این مقاله را به اشتراک بگذارید
۲۸ مرداد ۱۳۹۳ نزدیک است، سالگرد تلخ ترین اتفاق تاریخ معاصر که داغ آن هنوز برای بسیاری از ایرانیان وطن دوست تازه است. به همین مناسبت در مد ومه مطالبی را منتشر می کنیم از سالهای دور نزدیک، از افرادی که با دیدگاه های مختلف ماجرای ۲۸ مرداد را بررسی کرده اند. انتشار این مطالب نشان از تایید مد و مه ندارد، به خصوص در مواردی همانند مطلب زیر. به هر حال برای درج دیدگاه های مختلف خواندن مطلب زیر خالی از لطف نیست.
****
به تازگی شبکه فارسی زبان بی‌بی‌سی ویژه‌نامه‌ای به مناسبت کودتای ۲۸ مرداد آماده کرده که ادعا کرده است: اسم رمز کودتای ۲۸ مرداد از جانب بی‌بی‌سی فارسی اعلام نشده است؟! به همین دلیل با خسرو معتضد مورخ و نویسنده و پژوهشگر به گفت‌وگو پرداختیم که وی این ادعای بی بی‌سی را رد کرد و با طرح این سوال که چرا در مقاطع حساس تاریخی جریان چپ با انگلیس به هم می‌رسند، گفت: طرح کودتا انگلیس بود و امریکا همراهی کرد و عوامل داخلی همراهی کردند. به اسناد رو شده «سیا» مشکوکم. این گفت‌وگو در ذیل می‌آید.
*به تازگی شبکه فارسی زبان بی‌بی‌سی ویژه‌نامه‌ای به مناسبت کودتای ۲۸ مرداد آماده کرده که ادعا کرده است: اسم رمز کودتای ۲۸ مرداد از جانب بی‌بی‌سی فارسی اعلام نشده است؟
خیلی از مردم این پرسش را از من پرسیدند من التهابی که این روزها در مورد ۲۸ مرداد در شبکه فارسی زبان بی‌بی‌سی به وجود آمده را درک نمی‌کنم.
مرا به یاد مرده شوری می‌اندازد که در حال گریه است. توجه مردم به سمت شبکه‌هایی که در خارج از کشور در حال فعالیت هستند، برای من غم‌انگیز است و افسوس می‌خورم که چرا محققانی که در داخل کشور هستند دارای مطالعات سطحی هستند؟ و قادر نیستند مردم و افکار عمومی را قانع کنند و مردم به دنبال این افراد می‌روند.
*شبکه تلویزیونی «من و تو» یکی از مشتقات بی‌بی سی است
زمانی که مستند «رضاشاه» از شبکه «من و تو» پخش شد با اسناد و تصویری که در بی‌بی‌سی وجود دارد مقایسه کردم و به شخصه همه این اسناد را دیدم تصاویری که در برنامه نمایش داده شده بود مانند جزیره کوچک در دریای بزرگ است. شبکه «من و تو» یکی از مشتقات بی‌بی‌سی است. دقیقاً مانند رادیوهایی است که روس ها در گذشته به نام صدای ملی و پیک ایران پخش می‌کردند.
*«یرواند آبراهامیان» مورخ چپ‌گراست
به طور مثال به تازگی بی‌بی‌سی فارسی با «یرواند آبراهامیان» نویسنده کتاب «ایران بین دو انقلاب» گفت‌وگو کرده است که یک نویسنده چپ‌گرا است. او از پدر و مادری ارمنی در تهران متولد شده است. – البته برای خودم رابطه جریان چپ با انگلیس جای سؤال دارد؟
زمانی که یک مقام غربی در دوران زعامت محمد مصدق وارد ایران شد حزب توده تظاهرات خونین برپا می‌کند و در این اعتراضات عده‌ای کشته و زخمی می‌شود به این ترتیب حکومت مصدق که با آرامش و شور و هیجان شروع می‌شود به خون کشیده می‌شود و مصدق مجبور می‌شود وزیر کشور و رئیس شهربانی را عوض کند و درست زمانی که مصدق در حال حل‌وفصل مسائل مهم با آمریکاییان است حزب توده به خاطره اینکه تعدادی از دانشجویان را در ۱۴ آذر به علت اینکه توده‌ای هستند از دانشگاه اخراج می‌شوند تظاهرات برپا می‌کنند.
درست در همان زمان مصدق به آمریکاییان قول می‌دهد محال است ایران در دام کمونیست بیفتد اما حزب توده در تهران تظاهرات برپا می‌کند آمریکاییان وحشت می‌کنند و به نخست وزیر ایران محمد مصدق اعتراض کرده و می‌گویند: چگونه درحالی که در ایران حزب توده تظاهرات برگزار می‌کند شما به ما قول می‌دهید ایران محال است در دام کمونیست بیفتد.
*چرا در مقاطع حساس تاریخی جریان چپ با انگلیس به هم می‌رسند؟
اینکه شبکه فارسی زبان انگلیسی با یک نویسنده چپ‌گرا در سالروز ۲۸ مرداد مصاحبه می‌کند این سؤال برای من تکرار می‌شود چرا در مقاطع حساس تاریخی جریان چپ با انگلیس به هم می‌رسند. جواب این سؤال مرا سفیر وقت آمریکا در ایران داده است همکار انگلیسی من مجدانه خواستار تجزیه ایران است تا شمال ایران به شوروی و جنوب به انگلیس واگذار شود.
اکنون این پرسش مطرح است که چرا یک شبکه انگلیسی توده‌ای‌ها را برای گفت‌وگو دعوت می‌کند؟ و چرا توده‌ای‌ها به بهشت قدیمی خود مسکو نمی‌روند؟ و در رادیو و تلویزیون مسکو صحبت نمی‌کنند.
من علت اینکه همه توده‌ای‌ها در لندن زندگی می‌کنند را متوجه نمی‌شوم؟! و یا اینکه چرا توده‌ای‌ها در واشنگتن زندگی می‌کنند؟.
*نویسنده کتاب ایران بین دو انقلاب بی‌سواد است
تحلیل‌های یرواند آبراهامیان نشان از بی‌اطلاعی او دارد. و تعجب می‌کنم چرا تا این اندازه برای ایشان سلام و صلوات می‌فرستند و از او استقبال می‌شود؟! کتاب این مورخ را تورق کردم و به هیچ وجه جلب نشدم که بخوانم. چون اکثر مطالب او را در روزنامه‌های توده‌ای‌ها خواندم و با چنین تحلیل‌های آشنا هستم.
او می‌گوید: عوامل داخلی هیچ‌گونه نقشی در براندازی حکومت مصدق نداشتند. اما سخن او درست نیست. عوامل داخلی در براندازی حکومت مصدوق نقش نداشتند به این دلیل که جبهه ملی قول داد که نفت را ملی می‌کنیم و با ملی کردن نفت کشور روزی ۳۰ هزار لیر درآمد به دست می‌آورد و مردم ایران غرق در خوشبختی می‌شوند. اما مصدق نتوانست به تعهدات خود عمل کند. متأسفانه در کشور ما عده‌ای یا صددرصد مخالف مصدق هستند با فدایی مصدق . و اگر هم نظری ندارند آدم‌های بی‌اطلاعی هستند. من به مصدق علاقه دارم اما دلیل ندارد مبهوت وی شوم.
*اسناد رو شده امریکا تازگی ندارد
به تازگی سازمان جاسوسی آمریکا اعتراف کرده است که عامل کودتای ۲۸ مرداد سیا بوده است و اسناد تازه رو کرده است اما اسنادی که رو کرده است تازه و جدید نیست و تازگی ندارد. دلیل می‌آورند دولت آمریکا به دلیل کمبود فضای آرشیو این اسناد را گم کرده است و به تازگی پیداد کرده است. البته این سخن بچگانه و مضحک است من بایگانی انگلستان را دیدم شما اگر به بایگانی انگلستان سر بزنید سند کشتی انگلیسی که در سال ۱۶۲۰ میلادی در خلیج فارس رفت و آمد می‌کرد را دارد و هر زمان قصد استفاده دارد ۱۰ دقیقه دیگر روی میز است.
*احتمال دارد اسناد آمریکا ساختگی باشد
کنگره و وزارت خارجه آمریکا نیز هر سندی را بخواهند درآرشیو دسترس دارند به طور مثال نامه کمکی که نمایندگان مشروطه به آمریکا نوشتند و به زبان فرانسه نوشتند و چون غلط املایی داشت نمایندگان کنگره به نمایندگان ایران خندیدند موجود است. با این حال چگونه ممکن است اسناد ۲۸ مرداد گم شده باشد؟. به نظرم احتمال دارد اسنادی که به تازگی رو شده است ساخته سالهای بعد باشد. زمانی که جان اف کندی در آمریکا قدرت گرفت صراحتاً اعلام کرد با دیکتاتورها مخالف است.
من در زمان ۲۸ مرداد دوازده سالم بودم و همه تهران را به علت کنجکاوی گشتم به همین دلیل بعید می‌دانم کودتای ۲۸ مرداد با برنامه‌ریزی و دقت صورت گرفته باشد که در اسنادی که سازمان سیا رو کرده به طور مثال گفته شده است که در ساعت ۱۲ میدان توپخانه فتح می‌شود. فلان ساعت باید به خانه مصدق برویم. نظم و ترتیبی که در اسناد آمده است عجیب است.
در زمانی که کودتای ۲۸ مرداد رخ داده است امنیت تهران را ۵ تیب نظامی بر عهده داشتند. چگونه سربازان در بین راه به خصوص افسران گارد شاهنشاهی سرتیب فرخنده پی و سرتیب کیانی را که معاون ستاد ارتش بودند را از جیب نظامی پایین می‌اندازند؟ و به سمت خانه دکتر مصدق حرکت می‌کنند.
کتابی از خاطرات «علی شهبازی» محافظ شاه منتشر شد که گوشه‌ای از واقعیت‌های ۲۸ مرداد را نشان می‌دهد. شهبازی می‌گوید ما را در عشرت آباد توقیف کردند. تا سرهنگ کسری یکی از بزرگان ارتش عبور کند در همان هنگام ما فریاد زدیم زنده باد شاه و مرگ بر مصدق سرهنگ با عصبانیت فریاد زد ساکت باشید که من شوکه شدم. وقتی دیدم سرهنگ مانع از شعار دادن ما شد دیگر شعار ندادیم تا اینکه دکتر مظفر بقایی که آن زمان او را دستگیر کرده بودند و در زندان پادگان عشرت آباد زندانی کرده بونددرا از زندان به محوطه بیرون زندان آورده بودند تا آبی به دست و صورتش بزند. بقایی فریاد مرگ بر مصدق و زنده با شاه سر داد. با شعار مظفر بقایی جسارت‌مان زیاد شد و ما نیز شعار مرگ بر مصدق و زنده باد شاه را تکرار کردیم.
رئیس ستاد ارتش آن زمان که سرتیپ «تقی ریاحی» بود آمد و گفت: چون توده‌ای‌ها قصد دارند مملکت را بر هم بزنند چند واحد نظامی وارد شهر بروند و هر کس شعار مرگ بر شاه گفت را زندانی کنند تا این حرف از سرتیپ ریاحی شنیدم شعار مرگ بر مصدق و زنده باد شاه سردادم و چند سرباز شروع به شلیک با مسلسل کرد و سرتیپ ریاحی فرار کرد. این تناقض‌ها را گفتم که شاهد بیاورم در روز کودتا هزار تا اتفاق می‌تواند بیفتد و طرح کودتایی که آقایون با برنامه‌ریزی ریختند و احتمال زیاد دارد به طور کامل اجرا نشود.
آبراهیمیان در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت: سرهنگ نصیری در روز کودتا با تانک به خانه دکتر مصدق می‌رود اما متوجه نمی‌شود با تانک نمی‌شود خانه دکتر مصدق رفت. خانه مصدق در یک خیابان باریک واقع شده بود که ۹ تا تانک در سر خیابان وظیفه محافظت از خانه را بر عهده داشتند برای اینکه به خانه مصدق بروید باید از تانک پیاده شوید بنابراین محال است آقای نصیری با تانک به خانه مصدق رفته باشد.
مصدق در دادگاه نظامی می‌گوید زمانی که سرهنگ نصیری نامه برکناری مرا از نخست‌وزیری آورد شک کردم به این علت که زمانی که نخست‌وزیر می‌خواهد عزل شود انتصاب نخست‌وزیر جدید به معنای عزل نخست‌وزیر خواهد بود و این سؤال برای من پیش آمد چرا نامه عزل مرا در خانه آوردند؟ به همین دلیل مصدق ساعت ۱ دستور توقیف نصیری را می‌دهد و به نصیری می‌گوید برو خود را به سرتیپ ریاحی رئیس ستاد ارتش معرفی کن و سرهنگ نصیری بدون محافظ خود را به سرتیپ ریاحی معرفی می‌کند و می‌گوید: کاری انجام ندادم شاه به من دستور داد نامه را به نخست‌وزیر بدهم و من هم دستور را انجام دادم.
ادعا کردند نصیری قصد داشت مصدق را توقیف کند و ما هیچ سندی پیدا نکردیم نصیری چنین قصدی داشته باشد و باید در طرح کودتا باشد به طور مثال آقای نخست‌وزیر ممکن است برود در رادیو صحبت کند و به قول آقای ابراهیمیان با یک سخنرانی می‌تواند ۲۰۰ هزار نفر را جمع کند.
*طیب حاج‌رضایی به خاطر نفرت از حزب توده در کودتا شرکت کرد
اگر سرهنگ نصیری قصد توقیف نخست‌وزیر داشت می‌خواست نخست‌وزیر را کجا ببرد.از همه اسناد، سند نقشه تهران خیلی مشکوک به نظر می‌رسید. به طور مثال نقشه ۱، نقشه ۲ و ۳ و یا ۴ چنین اتفاقاتی باید بیفتد. ۱۲ دسته از جنوب شهر به ریاست طیب حاج رضایی به سمت مرکز شهر حرکت کردند طیب پول بگیر نبود. مشکلی طیب داشت که همه مردم داشتند. طیب از حزب توده بیزار بود در زمان زعامت دکتر مصدق حزب توده خیلی هوچی‌گری کرده بود.
*در دوران نخست وزیری مصدق وضعیت اقتصادی مردم بدتر شد
دولت به مناسبت سالگرد قیام ۳۰ تیر ۲ هزار و ۵۰۰ نفر را جمع‌آوری کرده بود تا رژه رفتند اما حزب توده بعد از رژه دولت ۵۰ هزار نفر را جمع‌آوری کرده بودند و فعالیت حزب توده روی اقشار مذهبی تاثیر گذاشت و واکنش منفی مردم را برانگیخت. مردم از اینکه که دولت ۲۸ ماه سرکار بود و نتوانست هیچ کاری را انجام دهد ناامید شدند. نه تنها نفت ملی شد بلکه وضعیت مردم از نظر اقتصادی بدتر شد و بیچاره‌تر شدند دولت نتوانست ۵۰ میلیون تومان پول جمع کند و دولت آمریکا حاضر نشد ۱۰ میلیون تومان پول به ایران کمک کند. دکتر مصدق فردی بسیار وطن‌دوست بود و کمونیست نبود ولی در تنگنای مالی قرار گرفت و نمی‌توانست از عهده وظایف مالی دولت برآید.
اقداماتی که حزب توده در ایران انجام می‌دهد باعث می‌شود که گزارشگر روزنامه نیویورک تایمز از تهران گزارش دهد که تهران در دست حزب توده است و مصدق که در حال رایزنی با آمریکاست مجبور است این گزارش را تکذیب کند.
اکنون یک ارمنی به عنوان استاد تاریخ ایران با بی‌بی‌سی مصاحبه می‌کند می‌نشیند و نقش همه این عوامل را نادیده می‌گیرد.
*به تازگی شبکه فارسی بی‌بی‌سی با این استدلال که بی‌بی‌سی در کودتای ۲۸ مرداد پخش فارسی نداشت که اسم رمز ارائه دهد؟
ـ کسی ادعا نکرد بی‌بی‌سی با شبکه فارسی اسم رمز را بیان کند. رئیس طرح کودتا با محمدرضا شاه پهلوی صحبت کرد که ساعت ۱۲ شب گوینده خبر در بخش خبر انگلیسی می‌گوید اینجا قطعا لندن است. حال این پرسش مطرح است دلیل دخالت کودتای ۲۸ مرداد توسط انگلستان چی بود؟
تا زمانی که «کلمنت اتلی» نخست‌وزیر انگلستان بود مرد بسیار باشرفی بود که با حمله به ایران مخالف بود.
این در حالی است که وزیر دفاع وقت انگلیس سخت بر این اعتقاد بود که باید تهران و آبادان بمباران شود و به زور وقایع ۱۳۲۰ را تکرار کنیم و ۱۱ ناوشکن در آب‌های اروند رود عراق مستقر بودند که در موقع لزوم به ایران حمله کند اما نخست‌وزیر وقت اتلی مخالف بود. البته خود انگلیسی از واکنش ایرانی‌ها نگران بود که پالایشگاه را آتش نزنند و حسین مکی آدم بسیار بی‌باکی بود روزنامه انگلیسی آن زمان نوشتند هر وقت حسین مکی عبوس می‌شود ما نگران می‌شویم. مکی دستور داد استخرهای انگلیسی را به مردم اختصاص دهند اما متاسفانه اتلی انتخابات را به وینستون چرچیل واگذار کرد. و چرچیل معتقد بود که باید با ایران جنگید، اما حزب دموکرات آمریکا و روشنفکرانی که در آن حزب بودند طرفدار ایران بودند مانع شدند.
این روشنفکران بر این عقیده بودند که اقدامات انگلیس باعث شد تمام دنیا کمونیست شوند و به همین دلیل خواستار حمایت از دکتر مصدق بودند مبارزه دموکرات‌ها با انگلیسی‌ها تا سال ۱۳۳۱ ادامه پیدا کرد و تا اینکه شکست می‌خورند.
*مشاوران مصدق اطلاعات غلط به مصدق داد
آیزنهاور محافظه‌کار و یار قدیمی چرچیل در آمریکا قدرت را در آمریکا به دست می‌آورد. چرچیل و ترومن نامه‌های به دکتر مصدق می‌نویسند که همه به ضرر ایران است. اما متاسفانه مصدق مشاوران کم اطلاعی داشت و اطلاعات غلط به مصدق دادند مبنی بر اینه به محض اینکه شیر نفت را بر روی انگلستان ببندید اروپا و انگلستان به زانو درمی‌آیند. شوروی همه نفت ما را می‌خرد هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
اما بلافاصله دولت‌های عراق و کویت میزان تولید خود را بالا بردند و کمبود تولید نفت ایران را برای بازار اروپا و انگلیس جبران می‌کنند و با وجود اینکه دیوان لاهه رای به نفع ایران داد دولت انگلستان ایران را محاصره دریایی می‌کند و نمی‌گذارد ایران را محاصره دریایی کند و ایران نمی‌تواند نفت صادر کند. در نهایت آمریکا تسلیم انگلستان می‌شود سرلشکر زاهدی را برای نخست‌وزیری و اقدام علیه مصدق به کار می‌گیرد. طراح کودتا انگلیس‌ها هستند. عوامل داخلی کودتا نخست نارضایتی مردم و روحانیون از فعالیت حزب توده است. حزب توده کاریکاتورهای علیه آیت‌الله کاشانی کشیده بود و به آیت‌الله کاشانی تهمت می‌زند در حالی که آیت‌الله کاشانی مرد وطن‌پرستی و شجاع بود و روابط عمومی بسیار بالای داشت هر روز تعداد زیادی خبرنگار خارجی در خانه ایشان با او مصاحبه می‌کردند و ۳ مترجم توانا داشت.من اسناد رو شده را با دیده تردید نگاه می‌کنم.
فارس/ مد و مه / مرداد ۱۳۹۳