این مقاله را به اشتراک بگذارید
آب و آتش (۴): یادداشتهای فرهنگی و ادبی حمید رضا امیدی سرور
چند توصیه برای آنها که گاهی کتاب می خرند!
چند روز پیش خبر انتشار ترجمه تازه ای از وداع با اسلحه ارنست همینگوی توسط مترجمی ناآشنا که توسط ناشری غیر معروف منتشر شد، دوستی می گفت تا زمانی که ترجمه نجف دریابندری هست، چه کسی این ترجمه را می خرد؟
به دوستم گفتم: می خرند! اگر نمی خریدند، نه این ترجمه و نه این همه ترجمه های متفرقه چند باره از رمانهای معروف (که ترجمه های خیلی خوب هم دارند) منتشر نمی شد.
نکته اینجاست بسیاری از کتابخوانهای ما، جز آنها که خیلی حرفه ای دنبال خواندن هستند از اهمیت مترجم غافلند. طرف وارد کتاب فروشی می شود، از فروشنده می خواهد یک کتاب خوب، قشنگ ، پرفروش یا آموزنده به او معرفی کند! (صفت هایی که بکار می برند همین قدر کلی اند) برخی که کتاب بیشتر می خوانند و امکان دارد نام برخی کتابهای معروف را شنیده باشند. بنابراین وارد کتاب فروشی که می شوند، می پرسند؟ (مثلا) صد سال تنهایی را دارید؟ این دیگر بستگی به آگاهی و انصاف فروشنده دارد که کدام صد سال تنهایی را به او بدهد.
به همین خاطر است که ترجمه های متفرقه صد سال تنهایی، حتی با کیفیت واقعا بد، حدود ده بار یا بیشتر تجدید چاپ شده اند.. شکل بدتر آن هم این است که برخی برای سودجویی رمانهای معروفی را که پیشتر ترجمه شده رو نویسی کرده و با تغییر جملات و البته خراب کردن متن با اسامی مترجمانی خیالی راهی بازار می کنند؛چرا که می دانند امکان فروش آن هست .
ترجمه‌ی ضعیف بیشتر از آنچه فکرش را می کنید، ارزش های اثر را زایل می کند. برای کسی که هنوز آنقدر اشراف پیدا نکرده که مترجم های خوب و بد را بشناسد یکی از راه های آن اعتماد کردن به ناشر است. این اصلی بدیهی است که ناشران معتبر به لحاظ کیفی، با وسواس بیشتری ترجمه ها را انتخاب می کنند. برای مثال اگر میان چند ترجمه از یک اثر مردد بودید می توانید به ناشر کار اعتماد کنید. ناشران معتبر از مترجمان کم تجربه تر هم که استفاده کنند با ویرایش و یا اصلاح کیفیت کار را بالا می برند.
اما این یک پیشنهاد جدی است برای آنها که کمتر کتاب می خوانند. اگر روزی خواستید برای خودتان یا کسی کتاب بخرید انتخاب آن را به عهده فروشندگان نگذارید. چطور کسی که شما را نمی شناسد می تواند اثری مناسب شما برای تان انتخاب کند. علاوه بر این فروشندگان کتابفروشی هایی که به یک ناشر خاص وابسته هستند همیشه مناسب یا غیر مناسب کتاب های نشر خود را به خریدار توصیه می کنند. این مسئله گاه به نفع خریدار است و در خیلی موارد هم به ضرر او. خودتان انتخابگر باشید. پیدا کردن کتاب خوب آن هم در این روزگار کار چندان دشواری نیست.
اگر درباره یکی از شاهکارهای ادبی چیزی شنیدید و به هر دلیل خواستید آن را بخرید درباره ترجمه اطلاعات کسب کنید این روزها در فضای مجازی به راحتی می توان به چنین اطلاعاتی دست یافت. به خریدار بگویید فلان کتاب را با ترجمه‌ی فلان آدم می خواهم. وقتی کتابی ترجمه ای می خوانید اهمیت مترجم هیچ از اهمیت نویسنده کتاب کمتر نیست. فراموش نکنید شما متنی را می خوانید به قلم این مترجم به فارسی در آمده. قلمی که می تواند ارزشهای آن اثر به خواننده منتقل کند و یا اینکه آنها زایل کرده و یا حتی چیزی بی ربط به خواننده ارائه کند. به همین راحتی!