این مقاله را به اشتراک بگذارید
‘
نگاهی به «بوطیقای متن، بوطیقای صدا» ترجمه محمد حیاتی
راک و ادبیات
مانی سپهری
«بوطیقای متن، بوطیقای صدا» جستارهایی است در تحلیل موسیقی راک از منظر مطالعات فرهنگی و نظریه ادبی که به انتخاب و ترجمه محمد حیاتی و علی شفیع‌آبادی و همراه با مقاله‌ای به نام «نسل من، مخاطبان، شیفتگان، خرده‌فرهنگ‌ها» نوشته روی شوکر، به ترجمه مراد فرهادپور و شهریار وقفی‌پور، در نشر نیلوفر منتشر شده است. «بوطیقای متن، بوطیقای صدا» تلاشی است برای ارائه رویکردهایی انتقادی به موسیقی راک. در مقالات این کتاب به بررسی آثار و شخصیت برخی از مشهورترین چهره‌های موسیقی راک نظیر جان لنون، باب دیلن، لئونارد کوهن، جیمی هندریکس، جیم موریسون، راجر واترز، جیمز هتفیلد، تام یورک و … پرداخته شده است و چنانکه از سطرهای آغازین پیش‌گفتار مترجمان بر این کتاب نیز برمی‌آید پیوند موسیقی راک و چهره‌های شاخص آن با ادبیات یکی از موضوعات مهمی است که در مقالات این کتاب به آن برمی‌خوریم. در آغاز این پیش‌گفتار با ارائه نمونه‌هایی از این پیوند از جمله ارتباط نامِ هُنریِ رابرت الن زیمرمن (باب دیلن) با دیلن تامسِ شاعر و حشرونشر باب دیلن با شاعران و نویسندگان نسل بیت، از جمله الن گینزبرگ، و همچنین اشاره به پیوند نام گروه «بیتلز» با «بیت»های دهه‌های پنجاه و شصت و نمونه‌های دیگر از این خط‌وربط‌ها به بحث پیوند موسیقی راک با ادبیات پرداخته شده است و به این سخن داکسبری ارجاع داده شده که: «آلبوم‌های موسیقی راک، اغلب در سنت ادبی غرب تفحص کرده‌اند».
مقاله « نسل من، مخاطبان، شیفتگان، خرده‌فرهنگ‌ها» نوشته روی شوکر و ترجمه مراد فرهادپور و شهریار وقفی‌پور، اولین مقاله این کتاب است. جوانان به‌عنوان مصرف‌کنندگان اصلی موسیقی راک، یکی از موضوعاتی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است.
در یکی دیگر از مقالات این کتاب با عنوان «چهره‌یی شبیه چهرک و صدایی که خس‌خس می‌کند»، به قلم کریستوف لبولد، به تحلیل تجربه «لذت‌های خاص ادبی» از ترانه‌های باب دیلن پرداخته شده است. در بخشی از این مقاله آمده است: «خوانش‌های موشکافانه ترانه‌های دیلن به‌طور کامل نشان می‌دهند که او متن‌های ادبی تمام‌عیاری تولید می‌کند که به‌وسیله بافت نوعی نگارش پرزحمت و سخت موثر، و تبحر فوق‌العاده و آشکار زبانی، درهم تنیده شده و به‌هم وابسته‌اند. تازه همه این کارها را در چارچوب نظامِ بند، وزن، قافیه انجام می‌دهد. ترانه‌های دیلن براساس تقسیم‌بندی منتقد ادبی فرانسوی، رولان بارت، به‌جای این‌که صرفا خواندنی باشند، بیش‌تر نوشتنی‌اند».
«جغرافیاهای معاصر جان لنون»، «لال‌بازی/ دیفرانس: لئونارد کوهن در اجرای زنده»، «از دریچه دنیای خودم می‌نگرم: جیمی هندریکس و زیباشناسی موسیقی بلوز»، «کودک یاغی: سیر و سفرهای شاعرانه جیم موریسون»، «به چالش کشیدن موسیقی پاپ: آن سوی دیوار: هیو وب»، «متالیکا، نیچه و مارکس: فساد اخلاق» و«بیگانه غمگین زیرزمینی و شعر پرسپکتیو» دیگر مقاله‌هایی هستند که در کتاب «بوطیقای متن، بوطیقای صدا» آمده‌اند.
بوطیقای متن، بوطیقای صدا/ انتخاب و ترجمه: محمد حیاتی – علی شفیع‌آبادی/ نشر نیلوفر
شرق
‘