این مقاله را به اشتراک بگذارید
کتاب‌هایی که به فرانکفورت رفتند، بر می‌گردند
زینب کاظم‌خواه
همان‌طور که در گزارش‌های پیش از این منتشر شده‌اند، نمایشگاه کتاب فرانکفورت امسال با حاشیه همراه بود. نمایشگاهی که یکی از بزرگترین نمایشگاه‌های کتاب دنیا است امسال یک مهمان ویژه داشت؛ سلمان رشدی، نویسنده کتاب «آیات شیطانی». مسوولان نمایشگاه فرانکفورت اعلام کردند که این نویسنده به خاطر کتاب تازه‌اش در نشست جنبی نمایشگاه حضور دارد، اما این موضوع با واکنش مسوولان ایرانی همراه شد. بعد از اعلام خبر حضور سلمان رشدی به خاطر کتاب تازه‌اش در نمایشگاه فرانکفورت، گمانه‌زنی‌ها در ایران برای بررسی حضور یافتن یا نیافتن در فرانکفورت قوت گرفت و سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی ارشاد در جلسه‌ای که با تشکل‌های نشر برگزار کرد، این مساله را بررسی کردند. در نهایت نامه‌ای به مسوولان این نمایشگاه نوشته شد و عنوان شد که در صورت حضور رشدی، ایران نمایشگاه فرانکفورت را تحریم خواهد کرد.
صالحی دعوت از سلمان رشدی را به معنی دعوت از یک نویسنده که رمانی را منتشر کرده، ندانسته و گفته بود: این دعوت مقدمه یک اتفاق است. دعوت از سلمان رشدی تحریک احساسات و عواطفی است که معلوم نیست به کجا ختم شود. وقتی یک نمایشگاه معتبر چون نمایشگاه کتاب فرانکفورت با شعار آزادی بیان از سلمان رشدی دعوت می‌کند، یعنی شعار خود را مخدوش کرده است.
به گفته صالحی، مسوولان ایرانی ابتدا تلاش کردند تا به دور از جنجال مساله را ختم به خیر کنند، به همین خاطر موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی به رییس نمایشگاه کتاب فرانکفورت نامه نوشت و از او درخواست کرد که سلمان رشدی در نشست خبری حضور پیدا نکند اما هیچ پاسخی دریافت نکردند. ماجرا به آنجا رسید که رییس نمایشگاه کتاب فرانکفورت در نامه‌ای اعلام کرد که در برنامه نمایشگاه تغییر رخ نخواهد داد. همین نامه باعث شد که وزارت ارشاد تصمیم نهایی خود را بگیرد و اعلام کند که امسال به این نمایشگاه نخواهد رفت.
چند روز بعدتر هم اتحادیه ناشران به صورت رسمی اعلام کردند که آنها هم در این نمایشگاه حضور نخواهند یافت، با این حساب از ایران هیچ ناشری در نمایشگاه فرانکفورت حضور نخواهد داشت. اما پیش از گرفتن این تصمیم محموله‌های کتاب به فرانکفورت ارسال شده بودند، حالا سخنگوی وزارت ارشاد اعلام کرده است محموله کتاب‌هایی که پیش از تصمیم ایران به خودداری از شرکت در نمایشگاه کتاب فرانکفورت، به این نمایشگاه ارسال شده بود، در این رویداد عرضه نمی‌شوند و به کشور برمی‌گردند.
حسین نوش‌آبادی، سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر قطعی بودن تصمیم این وزارتخانه در خصوص انصراف از حضور در شصت‌وهفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت به جهت دعوت این نمایشگاه از سلمان رشدی تاکید دوباره کرده و به مهر گفته است: با توجه به گستردگی کارها و برنامه‌هایی که ایران برای پیاده‌سازی در نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت داشت، از مدتی قبل محموله کتاب‌های ایرانی برای عرضه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت ارسال شد. در این مسیر تعداد زیادی از ناشران مشارکت کردند و معاونت فرهنگی وزارت ارشاد و موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و همچنین تشکل‌های صنفی نشر، زحمات زیادی را هم به لحاظ مادی و هم به لحاظ معنوی متحمل شدند.
او همچنین درباره حضور سلمان رشدی در این نمایشگاه گفته است: با توجه به اعلام خبر حضور این نویسنده مرتد و بی‌ارزش در نمایشگاه کتاب فرانکفورت، تصمیم بر این شد که کشورمان از حضور در دوره اخیر نمایشگاه کتاب فرانکفورت خودداری کند، اگرچه این مساله ضرر و زیان قابل توجهی برای مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین حوزه نشر به دنبال داشت، اما در مقابل تصمیم اصولی و مهم یعنی تحریم نمایشگاه، این ضررها ارزشی نداشت.
نوش‌آبادی با اعلام اینکه محموله کتاب‌های ارسالی از ایران به نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت، در این نمایشگاه عرضه نخواهد شد و اساسا غرفه ملی ایران در این رویداد فرهنگی دایر نخواهد بود، گفت: کتاب‌ها به ایران برمی‌گردد و همان‌گونه که قبلا هم اعلام شده است مراتب اعتراض ایران به دعوت از این فرد بی‌ارزش در محل غرفه ایران برای اطلاع بازدیدکنندگان اعلام خواهد شد، اما اینکه شیوه اعتراض به چه ترتیب خواهد بود، باید از مسوولان غرفه سوال شود.
وی با تاکید بر اینکه تصمیم ایران به خودداری از شرکت در نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت تامین‌کننده عزت و کرامت مبانی اسلامی و همچنین جایگاه کشورمان خواهد بود، اعلام کرد: هیچ ناشری اعم از دولتی یا خصوصی از جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت حضور نخواهد داشت و اگر کسانی خارج از مرزهای ما با عنوان ناشران کتاب‌های
فارسی‌زبان حضور داشته باشند، این حضور به هیچ‌وجه مورد تایید ما نیست چراکه اساسا فعالیت این قبیل افراد یا موسسات در چارچوب قوانین و ضوابط جمهوری اسلامی ایران نیست.
گرچه ایران نمایشگاه کتاب فرانکفورت را تحریم کرده و از حضور در آن خودداری کرده است اما نوش‌آبادی درباره احتمال تحریم کشور ایران از سوی نمایشگاه فرانکفورت در دوره‌های بعدی می‌گوید: حتی اگر مسوولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت اعلام کنند که ایران نمی‌تواند در سال آینده در این نمایشگاه شرکت کند، ما پای این مساله و تصمیمی که در دوره اخیر اتخاذ شده است، ایستاده‌ایم و این موضوع برای ما هیچ اهمیتی ندارد.
اعتماد