هفته می‌گذرد. امسال انتشار بخش‌های دیگری از اسناد طبقه‌بندی‌شده سازمان «سیا» و آمدن نام مرحوم آیت‌الله کاشانی در این اسناد، باعث شد یک بار دیگر موضوع اختلاف‌های تاریخی میان ایشان و مرحوم دکتر مصدق در جریان ملی‌شدن نفت و کودتای ٢٨ مرداد در سال ١٣٣٢، در سطح جامعه…
شعبان جعفری در مصاحبه هما سرشار شباهت چندانی به چیزی ندارد که از عامل انسانی کودتای ۲۸ مرداد انتظار داریم. در این مصاحبه او پیرمردی خجالتی است که تمایل چندانی به مصاحبه ندارد و اصلا معتقد است آن قدرها آدم مهمی نیست که داستانش از تاریخ به کار کسی بیاید.
نیما به عنوان اولین شاعر پس از کودتا به لحاظ زمانی و دیگر شاعران آن دوران احمد شاملو، سیاوش کسرایی، نصرت رحمانی و… اخوان همگی نمادی از شعر کودتا هستند.
کودتای ۲۸ مرداد در کتاب‌های بسیاری ثبت شده و محققان بسیاری به آن پرداختند. از این رو به مناسبت سالگرد آن بر اساس اطلاعات سایت کتابخانه ملی به انعکاس آثار آن با دو کلیدواژه «کودتا» و «مصدق» پرداختیم. پس از ۶۰ و اندی سال که از کودتای ۲۸ مرداد می‌گذرد، هنوز برخی زوایای آن روشن…
شاید بتوان نیمه اول دهه ۳۰ را اوج آزادی و بهار مطبوعات و دوران بی‌سابقه درگیرى‌هاى مطبوعاتى ایران خواند. فضایی که با وقوع قیام سی تیر ۱۳۳۱ ه.ش به وجود آمد، در دوران نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق شدت گرفت و فضای مطبوعاتی کشور به مرحله‌ای از بحران قلمی رسید که در مطبوعات آن زمان را…
آن صبح آخر مرداد، ساعت از ۱۰گذشته بود که من از مغازه عکاسی واهان در اول خیابان نادری می‌آمدم بیرون. پیشتر از آن، در ابتدای وقت اداری، آیین تصفیه کار شرکت شیلات انجام می‌گرفت و من برای عکس و فیلمبرداری از امضای سندهای این قرار رفته بودم به دفتر بازرگانی شوروی در پامنار. شیلات در…
همواره از به کار برد‌ن لفظ کودتا برای آنچه در ٢٨ مرداد ٣٢ در ایران رخ د‌اد‌ه اجتناب میکند و در مقابل، کودتای اخیر ترکیه را به معنای واقعی یک کودتا می‌د‌اند. او معتقد است مصدق با سرکشی‌های خود از یک شاه لیبرال یک پاد‌شاه مستبد ساخت. احمد نقیب زاده، استاد علوم سیاسی د‌انشگاه تهران…
چرا کودتای ١۵ جولای ٢٠١۶ نتوانست به سقوط دولت رجب طیب ارد‌وغان بینجامد اما کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ توانست دولت محمد مصدق را ساقط کند؟ این سوالی است که سعی کرد‌ه‌ایم به مناسبت سالروز کودتای ٢٨ مرداد به آن بپرد‌ازیم و در حد بضاعت مان پاسخی برای آن بیابیم.
«مسلمان‌ها بنشینند تماشا کنند که یک گروهی که از اولش باطل بودند [هر کاری می‌خواهند بکنند]. من از آن ریشه‌هایش میدانم – یک گروهی که با اسلام و روحانیت اسلام سرسخت مخالف بودند. از اولش هم مخالف بودند. اولش هم وقتی که مرحوم آیت‌الله کاشانی دید که اینها خلاف دارند می‌کنند و صحبت کرد، اینها…
از فردای ٣٠ تیر، دومین دوره نخست‌وزیری محمد مصدق آغاز شد؛ دورانی که با کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ پایان یافت و محمد‌علی موحد آن را ١٣ ماه نحس خوانده است. در ٣٠ تیر گروه‌ها و اقشار مختلف مردم به خیابان‌ها ریختند و شعار «یا مرگ یا مصدق» را سر دادند، آنها خشمگین از برکناری مصدق…
بعد از کودتای ۲۸ مرداد و محکومیت مصدق به ۳سال زندان، دوران تبعید او شروع شد. مصدق به زادگاهش، احمد آباد رفت و تا آخر عمر همانجا تحت نظارت نیروهای نظامی ماند. تا وقتی که سرطان او را از پا درآورد و علی رغم وصیتش برای دفن شدن در کنار کشته‌شدگان ۳۰ تیر در «آرامگاه…
مصدق در ۸۴ سالگی درگذشت و اگرچه برای خانواده و دیگر اعضای جنبش ملی‌گرای ایران جسما زنده بود، اما یازده سال آخر زندگی او برای عموم مردم آغاز شکل‌گیری جایگاه اسطوره‌وار پس از مرگش بود: بنای پیکره‌اش در قلب مردمان.
اردشیر زاهدی، فرزند سرلشکر فضل‌الله زاهدی چهار سال بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، خاطراتش از پنج روز بحرانی، صدور حکم نخست‌وزیری پدرش تا سرنگونی دکتر محمد مصدق را نوشت. او که بعد‌ها داماد شاه، وزیر امور خارجه و سفیر ایران در ایالات متحده شد، در این خاطرات که برای مجله «اطلاعات ماهانه» نوشت،
سرتیپ محمود افشار طوس، از بستگان دکتر مصدق و افسر مورد اعتماد و علاقه او بود. در ۱۳ دی ۱۳۳۱ پس از استعفای سرتیپ زنگنه فرماندار نظامی، مصدق او را فرماندار نظامی تهران و در ۱ بهمن ۱۳۳۱، وی را جانشین سرتیپ کمال رئیس شهربانی کل کشور سابق کرد.
چند سال پیش وسوسه شدم از کسانی که محل کارشان در میدان فاطمی بود بپرسم که آیا دکتر فاطمی را می شناسند یا نه ؟ متاسفانه چنانکه انتظار می رفت عده کمی او را به اسم می شناختند و عده کمتری می دانستند کیست. در روز ۱۹ آبان ۱۳۳۳ دکتر سیدحسین فاطمی مدیر…
کودتای ۲۸ مرداد یکی از حوادث سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر ایران بود که در دوازدهمین سال حکومت پهلوی دوم به وقوع پیوست و سبب تثبیت حاکمیت او تا ربع قرن دیگر شد. در روز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در پی موفقیت کودتا و سقوط کابینه دوم دولت ملی دکتر مصدق، سرلشکر فضل‌الله زاهدی عهده‌دار تشکیل…
وقتی سخن از مصدق به میان می‌آید همه یاد نهضت ملی‌کردن نفت و اقتصاد ملی بدون تکیه به درآمد نفت و اصلاحات اجتماعی و سیاسی دوران حکومت او می‌افتند و نهایتا نقش او در تاریخ ایران را با کودتای ۲۸مرداد ۱۳۳۲ پایان‌یافته می‌بینند. کمتر از نقش او پس از سقوط سخن رفته است.