این مقاله را به اشتراک بگذارید
نگاهی به راه‌های برگشتن به خانه اثر آله خاندرو سامبرا
آثار نویسندگانی همانند آله‌خاندرو سامبرا مهر تاییدی‌ست بر این واقعیت که ادبیات آمریکای لاتین، ادبیاتی‌ست پویا و اگر در نیم قرن گذشته همواره در مرکز توجه جدی بوده و در سطح جهانی با کشورهای صاحب ادبیات اروپایی رقابت کرده و حتی گاه پیش افتاده؛ نه یک اتفاق مقطعی که حاصل حضور اتفاقی نویسندگانی بزرگ همانند مارکز، یوسا، فوئنتس، کورتاسار و… در یک نسل بوده باشد، بلکه جریانی‌ست متداوم که در نسل های بعدی نیز ادامه یافته و بعید است که سر باز ایستادن داشته باشد؛ حتی اگر غول های بزرگ آن یک به یک با زندگی خداحافظی کرده باشند، نویسندگان جوانی از راه می رسند که متأثر تغییر و تحول های ادبی روزگار خود آن را ادامه می دهند. نویسندگانی که آموخته اند چگونه مسائل مربوط به زندگی و جامعه خود را در ساحت ادبیات، به طعم و بوی بومی فرهنگ سرزمین‌شان بیامیزند و به مخاطبانی در سراسر جهان ارائه کنند.
آله خاندرو سامبرا نویسنده جوانی است که هم شعر می‌نویسد، هم داستان و البته دستی هم در نقد ادبی دارد. به سال ۱۹۷۵ در شیلی به دنیا آمده و پیش از چهل سالگی نام او را در فهرست «بوگوتای ۳۹» قرار داده اند. فهرستی که در زمان انتخاب بهترین نویسندگان جوان آمریکای لاتین را در بر می‌گیرد. نویسنده پرکاری نیست؛ «زندگی خصوصی درختان» و «بونسای» آثار منتشر شده او پیش از رمان «راه‌های برگشتن به خانه» هستند که آنها هم کتابهای کوچک (کم حجم) اما در خور اعتنایی محسوب می‌شوند که جایزه بهترین رمان سال منتقدان شیلی را برای او به ارمغان آورده اند.
«راه‌های برگشتن به خانه» تازه ترین رمان این نویسنده است که به تازگی به فارسی ترجمه شده است. این رمان به شیوه اول شخص مفرد روایت می شود، با لحنی صمیمی. از همان ابتدا که راوی شرح احوال خود و خانواده‌اش را در ده سالگی بازگو می کند، خواننده را مجذوب ساخته با خود همراه می سازد. داستان با اولین باری که راوی به تنهایی راه بازگشتن به خانه را پیدا کرده، آغاز می شود. چنان که گویی کنایه از قدم گذاردن او به مرحله ای تازه از زندگی ست که از درک بهتر پیرامونش حکایت دارد.
این رمان کم و بیش تمی جوان‌گرایانه دارد و بازتاب مسائل خانوادگی و اجتماعی بر نسلی از جوانان را بررسی می کند که بقایای دیکتاتوری پینوشه که تاثیری عمیق بر زندگی والدین آنها گذاشته به آنها نیز رسیده است؛ البته آنگونه که انتظار می رود از دریافتی یکسره متفاوت با نسل پیش از خود برخوردارند.
دلواپسی و تردیدی که شخصیت های رمان دچار آن هستند یکی از مایه های تأثیرگذار آن محسوب می شود. نویسنده به خوبی از عهده روایت مسائل و مشکلات جوانان این نسل برمی آید چرا که خود نیز بدانها تعلق دارد و از نزدیک آن درک کرده است. رمان از زبانی ساده و روایتی روشن اما توام با عدم قطعیت همراه است.
آنچه باعث می شود خواننده این رمان با علاقه تا انتهای کتاب آن را دنبال کند؛ فراز و فرود دراماتیزه معمول در آثار داستانگوی خطی و برخوردار از بیان مستقیم نیست. از قضا نویسنده رمان از بیانی بهره گرفته است که گاه شکلی بسیار کنایی به خود می‌گیرد و روایتگر اتفاقاتی عجیب می شود که کوشیده در دل رمان قابل هضم شوند. کشش عمده رمان بیش از هر چیز حاصل تقابل دو شخصیت متفاوت به عنوان دو قطب رابطه‌ای عاشقانه است. مردی که می‌کوشد با نقب زدن به گذشته به روشن ساختن ابعاد گوناگون شخصیت خود بپردازد و بر تردید خود غلبه یابد و دیگری زنی‌ست به غایت درونگرا که ابعاد شخصیتی خود را پنهان می دارد.
توفیق نویسنده بیش از هر چیز در ساختن فضای زمانه‌ای ست که شخصیت های رمان بدان تعلق دارند، این فضای زنده و تاثیرگذار نقش به سزایی در طراوت و زنده بودن داستان برای مخاطب دارد و ذهن او را درگیر می کند.
نقل از الف کتاب
راه‌های برگشتن به خانه
نویسنده: آله خاندرو سامبرا
ترجمه: ونداد جلیلی
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۴
۱۴۵صفحه، ۱۰۰۰۰ تومان