این مقاله را به اشتراک بگذارید
نگاهی به «خورشید نیمه‌شب»
دلهره‌های وجودی
برای نخستین‌بار رمانی از غول داستان‌های معمایی- جنایی اسکاندیناوی، یو نسبو (متولد ١٩۶٠ در نروژ)، به زبان فارسی ترجمه شد. رمان «خورشید نیمه‌شب»، که «نیما م. اشرفی» آن را به زبان فارسی برگردانده، درباره مردی است که از دست فیشرمن، سردمدار قاچاقچیان و توزیع‌کنندگان مواد مخدر در نروژ، فرار می‌کند و از شمالی‌ترین نقطه کشور نروژ، روستایی در ناحیه فین‌مارک سر در می‌آورد، مکانی کم‌جمعیت که در فصل تابستان خورشید هیچگاه غروب نمی‌کند. راوی ضدقهرمان (یون) با زنی جوان (لیا) و پسر ١٠ساله‌اش (کنوت) آشنا می‌شود و در کلبه‌ای بیرون از روستا ساکن می‌شود و شب و روز در انتظار سر رسیدن آدم‌های فیشرمن می‌ماند.
«خورشید نیمه‌شب» را می‌توان در زمره ژانر جنایی دانست، اما عشق هم نقش مهمی در آن ایفا می‌کند. در این رمان خواننده از طریق پی بردن به ذهنیات ضدقهرمانِ فراری و آشنایی با مواجهه اگزیستانسیالیستی او با مسائلی چون زندگی، عشق، مرگ، مذهب، ناکامی، یأس، رستگاری و… سر ذوق می‌آید و تعلیق را در فاصله خالی مابین خطوط صفحات کتاب، یعنی در نبود کنشی هیجان‌انگیز احساس می‌کند. به تعبیری نسبو در این رمان حتی یک کلمه بیشتر از آنچه باید، به کار نمی‌برد؛ با این حال در این رمانِ سرراست، خواننده هر لحظه منتظر خطری در کمین است. نسبو با اختیار زاویه دید اول‌شخص و تاکید بر شخصیت‌پردازی، توانسته به نثری ناب و بی‌پیرایه و گاه طنزآمیز دست پیدا کند و به‌گونه‌ای مکنونات شخصیت اصلی را برای مخاطب بشکافد که این رمان هم‌ردیف با داستان‌های دلهره‌آور (تریلر) روان‌شناختی قرار بگیرد. سه شخصیت در مرکز این رمان قرار دارند: شخصیت اصلی، یون، که از اُسلو گریخته است، لیا که مادری مذهبی و خادم کلیساست و کنوت که پسر ده‌ساله لیا و کودکی تخس است. صحنه‌پردازی داستان به‌خوبی و با جزییات کافی انجام شده است و افراد قوم سامی (بومیان اسکاندیناوی) و کلیسای لاستادیانی‌ها (فرقه‌ای مسیحی) به‌زیبایی به تصویر کشیده شده‌اند. توصیف‌های نسبو از مناظر و شخصیت‌ها و همچنین استفاده از دیالوگ‌های مینیمال و مونولوگ‌های درونی بلند باعث شده این اثر را با فیلم‌های نوآر دهه ۴٠ و ۵٠ میلادی و فیلم‌های کوئنتین تارانتینو و از لحاظ درونمایه با فیلم نور زمستانی (Winter Light) ساخته اینگمار برگمان مقایسه کنند. این رمان را «نیما م. اشرفی» به فارسی ترجمه کرده و نشر «چترنگ» آن را در ٢٣١ صفحه، با شمارگان ١٠٠٠ نسخه و به قیمت ١٨۵٠٠ تومان منتشر کرده است.