این مقاله را به اشتراک بگذارید
خانواده موسکات به روایت مترجم کتاب
فریبا ارجمند
رمان «خانواده موسکات» یکی از شاخص‌ترین آثار آیزاک باشویس سینگر است. رمانی است با تعداد خیلی زیادی شخصیت اصلی و فرعی که در یک بازه زمانی تقریبا چهل‌ساله در یکی از بزنگاه‌های تاریخ بشر و در کشوری می‌گذرد که از بسیاری جهات یکتا بوده است. کشوری که برخلاف بسیاری از کشورهای اروپایی در دوره‌ای بسیار طولانی با جمعیت یهودی خود با مدارا رفتار کرده است. کشوری که اولین طعمه فاشیست‌های نازی در آغاز جنگ جهانی دوم بوده و جمعیت یهودی آن در طول جنگ دوم جهانی به‌شدت تقلیل یافته است.اما این رمان درباره جنگ دوم و نسل‌کشی هیتلر نیست. داستان درست در اولین روز حمله آلمان نازی به لهستان تمام می‌شود. هرچند فجایع شش سالی که در پی می‌آید در آخرین بخش این کتاب به موجزترین شکل ممکن تصویر شده است.سینگر در این کتاب تمامی آیین‌های ویژه یهودیان حسیدی لهستان را با جزئیات شرح داده است. دشواری ترجمه این کتاب دقیقا از همین ویژگی آن سرچشمه می‌گیرد. زبان کتاب در ظاهر ساده است اما ترجمه آن کار ساده‌ای نبود. یکی از دلایل دشواری ترجمه کمبود منابع درباره اصطلاحات ویژه این کتاب درباره آیین‌های یهودیان اروپا به زبان فارسی است. متاسفانه اینترنت فارسی‌زبان کمک چندانی نمی‌کند و معادل بسیاری از این اصطلاحات در فرهنگ‌های لغت فارسی وجود ندارد. ترجمه گفت‌وگوهای کتاب هم ساده نبود چون عبارات دعایی/نفرینی و اصطلاحات زیادی دارد که ناسزا محسوب می‌شوند و هدفشان تحقیر شنونده است. طبعا نمی‌شود بسیاری از اصطلاحاتی را که در زبان روزمره فارسی همین کارکردها را دارند در ترجمه کتابی که شخصیت‌هایش بیش از هشتاد تا صدوبیست سال پیش در اروپا زندگی می‌کرده‌اند، به کار برد. دعاهای ما ایرانیان ریشه در دین خودمان دارد و نمی‌شود آنها را عینا در دهان آدمی با مذهب و پیشینه فرهنگی متفاوت گذاشت. برگرداندن اینها به فارسی به شکلی که حس موردنظر نویسنده به‌درستی منتقل شود، بسیار دشوار بود.ترجمه کتاب از زبانی که زبان اصلی کتاب نیست هم دشواری‌های خودش را دارد. سینگر این کتاب را به زبان ییدیش نوشته است. کتاب به فاصله کوتاهی پس از انتشار و در زمان حیات نویسنده و زیر نظر شخص او و دخترش به انگلیسی ترجمه شده است. مأخذ ترجمه من متن انگلیسی بود. به‌رغم همه دشواری‌ها، ترجمه کتاب «خانواده موسکات» تجربه‌ای بسیار خوشایند بود و خوشحالم که این اثر شاخص از این برنده نوبل ادبیات با ترجمه من، هرچند قطعا ترجمه‌ای بی‌کم‌وکاست نیست، در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار گرفته است.
آرمان