ابراهیم جاتمی کیا: من صاحب خانه جشنواره هستم! چرا جواد شمقدری را داور نکردید؟

ابراهیم حاتمی‌کیا: ایوبی صاحبخانه نیست، مستاجر است

گله‌های حاتمی‌کیا در مراسم بزرگداشتش

ابراهیم حاتمی‌کیا، کارگردان سینمای ایران کمتر در جمع خبرنگاران حاضر می‌شود و صحبت می‌کند. اما این‌بار مراسم تجلیلی برای او با حضور خانواده‌های شهدای هسته‌ای و مدافع حرم در تالار ایوان شمس برگزار و فیلم «بادیگارد» جدیدترین ساخته حاتمی‌کیا نمایش داده شد. حاتمی‌کیا در این مراسم حضور پیدا و در جمع خبرنگاران هم صحبت کرد. مشروح صحبت‌های حاتمی‌کیا را خبرگزاری مهر منتشر کرده و مهم‌ترین بخش‌های صحبت‌های او را در ادامه می‌خوانید.
دیالوگ‌های آشنای «بادیگارد» برای خانواده‌های شهدا
حاتمی‌کیا در این جمع درباره نظر خانواده‌های شهدا و تاثیرگذاری فیلم روی آنها توضیح داد: «من فکر می‌کنم دیالوگ‌هایی که در فیلم بیان شد برای خانواده‌های شهدا و فرزندان‌شان آشنا آمده است و احساس کرده‌اند موقعیت‌ها و رابطه‌هایی که در فیلم به تصویر کشیده شده حرف دل‌شان است. خود من پیش‌بینی نمی‌کردم عزیزان خانواده‌های شهدای هسته‌ای یا مدافعان حرم تا این حد استقبال کنند و خدا را شکر احساس مشترکی بین ما و آنها پیدا شد.»
«حاتمی‌کیا»ی بی‌توجه به گیشه
آثار حاتمی‌کیا همیشه با استقبال خوبی در اکران عمومی روبه‌رو شده‌اند. اما باید دید آخرین ساخته وی تا چه اندازه در گیشه موفق است. از طرف دیگر، این کارگردان از علاقه‌اش برای ساخت فیلمی درباره وضعیت سوریه و شهدای مدافع حرم گفته بود و به‌طور کلی باید دید چنین آثاری در گیشه سینما چه اندازه می‌توانند بازخورد داشته باشند. اما حاتمی‌کیا معتقد است: «من چندان توجهی به گیشه ندارم چون بعضی از فیلم‌ها ممکن است در لحظه و در یک فصل جواب دهد و بعضی آثار در طول زمان جواب می‌دهند. من سه دهه است در سینما فعالیت می‌کنم و فکر می‌کنم نسلی با فیلم‌های من شکل گرفته که از فیلم‌ها خاطره دارد و با آنها پیش آمده است. این همان معنای در زمان بودن فیلم‌ها است. اگر فیلم من فروش کند خوشحال می‌شوم. اما اگر فروش نکند افسرده نخواهم شد چون معتقدم ممکن است حرفی که در فیلم بیان می‌کنم به زمان نیاز داشته باشد تا نسبت به آن فهم و درکی اتفاق بیفتد.»
من از صاحبخانه‌های جشنواره هستم
نامزد نشدن فیلم «بادیگارد» در رشته‌های اصلی جشنواره امسال اعتراضات و حاشیه‌هایی را به دنبال داشت. در همین راستا عوامل سازنده گروه «بادیگارد» در مراسم تقدیر از نامزدهای جشنواره امسال که پیش از مراسم اختتامیه برگزار شد حضور نیافتند. از همین رو حجت‌الله ایوبی، رییس سازمان سینمایی، در واکنش به حضور نداشتن گروه «بادیگارد» در این مراسم گفته بود: «اگر جشنواره بد است و دوستان علاقه‌ای به حضور در آن ندارند پس چرا شرکت می‌کنند؟ اعتراض آنها نشان‌دهنده این موضوع است که جشنواره برای‌شان مهم است.» در مراسم اختتامیه جشنواره هم برگزیدگان در بخش‌های مختلف یادی از حاتمی‌کیا کردند یا سیمرغ خود را به او اهدا کردند. حاتمی‌کیا در این مراسم و درباره حاشیه‌های پیش آمده جشنواره گفت: «می‌شنوم آقای ایوبی در جایی بیان می‌کند هر کس به جشنواره فجر علاقه ندارد به این جشنواره نیاید. من با شنیدن این حرف احساس کردم او، خود را صاحبخانه می‌داند در حالی که من فکر می‌کنم آقای ایوبی یک مستاجر چند ساله است. جشنواره فجر به افرادی چون ما تعلق دارد و من خود را در میان این خانواده یکی از صاحبخانه‌ها می‌دانم. من کاری با سیمرغ ندارم چراکه برای من سیمرغ مساله نیست. صحبت بر سر سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر است؛ سیاستگذاری‌ای که اکنون گرفتار شده است. من از ایوبی سوال می‌کنم اگر او را به‌عنوان رییس جشنواره بگذارند که آقای محمد حیدری را به عنوان دبیر انتخاب کرده است؛ آیا قبول می‌کرد افرادی همچون جواد شمقدری، جمال شورجه و… داور باشند؟ مگر این افراد فیلمساز نیستند. ممکن است آقای ایوبی بگوید سلیقه‌اش با این افراد نمی‌خواند. پس او بر اساس نوعی سلیقه عده‌ای را انتخاب می‌کند که آنگاه آن اتفاقات رخ داده قابل پیش‌بینی بود.» حاتمی‌کیا رفتار مسوولان جشنواره را نوعی بازی کودکانه دیپلماسی سطحی می‌داند و معتقد است: «اینکه گفته می‌شود انتخاب فیلم‌ها بر اساس نظر داوران بوده بازی کودکانه‌ای است چراکه داوران انتخاب خود مسوولان جشنواره هستند و باید نسبت به آن پاسخگو بود.»
بادیگاردهای فرهنگی
جشنواره امسال و فیلم‌های آن از نظر حاتمی‌کیا بسیار متنوع بوده و معتقد است «فیلمسازان بسیاری کار کرده و زحمت کشیده بودند و جایزه‌های خوبی هم گرفتند» اما مساله حاتمی‌کیا به گفته خودش جریان فرهنگی جشنواره است. به گفته وی: «در این جریان فرهنگی آنهایی که محافظ نظام و ارزش‌های نظام هستند در نظر گرفته نمی‌شوند، آنهایی که ما اکنون می‌بینیم‌شان بادیگارد هستند. این بادیگاردهای فرهنگی کسانی هستند که به آنها تعارفی زده شده و وارد این حوزه شده‌اند. هر لحظه هم منتظر هستند تا زودتر از موقعیت خود کنار بروند و وارد سفارتی یا کشور دیگری بشوند. ‌ای کاش زودتر بروند و ما در مسیر طبیعی کار خود را ادامه دهیم. من معتقد هستم جشنواره امسال برگ سیاهی برای دوستان بود.»
عالم فرهنگ و هنر مردان فرهنگی می‌خواهد
حاتمی‌کیا درحالی که از جشنواره امسال به عنوان برگی سیاه یاد می‌کند از پیش‌بینی این رویدادها توسط خودش خبر می‌دهد و می‌گوید: «آقای ایوبی و آقای جنتی از دنیای دیپلماسی و وزارت امور خارجه آمده‌اند. عالم وزارت امور خارجه عالم دیگری است و عالم فرهنگ و هنر مردان فرهنگی می‌خواهد که پای آن بایستند. اکنون آنها که مدافع آمدن این دوستان بوده‌اند خودشان دل‌شکسته هستند؛ کسانی که ابتدا فکر می‌کردند افکارشان با اینها یکی است و حالا می‌بینند اتفاق مورد نظرشان رخ نداده است و حتی احساس ترس می‌کنند. افرادی که به عنوان مشاور در حلقه‌های این مدیران هستند از جنسی است که ارتباطی با خانواده‌های شهدا و آنچه باعث ارزش‌های نظام است، ندارد. من اگر می‌توانستم در جشنواره امسال شرکت نمی‌کردم. اما گاهی اوقات با خود فکر می‌کنم بچه‌ها و عوامل زیادی در فیلم من شرکت کرده‌اند که نیاز به تشویق شدن دارند و باید دیده شوند. اما وقتی این نوع رفتارها را می‌بینم متحیر می‌مانم تا کجا این رفتارها ادامه خواهد داشت.»
مساله من گرفتن سیمرغ نیست
حاتمی‌کیا اقدام جشنواره امسال را نوعی سرکوب کردن می‌داند و معتقد است: «من می‌ترسم که از ضربه زدن به من، دیگران که قرار است این مسیر را طی کنند ضربه بخورند. اگر به منزل من بیایید تعداد زیادی سیمرغ دارم بنابراین گرفتن سیمرغ مساله من نیست. تعدادی سکه هم نمی‌تواند مشکلی از من حل کند اما آنچه درد من است این است که فکر می‌کنم نوعی اراده پشت این جریان است که تحمل افرادی مثل ما را ندارد. آنچه در پشت این جریان قرار دارد تنبیه کردن جریانی مثل ما است که می‌خواهند بگویند هرکس چنین مسیری را می‌رود، بداند این راه خریداری ندارد. در همین روزها دیدیم که دو شبکه تلویزیونی پشت سر هم درباره فیلم «بادیگارد» حرف می‌زنند؛ نه اینکه من تحمل نقد فیلمم را نداشته باشم. اما سوالم این است که چرا این ترکیب‌ها انتخاب می‌شوند؛ ترکیبی که اگر اسم افراد را عوض کنید و به‌طور مثال به جای مجید بگویید جرج، فرقی ندارد چراکه نگاه آنها از طرف این کشور نیست. مجری هم در این برنامه تنها به خود و به ظاهر خود رسیده است تا اینکه بخواهد نظر بدهد و سوالی بپرسد حتی شخصی می‌گوید «من فیلم حاتمی‌کیا را ندیده‌ام اما فکر می‌کنم اتفاقی که در سینما رخ داده است و استقبال مردم به دلیل کنجکاوی است.» حاتمی‌کیا می‌گوید: «من حاضرم قسم بخورم که پشت این ماجرایی که اکنون شکل گرفته است نوعی اراده وجود دارد. هدف از این اراده تنبیه کردن فیلمسازانی است که می‌خواهند مثل حاتمی‌کیا بشوند؛ اینکه اگر کسی بخواهد اینچنین فیلم بسازد و بحث روز را به چالش بکشد غریب واقع می‌شود.»از سوی دیگر مجتبی راعی، از اعضای هیات داوران جشنواره فیلم فجر امسال در برنامه «سینمای ایران» درباره فیلم «بادیگارد» گفت: عده‌ای می‌گفتند شما فیلم «بادیگارد» را رد کرده‌اید تا حاتمی‌کیا مظلوم بماند؛ در حالی که چنین نبود. اگر همه کسانی که کشور را دوست دارند اجازه دهند فرهنگ درگیر هدف‌های سیاسی نشود، به نفع همه است.»

اعتماد