این مقاله را به اشتراک بگذارید
نگاهی به «جان‌های بیمار، ذهن‌های سرحال» اثر جان کاگ
ای زندگی بیزار از توآم…بیزار از این دنیا*
نیره رحمانی
«جان‌های بیمار، ذهن‌های سرحال» یکی از آن کتابهایی است که به موضوعاتی آشنا و سودمند می‌پردازد که به صور محسوسی در زندگی هرکسی می تواند کاربرد داشته باشد. جان کاگ نویسنده این کتاب به تازگی در ایران معرفی شده و کتاب خواندنی و موفق دیگری از او به فارسی ترجمه شده است با عنوان « پیاده روی با نیچه». سبک کار جان کاگ در این دو کتاب شباهت‌هایی درونی و مهمی با هم دارد. او با محور قرار دادن اندیشه‌های یک متفکر یا فیلسوف، در رهگذر مرور زندگی و اندیشه او که به آشنایی خواننده با این متفکر می‌انجامد، به موضاعاتی می‌پردازد که حرف زمانه‌اند و به درد انسان امروز می‌خورند. کاری که در کتاب، «پیاده روی با فردریش نیچه» در قالب روایتی داستان گونه شاهد هستیم و در کتاب حاضر هم به شیوه ای روایی و تحلیلی در مورد ویلیام جیمز شاهد هستیم.
داستان از آنجا آغاز می‌شود، که جان کاگ در حال نوشتن پایان نامه خود در باره ویلیام جیمز بوده که خودکشی یکی از دانشجویان، او را به این فکر می اندازد که با محور قرار دادن این مهم به روایت زندگی ویلیام جیمز بپردازد. فیلسوف و روان شناسی که خود روزگاری چنان دچار رنجوری روان بودکه به خود کشی فکر می کرد.
خودکشی یکی از آن مسائلی‌ست که آدمی از دیرباز با آن دست به گریبان بوده؛ به خصوص در جهان مدرن که انسان بیش از هر دوره‌ای به سوی تنهایی و انزوایی نا خواسته رانده شده است. خودکشی دلایل مختلفی می تواند داشته باشد. شاید بخشی از آن در اثر بحران‌های شدید آنی که اشخاص با آن روبه رو می شوند اتفاق بیفتد، اما بخش قابل توجهی از آنها به صورت تدریجی اتفاق می افتد، بخشی هم البته همان حکایت صادق هدایت است که می گفت خودکشی با بعضی هست انگار در با ذات آنها سرشته شده است.
به هر حال هر کدام از این ها که باشد عصاره آن در پاسخ به این سوال است که موضوع سخنرانی ویلیان جیمز (پدر فلسفه آمریکایی در سال ۱۸۹۵) بوده است: «آیا زندگی ارزش زیستن دارد؟» این سوالی است که جان کاک معتقد است که جیمز در طول زندگی با آن دست به گریبان بوده و کوشیده جوابی درست برای آن پیدا کند؛ با توجه به اینکه روزگاری خود نیز متاثر از همین اندیشه‌ها در فکر خودکشی بوده، او کلیت فلسفه‌اش را نیز بر اساس همین مهم شکل دهد.
بنابراین جان کاگ در این کتاب با محور قرار دادن زندگی ویلیام جیمز می کوشد بستری را فراهم آورد که عصاره حکمتِ فلسفه او را به خواننده منتقل کند. از همین روست که عنوان فرعی کتاب این است که چگونه ویلیام جیمز می تواند زندگی شما را نجات دهد. کاری که جان کاگ برای درک ارزش زیستن در مورد خودش به اجرا گذاشته حالا می تواند کمک حال آن دسته مخاطبانی باشد که خیلی دید روشنی نسبت به زندگی و ارزش هایش ندارند. نکته ای که مترجم با ارجاع به سخنان معاون رئیس جمهور فعلی آمریکا، بدین صورت در آورده : حال خوب و خوشبختی ، یک حالت یا وضعیت نیست، بلکه یک عمل یا فعالیت است. چیزی نیست که با ژرف اندیشی به آن نایل آمد، بلکه برای رسیدن به آن باید از اراده آزاد خود مدد گرفت و دست به عمل و اقدام زد.
کتاب ترجمه ای خوب و روان دارد که تا حد زیادی به درک دشواری های آن برای خواننده غیر متخصص کمک می کند. به این ترتیب کتاب حاضر که به همت نشر بیدگل منتشر شده می تواند، برای طیف های وسیعی از علاقمندان مفید باشد.
بخشی از ترانه‌ی خسته با صدای فرهاد سروده عباس صفاری