این مقاله را به اشتراک بگذارید
«کتاب‌ها و آدم‌ها»
اثر مهران افشاری
گفتارهایی درباره ادبیات و فرهنگ
«کتاب‌ها و آدم‌ها» کتابی است از مهران افشاری که این روزها در نشر چشمه منتشر شده است. این کتاب شامل پانزده گفتار درباره ادبیات فارسی و تاریخ فرهنگی ایران است و همچنین گزیده‌ای از شعر و نثر فارسی نیز در آن دیده می‌شود. «کتاب‌ها و آدم‌ها» از دو بخش کلی تشکیل شده و عناوین فصل‌ها نیز همان است که در عنوان اصلی کتاب آمده است. یعنی فصل اول «کتاب‌ها» نام دارد که شامل ده گفتار درباره برخی از آثار ادب فارسی از «شاهنامه» فردوسی تا اشعار فروغ فرخزاد است. این بخش نظرات و نقد و تحلیل‌های نویسنده را درباره کتاب‌هایی که او انتخاب کرده دربرگرفته است. بخش دوم کتاب «آدم‌ها» نام دارد و درباره پنج تن از شخصیت‌های برجسته ادبی و علمی و فرهنگی ایران در دوره معاصر است. این پنج چهره عبارتند از: دکتر مزداپور، عبدالحسین حائری، عبدالحسین زرین‌کوب، ایرج افشار و محمدامین ریاحی. در بخشی از گفتار «کلیله و دمنه و حکایتهای حیوانات» می‌خوانیم: «داستان‌های ادبیات قدیم فارسی یا داستان‌های کوتاه، با زمان و مکان و قهرمان محدود است و یا داستان‌های بلند است با قهرمانان متعدد و ماجراهای گوناگون که ممکن است در طی سالیان اتفاق بیفتد. بهتر است داستان‌های کوتاه را حکایت و داستان‌های بلند را قصه بنامیم. شماری از حکایتهای فارسی، حکایتهای حیوانات است، یعنی افسانه‌هایی که در آنها حیوان‌ها شخصیت آدمی را دارند و مانند آدمیان حرف می‌زنند و رفتار می‌کنند. این دست از حکایت‌ها از دوران‌های بسیار کهن در زبان فارسی رایج بوده است. مشهورترین کتاب حکایتهای حیوانات در ادبیات فارسی، کلیله و دمنه است. کتابی بسیار کهن که هزاران سال پیش، نخستین‌بار براساس برخی افسانه‌های بودایی در هند نوشته شد. برخی از دانشمندان معتقدند که حکایتهای حیوانات همه در جهان، اصل و سرچشمه هندی دارند و این‌که در این افسانه‌ها جانوران شخصیت آدمیان را دارند با اعتقاد راجع به تناسخ مرتبط است و نشانی از این باور دارد که حیوان‌ها در زندگی پیشین خود انسان بوده‌اند و سپس به شکل حیوان درآمده‌اند. همان‌طور که در افسانه کهن زندگی بودا آمده است که بودا در دوره‌هایی از زندگیش به صورت بعضی از جانوران از جمله فیل درآمده بوده است…»
شرق