این مقاله را به اشتراک بگذارید
اعماق تاریک یک آسیب اجتماعی
مهدی خداوردی
روسپیگری یکی از آسیب‌های اجتماعی است که تحقیق و پژوهش درباره آن همواره با معضلات و مشکلات بسیاری روبه‌رو بوده است؛ از قبح اجتماعی و عدم دسترسی به دلایل و چرایی‌های این پدیده تا نبود امکان دسترسی به آمار و ارقام واقعی در این باب بهدلیل کمبود منابع مطالعاتی و میدانی و…، همه باعث شده روسپیگری به مانند قربانیان خود، که از هرگونه حقوق اجتماعی محروم هستند، فاقد تاریخچه و شناسنامه مشخص و مدون باشد، چنان‌که به گفته ابینگهاوس (١٩٠٩): روسپیگری گذشته‌ای طولانی، اما تاریخچه‌ای کوتاه دارد. دراینمیان، اما سعید مدنی، به‌عنوان یکی از پژوهشگران شناخته‌شده حوزه آسیب‌های اجتماعی، ضمن پرداختن به جوانب گوناگون این پدیده اجتماعی، مانند آثار گذشته‌اش –از‌جمله اعتیاد و خشونت علیه کودکان- با تألیف کتاب «بررسی آسیب‌های اجتماعی روسپیگری» به بررسی همه‌جانبه این آسیب اجتماعی پرداخته است.
او در این کتاب، در شش فصل، این موضوع را از جنبه‌های مختلف بررسی کرده است. در فصل نخست کتاب، با بررسی تعاریف گوناگون از روسپیگری و روسپی، تعریف واحدی از این مقوله به خواننده ارائه شده است که در ادامه به فهم و درک موضوع کمک بسیار شایانی می‌کند، همچنین در همین فصل، به تاریخچه این پدیده در جهان و ایران پرداخته شده است. در این کتاب با بررسی پژوهش‌های پیشین و انجام پژوهش‌های میدانی چنین نتیجه گرفته شده که روسپیگری پدیده‌ای چند‌وجهی است که مسائل گوناگونی، از‌جمله شرایط روانی، خانوادگی، اقتصادی، اشتغال، عدالت اجتماعی و…، در بروز آن نقش بسزایی ایفا می‌کنند. ازاین‌رو در فصول بعدی به بررسی نظریه‌ها و ریشه‌های گوناگون بروز روسپیگری در جامعه پرداخته شده است. فصل دوم، به بررسی نظریه‌های گوناگون، از‌جمله نظریه‌های زیست‌شناختی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، جرم‌شناختی و فمینیستی در این باب می‌پردازد. در فصل سوم، ویژگی‌های زنان روسپی، از‌جمله سن، تحصیلات، محل تولد، وضعیت دارایی و…، بررسی می‌شود. نویسنده در این فصل بیان می‌کند برخلاف سال‌های گذشته، در سالیان اخیر شاهد افزایش سطح سواد میان زنان روسپی هستیم و همچنین میزان رضایتمندی از ازدواج و ثبات خانوادگی، مؤلفه‌های تعیین‌کننده‌ای در این مورد هستند. علل و عوامل روسپیگری در فصل چهارم، بررسی می‌شوند و خواننده با مطالعه این فصل، به ابعاد گوناگون چرایی روسپیگری و پیچیدگی‌های آن پی می‌برد. فصل پنجم کتاب، به روسپیگری و ایدز اختصاص دارد و فصل ششم، به قوانین و مقررات در باب روسپیگری؛ بررسی و مقایسه رویکرد حقوقی به این پدیده اجتماعی در پیش و پس از انقلاب ایران و نیز بررسی نگاه حقوقی دیگر کشورها و جایگاه آن در قوانین بین‌الملل موضوع این فصل از کتاب است. همچنین در بخشی از این کتاب، به بیان دلایل مخالفان و موافقان روسپیگری پرداخته شده است. کتاب حاضر ضمن بیانی روشن و شفاف، خواننده را تا اعماق تاریک این پدیده اجتماعی با خود همراه می‌کند و بیان می‌دارد حل معضل روسپیگری، به‌مثابه نقض فاحش حقوق انسانی قربانیان آن، نیازمند اراده جمعی و تدوین برنامه‌ای هماهنگ در تمامی سطوح اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است. مطالعه این کتاب نه‌تنها برای جامعه‌شناسان و پژوهشگران، بلکه برای تک‌تک شهروندان جامعه، به‌عنوان نیروهای بالقوه اراده جمعی و حامیان برنامه جامع، به‌منظور دریافتِ درکی درست از موضوع، مفید و مثمرِ ثمر خواهد بود.
بررسی‌آسیب‌های اجتماعی روسپیگری، سعید مدنی، ناشر: یادآوران