این مقاله را به اشتراک بگذارید
روز دوم: در انتظار فیلمی که موتور جشنواره را گرم کند!
روز دوم جشنواره سی و یکم، در برج میلاد یا همان به اصطلاح کاخ جشنواره فیلم فجر، به دلیل مصادف شدن با جمعه و طبعا مثل همیشه نمایش فیلمها به ساعت بعد از نماز جمعه مو کول شد. سالن همایش‌های برج میلاد نسبت به سالهای قبل چند تفاوت اساسی دارد، نخت اینکه جابرای نشستن در لابی آن وجود ندارد و دگر اینکه از همین روزهای اول حابی شلوغ شده. با اینکه گردانندگان جشنواره سعی دارند سال به سال جشنواره را حداقل به لحاظ ظاهری هم شده به استاندارد های جشنواره‌های فیلم (در کشورهای غیر پیشرفته!) نزدیک کنند، اما به لحاظ ساختار اجرایی تغییر و تحولات چندان جدی در آن نمیتوان مشاهده کرد. از همه این ها گذشته به تجربه میتوان گفت آنچه جشنواره را ارتقاء بخشیده و موتور آن را روشن می‌کند، محتوای آن و به عبارت روشن تر خود فیلمهاست. اگر از این منظر به جشنواره نگاه کنیم شاید موتور آن روشن شده باشد اما هنوز گرم نشده، اتفاقی که امیدواریم در روهای بعدی بیفتد (یعنی می افتد؟!).
«آفتاب، مهتاب زمین» (علی قوی تن)
علی قوی‌تن در کارنامه نه چندان کوچک خود (یازده فیلم ساخته) تقریبا همه جور فیلم دارد، از فیلمهای اجتماعی و خانوادگی بگیر تا جنایی و کونهی کودک نوجوان، و البته اخیرا هم یک مقدار به معناگرایی و عرفان روی آورده، آن هم با بیانی شاعرانه! متاسفانه قوی تن با وجود اینکه نشان داده فیلمساز شریفیست با نگاهی صادقانه و نه کاسب کارانه اما این صداقت برای ساختن فیلمهای خوب کفایت نمی کند. به همین خاطر است که از او در بهترین حالت گاه فیلمهای متوسطی دیده ایم و اغلب فیلمهای زیر متوسطی. قوی‌تن در «آفتاب، مهتاب زمین» همان راهی را پیموده که پیش از این در «پرواز بادبادک ها» رفته بود و البته در هر دو نیز به نتیجه چندان قابل توجهی نرسیده است.
«تابستان طولانی» (علی خزاعی فر)
اگر قوی تن راه پیشتر پیموده شده خود را دوباره پیش روی قرار داده، علی خزاعی‌فر ترجیح داده از این منظر دنباله روی رضامیرکریمی باشد، هرچند میرکریمی عادت به استفاده از بازیگران حرفه ای داد اما خزاعی فر از بازیگران غیر حرفه ای استفاده کرده و نتیجه کم و بیش مطلوبی هم گرفته. به هرحال میرکریمی فیلمساز خوبیست فیلمهایش به لحاظ مضمونی و سینمایی جزییات قابل توجه بسیاری دارند، اما هنوز فیلمسازی نیست که صاحب سبکی قوام یافته و کامل شده باشد، بنابراین اگر چه تجربه گرایی های خود او در حوالی این نوع سینما به بار مینشیند، اما وقتی فیلمسازان دیگری در این وادی قدم می گذارند بیشتر سرگردان خواهند شد تا به منزل برسند. به خصوص اگر به سراغ استفاده از خرده روایت ها در کنار تنه اصلی داستان بروند، میر کریمی به خوبی این خرده روایت ها را نه تنها به لحاظ بیرونی (در بافت ظاهری قصه) به هم پیوند می زند، بلکه خط و ربط درونی محکمی هم میانشان برقرار می کند و این همان حلقه ی مفقوده اساسی در فیلم نخست خزاعی فر است. این فیلم در خلال گذر روزهای تابستانی شخصست نوجوان فیلم به روایت اتفاقاتی در روستا (از دید او ) می پردازد که شاید برخی به صئرت مجزا جالب هم باشند اما به عنوان جزیی از یک کل به خوبی و پازل وار کنار هم نمی شینند.
تابستان طولانی می کوشد فیلمی درباره بلوغ باشد، اما این گذر از مرحله کودکی قدم گذاشتن به آستانه ی دنیای بزرگتر ها، بیشتر از آنکه به رشد و کمال قهرمان قصه از بعد شخصیت پردازانه بینجامد، تنها نمودی بیرونی در داستان پیدا کرده است.با این حال نمی توان از فیلمبرداری در خور اعتنای فیلم که نقش قابل توجهی در جذابیت نسبی آن دارد غافل شد. قصه تازه تابستان طولانی نیز در زمانه ای که اغلب شاهد مضامین تکراری هستیم امتیازی برای آن محسوب می شود و در مجموع می توان گفت اگر خزاعی فر در فیلمسازی رویکرد خاص خود اتخاذ کند می تواند به نتایج به مراتب بهتری برسد.
«آسمان زرد کم عمق» (بهرام توکلی)
فیلم «آسمان زرد کم عمق» از آثار حاشیه ساز در روزهای پیش از آغاز جشنواره بود، بیرون ماندن این فیلم از بخش مسابقه باوجود اینکه بهرام توکلی به دلیل ساختههای قبلی خود، اعتباری نسبی برای خود فراهم کرده و همچنین نامهای که او در واکنش در این باره نوشت از جمله موارد قابل ااره در این باره است. توکلی در نامه خود نوشت راه نیافتن فیلمش به بخش مسابقه جشنواره برایش اهمیتی ندارد و… البته معلوم نیست با وجود این بی اهمیت بودن چه نیازی به نوشتن آن نامه وجود داشت!
به هرحال اگر چه امکان دارد ساخته جدید توکلی در قیاس با آثار بعدی که خواهیم دید (و البته این چند تایی که دیده ایم) فیلم زیاد بدی نباشد. اما نسبت به آثار قبلی خود او فیلم قابل دفاعی نیست. بازیگران اصلی فیلم ترانه علیدوستی و صابر ابر نیز از شرایطی مشابه در این فیلم برخوردارند! آسمان زرد کم عمق از حال و هوایی کم و بی انتزایی و رویاگونه برخوردار است و اکثریت صحنه های فیلم نیز در یک لوکیش محدودمی گذرد، با این حال توکلی از ریسک روایت چنین داستان بی افت و خیزی آ هم در یک لوکیشن محدود به سلامت گذر کرده و لاقل فیلمش از این منظر لطمه ای نخورده است.توکلی در پس زمینه روایت برشی از زندگی زوج اصلی فیلم کوشیده به مفاهیم گوناگونی اشاره کند که مرگ به عنوان یکی از دغدغه های دیرینه ی انسانی از این جمله است. برای قضاوت درست درباره فیلم توکلی باید آن را در فضایی آرام و نه این چنین فشرده و پرترافیک دوباره تماشا کرد.
در حاشیه جشنواره: گزارش نشست های پرسش و پاسخ در کاخ جشنواره (روز دوم)
نشست پرسش و پاسخ فیلم «آسمان زرد کم عمق» ساخته بهرام توکلی
این نشست به دلیل عدم حضور عوامل فیلم برگزار نشد.
گزارش نشست پرسش و پاسخ «آفتاب، مهتاب، زمین» ساخته علی قوی تن
قوی تن: به گیشه فکر نمی کنم و دوست دارم فیلم خودم را بسازم.
در ابتدای این نشست علی قوی تن از حضور اصحاب رسانه که بیش از فیلمسازان زحمت تشکر کرد!
قوی تن: وقتی از من می‌پرسند تاکنون چند فیلم ساخته‌ای، علاقه‌مند هستم که بگویم «آفتاب مهتاب زمین» دومین فیلم من است چرا که از میان یازده فیلمی که تا کنون ساخته‌ام به «پرواز بادبادک» و «آفتاب، مهتاب، زمین» علاقه دارم و این دو را، فیلم دل خود می‌دانم.
او با گلایه از تغییر در جدول نمایش فیلمها، ادامه داد: قرار بود دوستان بازیگرم که در تولید این فیلم همکاری داشته‌اند در این برنامه حضور داشته باشند ولی به خاطر تغییر جدول نمایش فیلمها دچار مشکل شدیم و امکان حضور یافتن آنها در تهران میسر نشد.
قوی‌تن در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد «آفتاب، مهتاب، زمین» مخاطب محدودی دارد، اظهار کرد: سال‌ها است که راه خود را در سینما گم کرده‌ایم. در سینما ترس از دست رفتن گیشه بر سینماگران و مسئولین غلبه کرده است و رسانه‌ها نیز با وجود اینکه همیشه به محتوای فیلمها علاقه‌مند بودند ولی گاهی از ما می‌پرسند که آیا نگران گیشه نیستید ولی من پاسخ می‌دهم که من به فکر گیشه نیستم و دوست دارم فیلم خودم را بسازم بنابراین حرفی که باید بزنم را می‌زنم.
او ادامه داد: بهتر است سینما را نترسانیم و بگذاریم که در چارچوب نظام هر کسی با سلیقه و خاستگاه خودش فیلمش را بسازد چون در این شرایط است که از تنوع بیشتری برخوردار خواهیم بود و هر کسی به سمت فیلمی می‌رود که به آن علاقه دارد.
وی تاکید کرد: محیط را محدود نگه نداریم این سبب می‌شود که تنها یک عده با سلیقه خاص خودشان در آن حضور داشته باشند.
قوی‌تن در پاسخ به این سوال که آیا دوست ندارد که مخاطبان فیلمش افزوده شود تصریح کرد: من خیلی دوست دارم که مخاطبان فیلم‌هایم بیشتر و بیشتر شود، چنانچه که اگر امروز در هنگام نمایش فیلم عده‌ای سالن را ترک می‌کردند من نزد آنها رفته و از آنها خواهش کردم که فیلم را تا آخر ببینند.
در ادامه این نشست علی قوی‌تن درباره علت حضورش به عنوان بازیگر در فیلم خودش اظهار کرد: قاعدتا علاقه شخصی من نیز در ایفای این نقش موثر بود. چناچه همه عوامل سینما از کارگردان تا آبدارچی به سینما علاقمند هستند ،ولی من علاقه دارم که حمایت بیشتری از فیلم‌هایم شود تا بتوانم به عنوان یک کارگردان روی صندلی نشسته و فیلم بسازم. چرا که در یک فیلم کار کردن در پشت و جلوی دوربین بسیار سخت است ولی چه کنیم که پول نداریم و زورمان تنها به خودمان می‌رسد!
گزارش نشست پرسش و پاسخ فیلم «تابستان طولانی» ساخته علی خزاعی فر
درنشست پرسش و پاسخ فیلم سینمایی «تابستان طولانی» که عصر جمعه ۱۳ بهمن ماه در دومین روز جشنواره فیلم فجر در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار شد، علی خزاعی‌فر نویسنده و کارگردان ، داود رحمانی مدیر فیلمبرداری ، سیاوش حقیقی تهیه کننده حسین طاهری و امیرحسین رفیعا بازیگر حضور داشتند.
علی خزاعی فر در آغاز نشست با تاکید بر جنبه‌های روستایی فیلم خود گفت: کلیه عوامل فیلم سینمایی «تابستان طولانی» خراسانی هستند، من تاکید زیادی بر لهجه بازیگران فیلم داشتم و این لهجه بخشی از هویت فیلم است. سیاوش حقیقی نیز بر این موضوع تاکید بسیاری داشت و تلاش کردم که لهجه مشهدی در مکالمات بازیگران مشهود باشد. این لهجه شاید برای مخاطبین غیر مشهدی شیرین باشد، ولی دوستان مشهدی خود در برابر لهجه‌شان مقاومت می‌کنند، به نظر من نباید از لهجه بکاهیم و باید آن را همان طور که هست بیان کنیم.
او درباره تصویربرداری فیلم گفت: این فیلم یک شعر روستایی است و ما تاکید بسیاری بر روی قاب تصاویر داشتیم، به شکل وسواس گونه‌ای آنها را انتخاب کردیم. ضمن اینکه لازم به ذکر است داوود رحمانی که مدیر فیلمبرداری این فیلم است، صاحب سبک است و سبک خاص خودش را در فیلم اجرا کرد.
سیاوش حقیقی تهیه‌کننده فیلم درباره نحوه شکل‌گیری ایده فیلم تصریح کرد: استارت این کار توسط یکی از مسئولان استان خراسان رضوی زده شد و ما نخ تسبیح داستان را از یکی از سخنان مقام معظم رهبری گرفتیم،ایشان در یکی از خطبه‌هایشان عنوان کردند که در زمان جنگ در یکی از روستاهای خراسان، همه مردان روستا به جنگ رفتند و حتی یک نفر مرد نیز در آن نماند. این قضیه موجب شد تا ما، روستای ذکر شده را پیگیری کنیم و در صدد ساختن فیلمی درباره آن برآییم.
خزاعی‌فر نیز در پاسخ به این سوال که چرا مردم تا آخر فیلم به تماشای آن می‌نشینند اظهار کرد: من فکر می‌کنم که این به خاطر صبر و بردباری بیننده‌های فیلم است و بابت آن نیز متشکرم. این فیلم برای من نوستالژیک است،البته کاملا شخصی است من فکر می‌کنم که این فیلم برای دوستان مشهدی تاثیری بیشتر بگذارد و آنها بتوانند ارتباط بیشتری با فیلم برقرار کنند.
کارگردان فیلم سینمایی «تابستان طولانی» در پاسخ به این سوال که فیلمش در چه ژانری ساخته شده است، توضیح داد: برخی می‌گویند ژانر این فیلم کودک و نوجوان یا دفاع مقدس است ولی به نظر من ژانر آن بالغ شدن است! بالغ شدن در روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و علوم فقهی به کار می‌رود و البته در سینما و تئاتر نیز وجود دارد. به معنی روبه‌رو شدن زودتر از وقت با واقعیت‌ها و بلوغ زودرس است، در این فیلم بلوغ زودرس از طریق جنگ بر حسن تحمیل می‌شود.
در ادامه خزاعی‌فر در پاسخ به این سوال که چرا از ستاره‌ها برای تولید فیلمش استفاده نکرده است، اظهار کرد: گاهی شرایط فیلم است که بازیگران را به کارگردان تحمیل می‌کند، فکر می کردم که اگر بازیگرانی را از تهران به روستا ببرم و از آنها بخواهم که روستایی صحبت کنند کار خوب از آب در نمی‌آید. من از جذابیت‌های چهره آگاه هستم ولی تا جایی که لازم است لهجه را به چهره ترجیح می‌دهم.
سیاوش حقیقی (تهیه کننده) نیز در این باره گفت: ما در سینمای ایران به دنبال ستاره هستیم و فارغ از مسایل سیاسی جشنواره‌های خارجی باید بدانیم که ستاره‌های ما در جشنواره‌های خارجی مطرح نیستند و وقتی فیلمی را به آن جشنواره‌ها می‌فرستیم، به محتوای فیلم و ساخت آن توجه می‌کنند نه به ستاره‌ها. نکته دیگر این است که اساسا مساله ستاره در ایران مشکل دیگری ست اگر جای علی خزاعی‌فر یک ستاره کارگردان بود باز سوال‌ها از ایشان به این شکل بود؟